Jan II KazimierzJan II Kazimierz (1609–1672), król polski w latach 1648–68, z dynastii Wazów, syn Zygmunta III Wazy i Konstancji z Habsburgów. Jan Kazimierz brał udział w wojnie smoleńskiej z Rosją (1632–34), wspierając swego brata króla Władysława IV. W czasie wojny trzydziestoletniej, jako pułkownik cesarza Ferdynanda II, walczył z Francją. Został oskarżony o szpiegostwo i uwięziony (1638–40) z rozkazu francuskiego kardynała Richelieu. Od 1643 r. przebywał we Włoszech, gdzie wstąpił do zakonu jezuitów. W roku 1646 papież Innocenty X mianował go kardynałem. Po śmierci Władysława IV (1648) zrezygnował z godności kardynała i podjął starania o uzyskanie tronu polskiego. Jan Kazimierz został wybrany na króla Polski dzięki poparciu stronnictwa cesarskiego oraz wdowy po Władysławie IV, Marii Ludwiki, którą wkrótce poślubił. Jan Kazimierz obejmował tron polski w trudnym dla Rzeczpospolitej czasie. Na Ukrainie rozprzestrzeniało się wielkie powstanie kozackie pod wodzą Bohdana Chmielnickiego, który sprzymierzywszy się z Tatarami zadał wojskom polskim dotkliwe straty. Kiedy strona polska zaczęła się mobilizować i odnosić sukcesy militarne, Kozacy zawarli w Perejasławiu ugodę z Rosją, poddając jej całą Ukrainę, co spowodowało wybuch wojny polsko-rosyjskiej (1654–67). W 1658 r. w Hadziaczu Rzeczpospolita zawarła ugodę z Kozakami, ale wojna z Rosją zakończyła się dopiero w roku 1667 rozejmem w Andruszowie i podziałem Ukrainy. W 1655 r., korzystając z osłabienia Rzeczpospolitej, Szwedzi zerwali rozejm i uderzyli na Polskę („potop szwedzki”). Kapitulancka postawa części szlachty i magnatów polskich, a ze strony niektórych także zdrada, pomogły Karolowi Gustawowi, królowi szwedzkiemu, odnosić początkowo sukcesy. Jan Kazimierz musiał szukać schronienia na Śląsku. Sukcesy partyzantki antyszwedzkiej powstałej po wybuchu powszechnego powstania ludowego przeciw najeźdźcom, skłoniły króla do powrotu do Polski.
Poczet królów i książąt polskich |