STEFAN ŻEROMSKIUrodził się w 1864 r., zmarł w 1925 r. w Warszawie. Używał pseudonimów: Maurycy Zych, Józef Katerla. Od wczesnej młodości musiał sam na siebie zarabiać, pracował jako guwerner w dworach szlacheckich, co znalazło odbicie w jego twórczości. Brał aktywny udział w życiu polityczno-społecznym, był m.in. prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich, współzałożycielem Akademii Literatury i polskiego Pen Clubu. Debiutował jako nowelista na łamach Tygodnika Powszechnego w PRZEDWIOŚNIE – GENEZA Obraz Polski w utworze jest przygnębiający, kraj jest zrujnowany, biedny, brudny i brzydki. Ziemiaństwo żyje w przepychu, spędza beztrosko czas na zabawach. Nie przejmuje się losami kraju. Podobnie postępuje duchowieństwo. Inteligencja żyje bogato, ale pracuje i nie prowadzi tak hulaszczego trybu życia, nie ma służby. Natomiast chłopi żyją w biedzie i chorobie. Nie są zainteresowani niczym, poza swoją okolicą, jadłem i opałem. Robotnicy zajmują się drobnym handlem, nie robią właściwie nic konkretnego. PROGRAMY NAPRAWY SYTUACJI W POLSCE W PRZEDWIOŚNIU Idea szklanych domów – był to pomysł Seweryna Baryki, utopijne marzenie o czystej idealnej Polsce. Seweryn chciał skłonić syna do przyjazdu do ojczyzny, snuł więc wizję szklanych wygodnych, estetycznych domów. Stały się one symbolem szczęśliwej nowoczesnej Polski. Niestety była to wizja utopijna, według Żeromskiego nasza ojczyzna nigdy taka nie będzie, tak jak nigdy nie powstaną szklane domy (nie wyobrażano sobie takich budowli w ówczesnej Polsce, nie było wtedy takich możliwości technicznych jak dziś). Program Gajowca – przedstawiał Polskę realistycznie, chciał ją zmienić drogą edukacji, chciał przeprowadzić szereg reform: monetarną, szkolnictwa, oświaty, rolną. Polska miała utrzymać niepodległość, Gajowiec postulował wzmocnienie armii, stworzenie policji państwowej. Ostatnią reformą miała być poprawa bytu najbiedniejszych. Wadą tego programu była zbyt wolna jego realizacja. Program Lulka – Lulek chciał wspólnej własności i równości wszystkich klas. Pragnął także zlikwidowania granic państwowych. Najlepszą metodą działania według niego była rewolucja. Lulek nienawidził Polski, chciał naśladować działania Rosji Radzieckiej. Wierzył w siłę klasy robotniczej. W Przedwiośniu widać jednak wyraźnie, że program ten nie może odnowić Polski. Żeromski opowiadał się za programem Gajowca i obawiał się, że jeśli Polacy nie znajdą dobrego programu, opowiedzą się za rewolucją. ETAPY KSZTAŁTOWANIA SIĘ POSTAWY CEZAREGO BARYKI
W zakończeniu powieści Cezary bierze udział w demonstracji komunistycznej na Belweder, nie znaczy to jednak, że obrał drogę Lulka. Nie chce być rewolucjonistą, wie, że rewolucja to siła niszcząca, niebezpieczna dla Polski. Baryka to bohater dynamiczny, dojrzewający politycznie. Często zestawia się go z Soplicą, a obraz rewolucji porównuje się z tym w Nie-Boskiej komedii BUDOWA PRZEDWIOŚNIA Przedwiośnie uważa się za utwór doskonalszy od poprzednich dzieł Żeromskiego. Nie ma w nim sztuczności i patosu. Styl i język służą podaniu informacji i odtworzeniu przedmiotu. Słownictwo jest potoczne, pojawia się komizm i humor. Przedwiośnie to powieść realistyczna, powieść–dyskusja, szczególnie część trzecia (Wiatr od wschodu), która ma charakter publicystyczny i prawie nie zawiera fabuły. Część pierwsza (Szklane domy) stanowi wstęp i jest swojego rodzaju sprawozdaniem wydarzeń, natomiast najbardziej epicka jest Nawłoć – z żywą, bogatą fabułą, bez przesadnej ideologii. |