GIUSEPPE Garibaldi
(ur. 1807 R., zm. 1882 r.)
Generał włoski, wybitny bojownik o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch, demokrata i republikanin.
Garibaldi urodził się 4 VII 1807 r. w Nicei, należącej wówczas do Królestwa Sardynii (Piemontu). W 1833 r. wstąpił do tajnej organizacji Młode Włochy (Giovine Italia) założonej dwa lata wcześniej przez Mazziniego do walki o wolne i zjednoczone Włochy.
W 1834 r. Garibaldi wziął udział w nieudanym powstaniu sabaudzkim skierowanym przeciw monarchii austriackiej. Został skazany zaocznie na karę śmierci, wyemigrował w 1835 r. do Ameryki Południowej, gdzie uczestniczył w walkach brazylijskich republikanów przeciw cesarzowi oraz w wojnie domowej w Urugwaju.
Kiedy w 1848 r. wybuchło antyaustriackie powstanie w Lombardii i Wenecji, Garibaldi powrócił do Włoch i w latach 1848–49 uczestniczył w działaniach wojennych, min. organizując obronę Rzymu, obleganego przez wielotysięczną armię francuską. Po zakończeniu walk został wydalony z Włoch i ponownie udał się na emigrację, tym razem do Afryki, Stanów Zjednoczonych i Anglii.
Do Piemontu Garibaldi powrócił w 1854 r. W tym czasie popierał politykę zjednoczeniową premiera Królestwa Sardynii – Cavoura.
Podczas wojny Sardynii i Francji z Austrią (IV–XI 1859), dowodząc korpusem strzelców alpejskich, odnosił liczne sukcesy militarne, m.in. zwyciężył w bitwie pod Varese.
Giuseppe Garibaldi, symbol walki o niepodległość i zjednoczenie Włoch
Po zakończeniu wojny Królestwo Sardynii, zgodnie z układem z Plombieres (1858), przekazało Francji Sabaudię z Niceą, a strona francuska zgodziła się na przekazanie Sardynii Toskanii, Emilii, Modeny i Parmy. Taka wymiana pomiędzy królem Wiktorem Emanuelem II a cesarzem Francji Napoleonem III nie podobała się Garibaldiemu, który nie godził się na oddawanie jakichkolwiek ziem włoskich.
W 1860 r. Garibaldi zorganizował słynną "Wyprawę Tysiąca" celem obalenia władzy Burbonów w Królestwie Obojga Sycylii. Brało w niej udział wielu ochotników z różnych krajów, m.in. Polacy (M. Langiewicz,
15 V pokonał wojska burbońskie, a pod koniec miesiąca zdobył Palermo. By kontynuować walkę przy użyciu regularnego wojska, ogłosił powszechny obowiązek służby wojskowej. W VIII 1860 r. armia Garibaldiego przebyła Cieśninę Mesyńską i zajęła Neapol. Tym samym zakończyło się trwające od 1735 r. panowanie burbońskie na Sycylii i w Neapolu. Jako dyktator Garibaldi wydał dekrety: o nadaniu ziemi uczestnikom walk o wyzwolenie, o podziale ziemi gminnej między chłopów, o zniesieniu niektórych czynszów i opłat.
Oddziały Garibaldiego w 1860 r. zajęły Królestwo Obojga Sycylii i Neapol
Wkrótce terytorium Królestwa Obojga Sycylii zostały przyłączone do Piemontu i 17 III 1861 r. oficjalnie zostało proklamowane Królestwo Włoch, w którym władzę monarszą objął król Wiktor Emanuel II. Jedynie Wenecja i okrojone Państwo Kościelne nie wchodziły jeszcze w skład królestwa (zostały przyłączone do Włoch w 1866 i 1870 r.).
W 1862 r. Garibaldi podjął próbę zajęcia Państwa Kościelnego i Rzymu, ale napotkał opór wojsk królewskich, które pokonały jego oddziały. Sam Garibaldi znalazł się w więzieniu, ale pod naciskiem włoskiego społeczeństwa został uwolniony.
Garibaldi i król Wiktor Emanuel II
Giuseppe Garibaldi popierał sprawę niepodległości Polski i wspierał Polaków w czasie powstania styczniowego (1863–64). Jego syn Menotti usiłował zorganizować legion włoski, by pomóc militarnie walczącym powstańcom polskim.
Giuseppe Garibaldi i jego syn Menotti
W 1866 r., w czasie wojny z Austrią, Garibaldi dowodził korpusem ochotniczym w Tyrolu, a w wojnie Francji z Prusami (1870–71) walczył w obronie republiki francuskiej, stojąc na czele Armii Wogezów.
G. Garibaldi, który stał się symbolem walk o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch, zmarł na wyspie Caprera 2 VI 1882 r.
Pomnik Garibaldiego w Turynie
WAŻNE DATY: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
powrót do początku strony