Napoleon I,
Napoleon Bonaparte (Buonaparte)
(ur. 1769 r., zm. 1821 r.)
Cesarz Francuzów 1804–1814 i 1815, król Włoch 1805–1814. Jeden z największych wodzów w historii świata.
Napoleon urodził się 15 VIII 1769 r. w Ajaccio na Korsyce w wielodzietnej rodzinie tamtejszego adwokata Karola Marii Buonaparte. Kształcił się w szkole wojskowej w Brenne, a następnie w wyższej szkole artylerii w Paryżu, którą ukończył w 1786 r. w stopniu podporucznika.
Po wybuchu rewolucji francuskiej w 1789 r. brał początkowo udział w walkach o wyzwolenie Korsyki spod panowania francuskiego, ale kiedy poróżnił się z korsykańskim przywódcą Paolim musiał wraz z rodziną uchodzić do Francji. Po przyjeździe do Paryża (w 1793 r.), Napoleon nawiązał kontakt z Robespierrem i wstąpił do francuskiej armii rewolucyjnej. Tego samego roku, jako kapitan artylerii, wyróżnił się podczas zdobywania zajętego przez Anglików silnie ufortyfikowanego Tulonu, za co został mianowany generałem brygady.
Po upadku jakobinów, z którymi był związany, Napoleon został wydalony z armii i uwięziony. Po przywróceniu do służby, stłumił w
W 1796 r. Napoleon ożenił się z Józefiną de Beauharnais.
W latach 1796–97 walczył z I koalicją jako naczelny dowódca wojsk francuskich we Włoszech, gdzie odniósł szereg sukcesów militarnych i zmusił Austriaków do podpisania pokoju w Campo Formio (1797).
W latach 1798–99 dowodził kampanią w Egipcie, opanował Aleksandrię i Kair, ale po klęsce floty francuskiej pod Abu Kir jego armia została odcięta od Europy. Na wieść o porażkach Francuzów z II koalicją pozostawił swe oddziały w Egipcie i w tajemnicy powrócił do Francji.
Po zwycięskich dla Francuzów bitwach z Austriakami pod Marengo
Układ pokojowy z Wielką Brytanią w Amiens (III 1802) zakończył wojnę Francji z II koalicją.
W polityce wewnętrznej Napoleon wprowadził szereg reform mających na celu wzmocnienie państwa francuskiego, zapewnienie stabilności rządów i obronę kraju przed zagrożeniami zewnętrznymi.
By jeszcze bardziej ugruntować swoją władzę, Napoleon koronował się na cesarza Francuzów, a uroczysta koronacja odbyła się
W 1810 r. po rozwodzie z cesarzową Józefiną, poślubił Marię Ludwikę, córkę cesarza Austrii, z którą miał syna Napoleona II.
Cesarska koronacja Napoleona I i Józefiny
w katedrze Notre Damne 2 XII 1804 r.
W 1805 r. Napoleon walczył z III koalicją, w skład której wchodziły: Wielka Brytania, Austria, Rosja, Szwecja i Królestwo Neapolu. Bonaparte, po zreorganizowaniu armii francuskiej, stanął na jej czele i ruszył przeciw Austrii. 20 X 1805 r. okrążył wojska austriackie pod Ulm i zmusił do kapitulacji. Dzień później (21 X) połączona armada francusko-hiszpańska została rozbita pod Trafalgarem przez brytyjską flotę admirała Nelsona i choć ten zginął w walce to zwycięstwo Brytyjczyków dało im panowanie na morzach świata. Tymczasem Wielka Armia Napoleona 13 XI wkroczyła do Wiednia, a
Napoleon I po bitwie pod Austerlitz
Po utworzeniu w VII 1806 r. sprzymierzonego z Napoleonem Związku Reńskiego, do IV koalicji antyfrancuskiej przystąpiły Prusy i Saksonia.
21 XI 1806 r. dekretem ogłosił blokadę kontynentalną Wielkiej Brytanii, zamierzając w ten sposób osłabić jej gospodarkę i zmusić do zawarcia pokoju. Zdawał sobie bowiem sprawę, że swego największego wroga nie pokona militarnie.
Scena z bitwy pod Jeną
Działania wojenne z Rosją miały dla Napoleona pomyślny przebieg. Wprawdzie krwawa bitwa pod Iławą Pruską (8 II 1807) nie została rozstrzygnięta, ale wielkie zwycięstwo Francuzów pod Frydlandem
W tym czasie Napoleon I był u szczytu swej potęgi. Niemal cała Europa znalazła się pod jego wpływami. Na tronach państw zależnych osadzał swych braci i siostry, choć jak się okazało nadzieje, jakie Napoleon pokładał w rodzeństwie nie spełniły się.
Cesarz Napoleon I po bitwie pod Frydlandem
W V 1808 r. w Hiszpanii, gdzie na tronie Napoleon osadził swego brata Józefa, wybuchło powstanie przeciw rządom francuskim. W
W 1809 r. przeciw Francji wystąpiła Austria, ale Napoleon w bitwie pod Wagram (5–6 VII) odniósł całkowite zwycięstwo nad wojskami austriackimi, w wyniku czego Księstwo Warszawskie powiększone zostało o ziemie trzeciego zaboru austriackiego. Wojnę zakończył pokój francusko-pruski zawarty 14 X 1809 r. w Schönbrunn.
Kres zwycięstw i potęgi Napoleona stanowiła nieudana wyprawa na Rosję (1812). Na czele 600-tysięcznej Wielkiej Armii, której ponad połowę stanowili Włosi, Polacy, Niemcy i Holendrzy, Napoleon wkroczył na terytorium rosyjskie 24 VI 1812 r. Od początku armia ta borykała się z utrudnieniami komunikacyjnymi i surowym klimatem, niesprzyjającym działaniom wojennym. Mimo zwycięstwa Napoleona nad armią rosyjską dowodzoną przez Kutuzowa pod Borodino (7 IX 1812), okupionego wielkimi stratami, oraz zajęcia Moskwy (14 IX), Wielka Armia znalazła się dużym niebezpieczeństwie – odizolowana i odcięta od zaopatrzenia. Napoleon liczył, że zmusi cara Aleksandra I do podpisania pokoju ale kiedy nadzieje te nie spełniły się
Napoleon pod Borodino
W dniach 16–19 X 1813 r. pod Lipskiem w Saksonii miała miejsce największa do tamtej pory bitwa w dziejach świata, niezwykle zaciekła i krwawa, zwana bitwą narodów. Przeciw nowo sformowanej armii francuskiej stanęły wojska: austriackie, pruskie, rosyjskie, szwedzkie i w końcowej fazie także saskie. Napoleonowi nie udało się rozbić sił koalicyjnych przed ich koncentracją, co zadecydowało o jego klęsce. Osłaniając odwrót zdziesiątkowanej armii napoleońskiej w ostatnich godzinach bitwy, zginął wódz polskich oddziałów i marszałek Francji – książę Józef Poniatowski. Został ranny i utonął w czasie przeprawy przez Białą Elsterę.
Bitwa narodów pod Lipskiem
Po klęsce pod Lipskiem Napoleon bronił się już na terytorium Francji. Odniósł kilka zwycięstw, ale nie był w stanie ostatecznie pokonać swych przeciwników. Po kapitulacji Paryża (30 III 1814) Napoleon abdykował
Napoleon I po abdykacji
W roku następnym podjął próbę odzyskania tronu i
Napoleon pod Waterloo
Napoleon został wydany Brytyjczykom i jako jeniec wojenny został internowany na Wyspie Świętej Heleny, gdzie zmarł
Napoleon I Bonaparte stoczył ok. 60 większych i mniejszych bitew, w których w większości odnosił zwycięstwa. Uważany jest za jednego z największych wodzów w historii ludzkości, jako doskonały strateg i taktyk był niedoścignionym mistrzem w manewrowaniu wielotysięcznymi masami wojska. Jako wódz troszczył się o swych żołnierzy, doceniał męstwo i nagradzał wyróżniających się w bitwach.
Mimo upadku Napoleona, a wraz z nim nadziei Polaków na rychłe odzyskanie niepodległości ojczyzny, legenda napoleońska i wspomnienia dokonań oręża polskiego pod jego dowództwem odegrały doniosłą rolę w dalszej walce o urzeczywistnienie tego marzenia, mobilizując naród polski do podejmowania czynów zbrojnych przeciw zaborcom.
Pomnik Napoleona w Cherbourgu
Legia Honorowa - najwyższe francuskie odznaczenie ustanowione
przez Napoleona w 1802 r.
WAŻNE DATY: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|