Aleksander Fredro

Fredro urodził się w 1793 r. w Surochowie koło Jarosławia. Zmarł w 1876 r. Pisarz ten zdecydowanie wyróżnia się na tle innych twórców romantyzmu. Jest indywidualnością tej epoki, bardzo krytykowaną za swoje "nienarodowe" pisarstwo oraz za to, że pozwalał sobie na pisanie komedii, kiedy Polska była w tak trudnej sytuacji. Krytycy, a zwłaszcza Seweryn Goszczyński, mylili się jednak w swych ocenach – świat komedii Fredry jest jak najbardziej narodowy, polski. Po prostu utrwalał on polskość inaczej – nie przez wezwanie do walki i buntu, lecz przez śmiech i komiczną kreację świata zbudowanego z typowych cech i obyczajów polskich. Twierdzenie, że Fredro nie był patriotą jest dla niego bardzo krzywdzące.

W młodości brał udział w wojnach napoleońskich pod dowództwem księcia Poniatowskiego. Jego miłością była Zofia Skarbkowa, na którą musiał czekać dziesięć lat, by mogła się rozwieść.

Pomnik Aleksandra Fredry, pierwotnie postawiony we Lwowie, potem przeniesiony do Wilanowa, a następnie do Wrocławia, gdzie w 1956 r., w 80. rocznicę śmierci pisarza, został ponownie odsłonięty. Stanął w pd. części Rynku, w miejscu pomnika króla Fryderyka Wilhelma III.

KALENDARIUM TWÓRCZOŚCI FREDRY

I. Lata 1818–1835, w których napisał swoje najsłynniejsze komedie. Są to m.in.:
– Pan Geldhab
– Śluby panieńskie
– Zemsta
– Pan Jowialski
– Damy i huzary.

II. Po ataku krytyki w 1835 r. Fredro na kilka lat zamilkł.

III. Lata 1855–1876 – zadebiutował po raz drugi, napisał zbiór aforyzmów zatytułowanych Zapiski starucha oraz takie komedie, jak:
– Wielki człowiek do małych interesów
– Rewolwer.

ŚLUBY PANIEŃSKIE CZYLI MAGNETYZM SERCA

Komedia to utwór dramatyczny o wartkiej akcji i szczęśliwym zakończeniu, zwykle występuje w niej niewiele postaci. Gatunek powstał w starożytności, a najsłynniejszym twórcą był Arystofanes. Wyróżnia się dwa typy komedii: intrygi i charakterów, często są one łączone i wówczas mamy do czynienia z komedią obyczajową. Tak jest w przypadku Ślubów panieńskich.

Utwór ten to na pozór banalna historia. Bohaterki – Klara i Aniela – ślubują sobie, że pozostaną w stanie panieńskim, dodatkowo nękając mężczyzn i bawiąc się nimi. Znalazł się jednak Gustaw (Gucio), który postanowił te śluby złamać, uknuł więc intrygę. Udał, że jest zakochany w Anieli, żeby się wkraść w jej łaski i wzbudzić współczucie. Klarze natomiast powiedział, że z nią chce się ożenić jego stryj Radost, aby skłonić ją do wyjścia za Albina... I tak się plotła intryga, aż do momentu kulminacyjnego. W rezultacie utworzyły się dwie pary szczęśliwych narzeczonych: Gustaw z Anielą i Albin z Klarą.

Postaci komedii zestawione są kontrastowo: Gustaw to fircyk, lekkomyślny, niedojrzały, pod wpływem miłości staje się rozsądny i odpowiedzialny. Aniela to spokojna, uległa, poczciwa i skromna dziewczyna w przeciwieństwie do energicznej, rezolutnej Klary. Albin jest kochankiem typu werterowskiego: jest sentymentalny, płaczliwy i melancholijny.

Jednak Śluby panieńskie to nie tylko błaha intryga miłosna, w tekście poruszone są także dwa poważne tematy: koncepcja miłości i rozważania o uczuciu dwojga ludzi oraz polemika z ideałami romantyzmu, precyzyjnie wpleciona w komedię. Ukazana w utworze miłość nie jest tragiczna, nie jest też idealna. Jest za to życiowa, ludzka, prowadzi do małżeństwa, wiąże się z obowiązkami rodzinnymi i wzajemną opieką małżonków. Tytułowy magnetyzm, inaczej mesmeryzm, to modna w stuleciu Fredry teoria lekarza Mesmera z XVIII w., według której istnieje na świecie uniwersalny fluid emanujący z człowieka i przyciągający drugą osobę niczym magnes. Zatem według Fredry miłość jest najważniejszym uczuciem w życiu człowieka, łączy dwoje ludzi magnetyczną siłą, zdolną przełamać wszelkie przeszkody.

Polemika Fredry z ideałami romantyzmu widoczna jest w owym odmiennym, jak na tamte czasy, pojmowaniu miłości i w ukształtowaniu głównych bohaterów. Samo zdrobnienie imienia Gustaw na Gucio jest kpiną z bohatera IV cz. Dziadów. Uosobienie tego bohatera również w niczym nie przypomina nieszczęśliwego i raz tylko zakochanego bohatera utworów romantycznych. Wszak Gucio to zdobywca serc! Podobnie sprawa wygląda z Albinem – niby posiada wszelkie cechy kochanka romantycznego, są one jednak tak przejaskrawione, że ośmieszają postać i czynią z niej karykaturę typowego bohatera epoki.

Wnioski wypływające z komedii Fredry są bardzo ciekawe: kobieta ma prawo do wolnego wyboru męża, połączyć dwoje ludzi może tylko szczere uczucie (małżeństwa z rozsądku są wbrew naturze), a o miłość należy walczyć i dbać, by była szczęśliwa...

powrót do początku strony