Totmes III, Tutmozis III
(ur. rok nieznany, zm. 1450 r. przed Chr.)

Faraon XVIII dynastii, najwybitniejszy władca starożytnego Egiptu w okresie Nowego Państwa, syn Totmesa II, bratanek królowej Hatszepsut.

Ok. 1504 r. przed Chr. królowa Hatszepsut, wdowa po Totmesie II, wprowadziła na tron egipski swego niepełnoletniego pasierba i zarazem bratanka Totmesa III i wykorzystując tebańską wyrocznię Amona, która legitymizować miała jej prawa do rządów,  jako regentka objęła władzę w Egipcie.

Totmes III stał się samodzielnym władcą dopiero w 1482 r. przed Chr., po śmierci Hatszepsut, wtedy to faraon nakazał zniszczenie wszelkich śladów przypominających o rządach swej ciotki, zburzono jej posągi i usunięto jej imię z inskrypcji i listy królów. Od razu odszedł też od pokojowej polityki jaką prowadziła Hatszepsut, aby zabezpieczyć granice państwa egipskiego, dążył do ekspansji w kierunku północno-wschodnim. Uwaga faraona kierowała się głównie w stronę Półwyspu Synajskiego oraz Palestyny, którą w tym czasie najechali Huryci, zajmując miasta Kanaanu. Interesy egipskie na tych terenach zostały zagrożone, ponieważ lojalne i dotąd przyjaźnie nastawione miasta palestyńskie zaczęły zmieniać swój stosunek do Egiptu.

Około 1480 r. przed Chr. Totmes III zorganizował pierwszą wyprawę do Palestyny. Zdobył nadmorskie miasta – Gazę i Jaffę, a w decydującej bitwie pod Megiddo (na wzgórzach Karmel w Kanaan) rozgromił koalicję syryjsko-palestyńskich książąt. Od tej pory jako podwładni faraona i władcy zależni mogli rządzić w swych miastach, ale musieli  płacić Egiptowi stałą daninę. By zapewnić sobie ich lojalność, Totmes przetrzymywał ich synów jako zakładników. W całej Palestynie aż po góry Libanu, w strategicznie ważnych punktach, rozlokowane zostały egipskie garnizony, a w niektórych miastach (m.in. Bet-Szan, Megiddo) zbudowano twierdze. Podbój tych terytoriów oznaczał zatem dla Egiptu wiele korzyści, tak militarnych, jak i gospodarczych.

Totmes III składający Amonowi ofiarę (Muzeum w Kairze)

W kilku kolejnych wyprawach w kierunku północno-wschodnim Totmes III podporządkował sobie miasta na północy Fenicji. Ich strategiczne położenie umożliwiało faraonowi organizowanie wypadów w głąb Syrii. Tymczasem z roszczeniami do wpływów na obszarach syryjskich wystąpiło także potężne państwo Mittani. Około 1470 r. przed Chr. Totmes zorganizował kampanię wojenną i wyruszył do Syrii, następnie w bitwie pod Halab zwyciężył króla Mittani, po czym dotarł aż do Karkemisz. Tym samym faraon potwierdził dominację Egiptu w tym regionie, zwłaszcza, że w drodze powrotnej do kraju zdobył, zaciekle broniącą się przez długi czas, twierdzę Kadesz.

W czasie panowania Totmesa III ekspansja egipska szła nie tylko w kierunku północno-wschodnim (co najmniej 17 wypraw do Azji), zainteresowanie faraona, szczególnie w końcowym okresie jego panowania, skierowane było także ku południowi, w stronę Nubii.

Totmes III oprócz tego, że powiększył obszar imperium egipskiego, uporządkował również wewnętrzne sprawy państwa, przyczynił się do rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju. Wzniósł wiele budowli o charakterze militarnym, ale także liczne świątynie (m.in. ku czci boga Amona w Tebach) oraz liczne budowle w Karnaku.

Faraon Totmes III zmarł w 1450 r. przed Chr., pozostawiając po sobie imperium o wielkim zasięgu terytorialnym. Po jego śmierci wpływy egipskie na podbitych terenach w Azji Przedniej zaczęły stopniowo słabnąć.



Fragment posągu Totmesa III

Sarkofag z komory grobowej Totmesa III

WAŻNE DATY: (lata przed Chrystusem)

ok. 1504 – wprowadzenie Totmesa III na tron egipski przez królową Hatszepsut 1482 – objęcie samodzielnych rządów przez Totmesa III ok. 1480 – pierwsza kampania wojenna faraona w Palestynie; bitwa pod Megiddo ok. 1470 – zwycięstwo Totmesa III nad królem Mittani w bitwie pod Halab 1450 – śmierć Totmesa III

powrót do początku strony