FILOZOFIAPRAGMATYZM Wywodzi się z angielskiego empiryzmu, ukształtował się w końcu XIX w. w Stanach Zjednoczonych. Główne zasady pragmatyzmu sformułował Charles S. Peirce, a spopularyzowali je Wiliam James i John Dewey. Filozofia ta koncentruje się na teorii prawdy i na zagadnieniach metodologicznych. Postuluje praktyczny sposób myślenia i działania oraz metody krytycznego rozsądku i nauk doświadczalnych. Za kryterium prawdy uznaje użyteczność, tzn. to jest prawdziwe, co sprawdza się w praktyce. Pragmatyzm nie głosił wcale, że prawda jest zgodna z rzeczywistością. Kierunek ten był reakcją przeciwko idealizmowi, jego celem było ulepszenie życia ludzkiego, łączył się z utylitaryzmem. MATERIALIZM DIALEKTYCZNY (MARKSIZM) Twórcy tego kierunku to Karl Marks i Fryderyk Engels, kontynuatorzy: Włodzimierz Lenin i Józef Stalin. Kierunek ten powstał w drugiej połowie Nazwa tej filozofii (materializm) wskazuje na pierwotność materii. Świadomość byłaby zatem wtórna. Marksiści głosili, że nie ma świadomości poza materią, co przeczy istnieniu Boga i innych metafizycznych, niematerialnych zjawisk i pojęć. Dialektyka to nauka o prawach rozwoju przyrody i społeczeństwa. Najważniejszą formacją społeczno-ekonomiczną był według marksistów komunizm. Poza tym głosili oni, że byt określa świadomość (poziom świadomości człowieka zależy od warunków, w jakich on żyje). Tezy materializmu dialektycznego:
Ważne pojęcia marksizmu: siły wytwórcze (ci, którzy produkują, proletariat), stosunki produkcji (relacje między proletariatem a kapitalistą), baza społeczna (społeczeństwo), nadbudowa ideologiczna.
REALIZM SOCJALISTYCZNY (SOCREALIZM) Powstał w Rosji. Związany był z ruchem rewolucyjnym (z wybuchem rewolucji październikowej). Twórcą był Maksym Gorki. Realizm socjalistyczny był teorią sztuki rewolucyjnej – to metoda twórcza służąca wyrażaniu klasowych i rewolucyjnych konfliktów epoki i zjawisk społeczno-
Cechy socrealizmu:
powrót do początku strony |