Władysław IV Waza
Władysław IV Waza (1595–1648), król polski od 1632 r., z dynastii Wazów, syn Zygmunta III Wazy i Anny z Habsburgów. W 1610 r. powołany na tron moskiewski, nie dopuszczono go jednak do niego i ostatecznie władzę w Rosji przejęli Romanowowie. Brał również udział w wojnach z Turcją i Szwecją. Cieszył się wśród szlachty dużą popularnością, odznaczał się bowiem odwagą i zachowywał polskie zwyczaje. Po śmierci ojca (1632) został jednomyślnie wybrany na króla polskiego. Reorganizacja i unowocześnienie armii pozwoliło Władysławowi IV odnieść sukcesy w wojnie smoleńskiej z Rosją (1632–34) zakończonej pokojem w Polanowie. Władysław, roszcząc pretensję do tronu szwedzkiego, zaczął przygotowywać się do wojny ze Szwecją, zbudował nową flotę wojenną i planował budowę nowego portu. Nie uzyskał jednak w kraju poparcia dla wojny, a sami Szwedzi nie podjęli walki, dlatego Władysław musiał podpisać w Sztumskiej Wsi rozejm (1635), przedłużający zawieszenie broni z Altmarku (1629). Po bezpotomnej śmierci Bogusława XIV, księcia zachodniopomorskiego, do Polski powróciły ziemia lęborska i bytowska (1637). W polityce wewnętrznej Władysław IV zmierzał do wzmocnienia władzy królewskiej, opierając się na grupie światłych magnatów z Janem Ossolińskim na czele. Władysław IV Waza dążył do wojny z Turcją, jednak szlachta, która obawiała się wzmocnienia siły militarnej króla, sprzeciwiła się jego planom. Na sejmie w 1646 r. nakazano przerwanie tworzenia armii i ograniczenie liczebności gwardii królewskiej. Kozacy zaporoscy, z którymi król rozpoczął negocjacje w sprawie ich udziału w wojnie, rozczarowali się takim obrotem sprawy. W połączeniu z nierozwiązanym problemem kozackim, doprowadziło to do buntu na Ukrainie, który przerodził się w powstanie kozackie pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. Niedługo potem król Władysław IV zmarł. Władysław IV Waza podczas swoich rządów kierował się tolerancją religijną, pragnął pogodzić katolików i wyznawców prawosławia, szczególnie poróżnionych od czasu unii brzeskiej. Był mecenasem sztuki, miłośnikiem teatru i opery. Z jego inicjatywy wzniesiono w Warszawie kolumnę Zygmunta, upamiętniającą jego ojca, Zygmunta III Wazę. WAŻNE DATY: | 1632 | – | koronacja Władysława na króla Polski | 1632-34 | – | wojna polsko-rosyjska zakończona pokojem w Polanowie | 1635 | – | rozejm ze Szwecją w Sztumskiej Wsi | 1637 | – | powrót ziemi lęborskiej i bytowskiej do Polski | 1648 | – | wybuch powstania kozackiego pod wodzą Bohdana Chmielnickiego | | | |
|
|