skrótySkróty wyrazowe to stosowane w celu zaoszczędzenia miejsca w tekście fragmenty wyrazów. Mogą być jednowyrazowe, na przykład:
bądź wielowyrazowe:
Skrótem wyrazowym często jest pierwsza i ostatnia litera danego słowa, np.: nr (numer), dr (doktor) lub pierwsze trzy litery, tak jak w wyrazie docent (doc.), miesiąc (mies.). Skracane wyrazy mają zwykle więcej niż 3 litery, oprócz kilku wyjątków:
Jednakże, jeżeli w pełnej formie wyrazu występuje znak zmiękczający, to należy konsekwentnie stosować go także w formie skróconej tego wyrazu:
Skróty – zgodnie z zasadami składniowymi – pisze się małą literą, jeżeli występują w tekście (za wyjątkiem nazw pierwiastków chemicznych, gwiazdozbiorów i niektórych wielkości fizycznych), a wielką, gdy rozpoczynają zdanie. Skróty jednostek fizycznych, zgodnie z zasadami pisowni międzynarodowej, pisze się, stosując naprzemiennie małe i wielkie litery, np.:
Niepoprawna jest natomiast pisownia z ukośnikiem, np.:
Skrótów od tytułów naukowych oraz stopni wojskowych nie używa się jako samodzielnych wyrazów, ale jedynie w zestawieniu z nazwiskami. Wiele kontrowersji przy posługiwaniu się skrótami budzi konieczność stosowania bądź pomijania kropki. Zasady jej użycia przedstawiamy poniżej. ZASADY UŻYCIA KROPKI W skrótach nazw jednowyrazowych Na ogół stawia się kropkę. Jeżeli skrót jednowyrazowy kończy się tą samą literą, co skracany wyraz, wówczas nie pisze się kropki:
Nie pisze się kropki po skrótach nazw jednostek miar, wag, jednostek fizycznych, pojęć matematycznych, symboli chemicznych, nazw gwiazdozbiorów i innych skrótach używanych np. w matematyce, muzyce czy pozostałych naukach, gdyż mają one charakter międzynarodowy. Zasada ta dotyczy m.in. następujących skrótów:
Nie stawia się kropek po skrótach polskich jednostek monetarnych:
w odróżnieniu od skrótów obcych walut, np.:
W skrótach nazw wielowyrazowych Stawia się kropkę po skrócie każdego z wyrazów, jeżeli drugi człon wyrażenia (i ewentualnie kolejne) rozpoczyna się od samogłoski, np.:
W sytuacji, gdy drugi i następne człony wyrażenia rozpoczynają się od spółgłoski należy postawić kropkę tylko na końcu skrótu:
Kropkę po każdym ze skracanych wyrazów należy postawić w wyrażeniach obcych, np.:
Kropkę po każdym ze skracanych wyrazów należy postawić w skrótach podwojonych, oznaczających liczbę mnogą, zawierających więcej niż dwie litery, takich jak:
W sytuacji użycia skrótu podwojonego, składającego się tylko z dwóch liter, kropkę należy postawić wyłącznie na końcu skrótu:
Wyjątkiem od ww. zasad pisowni skrótów wielowyrazowych są skróty nazw typów karabinów, które należy pisać bez kropek, np.:
Niekiedy kropka lub jej brak decyduje o znaczeniu skrótu, np.: Często spotykaną praktyką wydawnictw, mającą już wieloletnią tradycję, jest stosowanie zapisu bez kropki skrótów terminów gramatycznych. Pomimo, iż (teoretycznie) zapis taki jest nieprawidłowy, jest powszechnie akceptowany, np.:
Jeżeli skrót występuje na końcu zdania, a wymaga zastosowania kropki, wówczas należy postawić tylko jedną kropkę, odnoszącą się równocześnie do skrótu i pełniącą funkcję kończącej zdanie. |