Zygmunt I Stary
Zygmunt I Stary (1467–1548), król polski i wielki książę litewski od 1506 r., syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki; z dynastii Jagiellonów. Po objęciu tronu polskiego w 1506 r., prowadził politykę wewnętrzną opartą na możnowładztwie, dążył do wzmocnienia władzy królewskiej, w czym od roku 1518 wspierała go jego druga żona, Bona Sforza. Jednak szlachta chcąca uczestniczyć w sprawowaniu rządów, zaczęła głosić hasła egzekucji praw i dóbr, dążąc jednocześnie do umniejszenia roli magnaterii. Narastający konflikt doprowadził w 1537 r. do tzw. „wojny kokoszej”, pierwszego w historii Polski rokoszu szlachty, zakończonego pewnymi ustępstwami króla. W polityce zagranicznej Zygmunt Stary skłaniał się ku Habsburgom, chcąc w ten sposób rozbić niebezpieczny dla Polski sojusz moskiewsko-habsburski. Wcześniej, w 1514 r., Litwa utraciła na rzecz Moskwy Smoleńsk. W 1515 r. został zawarty w Wiedniu układ dynastyczny stwarzający Habsburgom możliwość sukcesji po Jagiellonach tronu czeskiego i węgierskiego. W latach 1519–21 Zygmunt Stary toczył wojnę z Zakonem Krzyżackim, który odmawiał złożenia mu hołdu. Wojna zakończyła się zwycięstwem Polski, w 1521 r. podpisano czteroletni rozejm a w 1525 r., po sekularyzacji zakonu, dawny wielki mistrz, teraz świecki książę Prus, Albrecht Hohenzollern, złożył Zygmuntowi Staremu na krakowskim rynku hołd lenny. W owym czasie, hołd pruski mógł się wydawać wydarzeniem korzystnym dla Polski, jednak umożliwił powstanie w przyszłości królestwa Prus, które fatalnie zapisało się w historii Polski. Z tej perspektywy hołd pruski oceniany bywa jako wielki błąd polityczny. W 1526 r., po wymarciu książąt mazowieckich, król przyłączył do Polski Mazowsze. Aby zapewnić synowi tron polski, Zygmunt Stary koronował Zygmunta II Augusta na króla Polski już w 1530 roku.
Czasy panowania Zygmunta Starego to okres wspaniałego rozkwitu kultury, nauki i sztuki polskiego odrodzenia. Sam król był protektorem wielu przedsięwzięć w tych dziedzinach, m.in. przebudowy zamku na Wawelu, wzniesienia Kaplicy Zygmuntowskiej – wspaniałego dzieła architektury, czy fundacji dzwonu „Zygmunt” dla wawelskiej katedry.
WAŻNE DATY: | ||||||||||||||||||||||||||||||
|