Bolesław Krzywousty

Bolesław Krzywousty

Bolesław Krzywousty (1086–1138), książę Polski, syn Władysława Hermana i Judyty czeskiej. W dzieciństwie został wciągnięty przez możnych do walki z ojcem a przede wszystkim z wszechwładnym palatynem Sieciechem. Po śmierci Władysława Hermana w 1102 r. na ziemiach polskich istniały dwa organizmy państwowe, kraj pozostawał podzielony między synami Hermana – Zbigniewem, który władał w Wielkopolsce i na Mazowszu oraz Bolesławem, rządzącym w Małopolsce i na Śląsku. Wkrótce doszło do konfliktu między przyrodnimi braćmi na tle sprawy pomorskiej. Po walkach toczących się w latach 1106–1107 Bolesław wyparł Zbigniewa z Wielkopolski a następnie z Mazowsza. Zbigniew musiał opuścić kraj, znalazł schronienie w Niemczech, gdzie poparcia udzielił mu cesarz HenrykV. Cesarz chciał wykorzystać okazję i ukarać Bolesława za jego antycesarską politykę, działania przeciw Czechom a także przejście do obozu papieskiego w trwającym między cesarzem a papieżem konflikcie o inwestyturę. Wyprawa jaką podjął Henryk V w 1109 r. zakończyła się jednak całkowitym niepowodzeniem. W czasie tych działań bohaterstwem wsławiła się załoga Głogowa broniąca obleganego grodu, do tradycji przeszła również zwycięska dla Polski bitwa na podwrocławskim Psim Polu. W 1112 r. Krzywousty wyraził zgodę na powrót Zbigniewa do kraju, ale powracającego brata kazał uwięzić i oślepić. Okaleczony Zbigniew wkrótce potem zmarł. Czyn ten został potępiony przez Kościół i możnych. Okazując skruchę, Bolesław odbył surową pokutę, pielgrzymując na Węgry i do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie. Największym sukcesem Bolesława Krzywoustego był podbój Pomorza. Trwające wiele lat walki polskiego władcy zakończyły się opanowaniem (do 1119 r.) Pomorza Gdańskiego, a około 1123 r. zhołdowaniem Pomorza Zachodniego. Przejmując zwierzchnictwo nad Pomorzem, książę dążył do ponownej chrystianizacji tych terenów. W latach 1124–1128, działając w porozumieniu z Bolesławem, misje podejmował też biskup bamberski Otton. W tym czasie zagrożona została autonomia polskiego Kościoła. Arcybiskupstwo w Magdeburgu, roszczące sobie prawo do zwierzchności kościelnej nad Pomorzem chciało podporządkować sobie cały polski Kościół. Na podstawie sfałszowanych dokumentów przedstawionych w Rzymie, metropolita magdeburski Norbert uzyskał w 11311133 r. bulle papieskie, które podporządkowywały polski Kościół Magdeburgowi. Wywołało to ostry sprzeciw polskiego duchowieństwa. Próba wmieszania się Bolesława w spory dynastyczne na Węgrzech doprowadziła do zaostrzenia konfliktu z Czechami. Trudna sytuacja zmusiła Krzywoustego do zwrócenia się o pomoc do cesarza Lotara III. W 1135 r. w Merseburgu Bolesław złożył cesarzowi hołd z Pomorza i zobowiązał się do zapłacenia zaległego trybutu. Zabiegi księcia spowodowały, że po śmierci arcybiskupa Norberta przywileje nadane Magdeburgowi, zostały cofnięte i potwierdzona została odrębność Kościoła polskiego (bulla gnieźnieńska).

Bolesław Krzywousty mając liczne potomstwo, obawiał się, że po jego śmierci mogłoby dojść do bratobójczych walk o władzę, pragnął uregulować sprawy państwowe tak, aby uniknąć rozbicia jedności państwa. Ustawa sukcesyjna (zwana testamentem) ogłoszona została prawdopodobnie już w 1133 r. Wprowadzała ona zasady pryncypatui senioratu, najstarszy spośród książąt dzielnicowych sprawować miał zwierzchnią władzę nad pozostałymi. Senior oprócz własnej, dziedzicznej dzielnicy, otrzymywał dzielnicę senioralną z Krakowem. Ustawa sukcesyjna weszła w życie po śmierci Bolesława Krzywoustego w 1138 r.

WAŻNE DATY:

1106-07

walki Bolesław i Zbigniewa o władzę w całym kraju

1109

wyprawa cesarza Henryka V na Polskę, obrona Głogowa i Wrocławia

1113

walki o Pomorze, zdobycie Nakła

ok. 1119

podbój Pomorza Gdańskiego

ok. 1123

zhołdowanie Pomorza Zachodniego

1124-28

misje biskupa bamberskiego Ottona na Pomorzu Zachodnim

1131, 1133

bulle papieskie, podporządkowujące polski Kościół arcybiskupstwu w Magdeburgu

1035

zjazd w Merseburgu Bolesława i cesarza Lotara III, hołd księcia złożony cesarzowi

1136

tzw. bulla gnieźnieńska, potwierdzenie niezależności Kościoła polskiego

 

 

Poczet królów i książąt polskich