LITERATURA POWSZECHNAWZÓR KLASYCZNEJ NOWELI – GIOVANNI BOCCACIO SOKÓŁ Tak właśnie skomponowana była opowieść Boccacia, jej najważniejszy element, przewijający się przez cały utwór, wpływający na wszystkie aspekty fabuły, stanowił tytułowy sokół. Ptak ten był źródłem dochodów bohatera, jego jedynym przyjacielem, obiektem zachwytów chorego dziecka i czynnikiem, który wpłynął na jego stan zdrowia. Stał się też daniem spożytym na obiad i – pośrednio – symbolem miłości i poświęcenia. Był też w końcu elementem charakteryzującym bohatera, doprowadził do małżeństwa pary głównych postaci i tym samym do szczęśliwego zakończenia opowieści. Boccacio jest autorem Dekameronu, zbioru nowel, z którego pochodzi Sokół. W literaturze polskiej przykładami tak skomponowanych utworów mogą być nowele Bolesława Prusa Kamizelka i Katarynka. WILLIAM SZEKSPIR JAKO REFORMATOR DRAMATU
Ten dramaturg wszech czasów urodził się w 1564 r. w Stratfordzie – prowincjonalnym angielskim miasteczku, leżącym nad rzeką Avon. We wczesnej młodości przeniósł się do Londynu, gdzie występował jako aktor. Potem został poetą i dramaturgiem. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej i reformatora teatru. Biografia Szekspira nie jest dokładnie znana, niewiele wiadomo o jego życiu po ukończeniu nauki i na początku kariery. Twórczość poety także owiana jest tajemnicą. Nie zachował się ani jeden rękopis. Stąd częste spekulacje dotyczące autorstwa tekstów Szekspira. Oficjalnie przypisuje się poecie napisanie 38 sztuk (nie do końca ustalono ich chronologię), które można podzielić na tzw. kroniki historyczne (np. Ryszard II, Ponadczasowość dzieł Szekspira wynika z faktu rozpatrywania przez niego tych spraw ludzkich, które dotyczą człowieka "zawsze i wszędzie", bez względu na epokę, historię czy obyczaje. Motywem postępowania bohaterów są wielkie namiętności: miłość, nienawiść, zazdrość, żądza władzy, chciwość. Analizowane jest zło, które tkwi w człowieku, zemsta, walka o władzę, strach, skłonności do morderstw. Szekspir potrafił ukazać jednostkę ludzką w tak interesujący sposób, że jego literacka wykładnia jest wciąż żywa i intryguje odbiorcę.
Makbet został napisany w 1606 r. Jego akcja toczy się w Szkocji i Anglii w Tytułowy bohater jest tanem Glamis, dowódcą królewskim i krewnym króla. Jest mu wierny, ceni swój honor poddanego królewskiego, jest wzorem cnót rycerskich. Jednak staje się mordercą – zabija króla. Do zbrodni skłaniają go: przepowiednia czarownic, ambicja i żądza władzy. Czyn pochwala jego żona – Lady Makbet. Po zamordowaniu króla Makbet staje się tyranem, popełniającym kolejne zbrodnie. Traci wszystkie pozytywne cechy, łamie zasady moralne, bez żadnych skrupułów zabija kolejne osoby, wynajmuje szlachciców do zabicia swego przyjaciela Banka. Jest zdeterminowany i zrezygnowany, traci sens życia – określa je jako "powieść idioty". Pragnie końca świata, gdyż wie, że nic dobrego już go nie czeka. Jego śmierć jest dopełnieniem sprawiedliwości i przeznaczenia. Jego żona i wspólniczka, Lady Makbet, dręczona wyrzutami sumienia, popełnia samobójstwo. Tragizm Makbeta wypływa z jego charakteru, fatum zostało zredukowane, a ostateczna decyzja należy do bohatera – on sam wybiera drogę swego postępowania. Makbet, jako utwór o zbrodni, fałszu, słabości ludzkiej, chorej ambicji i wreszcie walce dobra ze złem, jest dziełem ponadczasowym i wielopłaszczyznowym. Jego tematyka – problemy etyczne, psychologia i motywy działań ludzkich – sprawia, że dramat ten będzie aktualny niezależnie od epoki. CECHY DRAMATU SZEKSPIROWSKIEGO NA PRZYKŁADZIE MAKBETA:
Dramat szekspirowski zdecydowanie różni się od klasycznej tragedii, przestrzegającej zasady trzech jedności, zasady decorum i unikającej scen zbiorowych. W roli komentatora akcji w dramacie antycznym występował chór, natomiast przyroda nie odgrywała żadnej roli. O losach człowieka decydowało fatum, a tragizm polegał na istnieniu owego fatum, od którego nie było ucieczki. RENESANSOWY CHARAKTER MAKBETA Teksty Szekspira doskonale odzwierciedlały ideały epoki, w której powstały:
|