Renesans | Barok |
– homocentryzm | – teocentryzm |
– myślenie świeckie | – myślenie religijne |
– harmonia ciała i ducha | – sprzeczność, rozbicie wewnętrzne |
– afirmacja życia doczesnego | – negacja doczesności, ważniejsze życie pozagrobowe |
– wzorce osobowe: humanista-dworzanin,
szlachcic-ziemianin | – wzorce osobowe: sarmata, dworzanin, rycerz chrześcijański |
– klasycyzm, oszczędność, prostota | – manieryzm, konceptyzm, przepych |
– cel literatury: uczyć i bawić | – cel literatury: szokować, zadziwiać |
– literatura narodowa, patriotyzm | – niewielkie zainteresowanie sprawami narodu |
– rozwój nauk | – zastój w nauce |
– dbałość o język narodowy | – zanieczyszczanie języka polskiego (makaronizmy) |