Ludwik XIV zw. Królem Słońce
(ur. 1638 R., zm. 1715 R.)

Król Francji od 1643 r. Był synem Ludwika XIII. Pochodził z dynastii Burbonów.

Po śmierci Ludwika XIII (1643) królem Francji został jego pięcioletni syn Ludwik XIV. Regencję pełniła jego matka Anna Austriaczka, ale faktyczną władzę sprawował pierwszy minister, tytularny kardynał (nie miał święceń kapłańskich) – Jules Mazarin. Choć kierujący Francją Mazarin (z pochodzenia Włoch) nie cieszył się w kraju popularnością, jednak to jego działalność, a wcześniej także kardynała Richelieu, przygotowała grunt pod przyszłe absolutystyczne rządy Ludwika XIV, które uczyniły z Francji pierwszą potęgę Europy. Mazarin sprawił, że rozstrzygnięcie w 1648 r. wojny trzydziestoletniej było dla Francji korzystne, następnie doprowadził do rozbicia Frondy (buntu feudałów francuskich przeciw polityce kardynała i umacnianiu władzy królewskiej) i pozbawiło znaczenia dawną arystokrację.

W 1657 r. Ludwik XIV poślubił infantkę Marię Teresę – córkę króla hiszpańskiego Filipa IV. Długoletnia wojna toczona przez Francję z Hiszpanią została zakończona w 1659 r. podpisaniem pokoju pirenejskiego, niekorzystnego dla Hiszpanii i właściwie kładącego kres jej hegemonii w Europie.                                    


Kardynał Jules Mazarin

Ludwik XIV samodzielne rządy objął dopiero w 1661 r., po śmierci kardynała Mazarina. W czasie swego 54-letniego panowania król uczynił z Francji najsilniejsze państwo na kontynencie europejskim. Po umiejętnym i trafnym doborze swych doradców (m.in. J. Colbert, F. Louvois), Ludwik XIV stworzył sprawną administrację państwową, wzmocnił armię i rozwinął gospodarkę, zapewniając Francji dobrobyt, pomyślność i rozkwit w wielu dziedzinach. 

Ludwik XIV rządził w sposób absolutny, opierając się na całkowicie podporządkowanym sobie aparacie biurokratyczno-policyjnym, a jego dewizą było powiedzenie L'Etat c'est moi (Państwo to ja). Monarcha nie tolerował sprzeciwu, za jedyne prawo uznawał swoją wolę, zgodnie z ideą absolutyzmu uważał, że panował z bożej łaski i jako taki władca nie musiał się przed nikim tłumaczyć z podejmowanych decyzji. Zakres jego władzy nie był niczym ograniczony, nie istniała dlań żadna przeciwwaga. Pozbawiona realnego wpływu na rządy dawna arystokracja nie miała możliwości jakiejkolwiek działalności opozycyjnej. Silna armia i policja, stała kontrola i inwigilacja społeczeństwa, ostra cenzura, stosowanie wyrafinowanej propagandy czy też ściśle kontrolowany fiskalizm pozwalały królowi realizować założenia władzy absolutnej. System gospodarczy w swoim państwie Ludwik XIV oparł na, zachowanej w duchu merkantylizmu, koncepcji J. Colberta. Król popierał rozwój handlu i rzemiosła oraz zakładanie manufaktur, co w efekcie doprowadziło do rozkwitu gospodarczego Francji.

  
   
Od 1682 r. rezydencją Ludwika XIV był Wersal – barokowy pałac, rozbudowywany od 1661 r. Jego wielkość, przepych i reprezentacyjność odzwierciedlały absolutystyczny charakter władzy Ludwika. Stał się on symbolem epoki rządów Króla Słońce.

 
Ludwik XIV Król Słońce


 Ludwik XIV był także mecenasem kultury, nauki i sztuki. Na swym dworze skupił najwybitniejszych artystów z całego kraju. Dworska kultura Wersalu promieniowała na inne państwa i stała się wzorem do naśladowania dla wielu dworów europejskich. W 1666 r. z inicjatywy Ludwika założona została Królewska Akademia Nauk.

Wersal – od 1682 r. rezydencja Ludwika XIV

Polityka wyznaniowa prowadzona przez Ludwika XIV polegała na dążeniu króla do rozciągnięcia władzy także na sferę życia religijnego. Próba podporządkowania sobie francuskiego Kościoła katolickiego i uniezależnienia go od papiestwa ostatecznie zakończyła się jednak niepowodzeniem. W 1686 r. zawiązała się antyfrancuska Liga Augsburska, tocząca w następnych latach wojny z Ludwikiem XIV, który nie mógł liczyć na wsparcie krajów reformacji, bowiem sam drastycznie ograniczał prawa protestantów francuskich – hugenotów (m.in. w 1685 r. odwołał edykt nantejski).

Polityka zagraniczna Ludwika XIV zmierzała do umocnienia pozycji Francji jako pierwszej potęgi w Europie. W wyniku licznych wojen z sąsiadami (gł. z Hiszpanią i Holandią), uzyskał dla Francji nabytki terytorialne, głównie kosztem hiszpańskich Niderlandów (1668), a w 1678 r. zajął Franche-Comté. W latach 1679–1684 Ludwik XIV prowadził politykę "reunionów" –  przyłączania do Francji miast i ziem (głównie w Alzacji, Lotaryngii, części okręgu Saary i in.) mających związki historyczne z Francją. W ten "pokojowy" sposób Ludwik zaanektował wiele miast niderlandzkich i nadreńskich (m.in. Strasburg). 


Na dworze Ludwika XIV

Po wygaśnięciu w 1700 r. hiszpańskiej linii Habsburgów, Ludwik XIV toczył w latach 1702–14 tzw. wojnę sukcesyjną hiszpańską, która zakończyła się zagwarantowaniem tronu w Hiszpanii dla prawnuka króla francuskiego – Ludwika XV. Zmagania te przyniosły jednak ogromne zniszczenia gospodarcze i osłabiona długoletnimi wojnami Francja na początku XVIII w. zaczęła słabnąć.

Ludwik XIV zmarł w Wersalu w 1715 r. pozostawiając swemu prawnukowi i następcy Ludwikowi XV, osłabione państwo, które zaczął ogarniać kryzys polityczny i gospodarczy.

WAŻNE DATY:

1643

koronacja Ludwika XIV na króla Francji

1643–1661

faktyczne rządy kardynała Mazarin we Francji

1648

zakończenie wojny trzydziestoletniej

1661

początek samodzielnych rządów Ludwika XIV

1661–1682

rozbudowa Wersalu

1666

utworzenie Królewskiej Akademii Nauk

1679–1684

polityka "reunionów"

1682

Wersal rezydencją Ludwika XIV

1685

odwołanie przez króla edyktu nantejskiego

1702–1714

wojna sukcesyjna hiszpańska

1715

śmierć Ludwika XIV

powrót do początku strony