|
Jak widać na przykładzie zaprezentowanych utworów literatura barokowa rozwijała się w trzech nurtach głównych. Nurt rycersko-sarmacki obejmował dwa typy tekstów – opisujące sarmatyzm jako zjawisko pozytywne lub negatywne. W pierwszych przedstawiano sarmatów jako patriotów walczących za ojczyznę. Sarmata to szlachcic-ziemianin wiodący spokojne życie (Wojna chocimska Potockiego, Pamiętniki Paska). Poezja nurtu dworskiego opierała się na koncepcie, w szczególny sposób ukazywała tematy związane ze śmiercią, przemijaniem i miłością. W nurcie religijnym tematyka wanitatywna była traktowana ze szczególną powagą. Motyw śmierci, przemijania i miłości w tekstach barokowych:
– | śmierć dla wszystkich jest taka sama (Natura wszystkim jednaka Potockiego); | – | życie ludzkie przemija szybko, jest bardzo nietrwałe (Krótkość żywota Naborowskiego); | – | z czasem wszystko przemija prócz miłości (Do Anny Naborowskiego); | – | śmierć może stanowić wybawienie od cierpień miłosnych (Do trupa Morsztyna); | – | śmierć jest wielkim bólem dla żyjącego, który stracił kogoś bliskiego (Nagrobek Perlisi Morsztyna). |
Nurty | Tytuły utworów | Tematyka | Język | Nurt rycersko-
-sarmacki | Pamiętniki Paska, Potocki: Pospolite ruszenie, Wolne kozy od pługu, Czuj! Stary pies szczeka, Natura wszystkim jednaka, Zbytki polskie, Wojna chocimska | obyczajowość szlachcica-sarmaty;
krytyka szlachty i kleru;
patriotyzm, obrona kraju | prosty, zbliżony do potocznego; makaronizmy (Pasek). | Nurt dworski | Do Anny Naborowskiego; Morsztyn: Do trupa, Nagrobek Perlisi, O sobie, Niestatek | miłość i przemijanie traktowane humorystycznie i konwencjonalnie | koncepty, hiperbole, szokowanie czytelnika, wiele środków artystycznych, błyskotliwy styl.
| Nurt religijny | Marność, Krótkość żywota Naborowskiego | problem przemijania, miejsce człowieka we wszechświecie, cel i sens życia
| ozdobny, poważny, zastosowanie paradoksów; brak humoru. |
powrót do początku strony |