KLIMAT w Europie
ATMOSFERA
KLIMAT na Świecie, w Polsce
CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE, RUCHY MAS POWIETRZA w Europie
TEMPERATURY POWIETRZA w Europie
OPADY ATMOSFERYCZNE w Europie
STREFY KLIMATYCZNE, TYPY KLIMATÓW w Europie
__________
CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE,
RUCHY MAS POWIETRZA w Europie
Na klimat Europy największy wpływ mają dwa stałe ośrodki baryczne: Wyż Azorski (bardziej aktywny latem) i Niż Islandzki (bardziej aktywny zimą). Ich wzajemne położenie decyduje o tym, że nad całą zachodnią i środkową część naszego kontynentu napływa przede wszystkim wilgotne powietrze znad Oceanu Atlantyckiego. Dzięki temu zimy nie są mroźne, a lata rzadko bywają upalne.
Z kolei wschodnia część Europy znajduje się pod dużym wpływem sezonowych ośrodków barycznych: Wyżu Wschodnioazjatyckiego zimą i Niżu Południowoazjatyckiego latem. Praktycznie przez cały rok kierują one tam suche, kontynentalne powietrze.
Poza tym dla Europy Północnej znaczenie ma Wyż Grenlandzki, który powoduje napływ mroźnego, arktycznego powietrza w zimie.
Natomiast na południe kontynentu często dociera latem gorące powietrze znad Zwrotnika Raka.
Poszczególne ośrodki baryczne zmieniają swoją wielkość i przemieszczają się w ciągu roku. Wskutek tego zmienia się zasięg ich oddziaływania. Na mapach przedstawiony jest typowy rozkład ciśnienia oraz kierunki wiatru przeważające w styczniu i w lipcu.
EUROPA – CYRKULACJA POWIETRZA W STYCZNIU
EUROPA – CYRKULACJA POWIETRZA W LIPCU
__________
TEMPERATURY POWIETRZA w Europie
Rozkład temperatur powietrza w Europie wykazuje duże różnice między zimą a latem.
EUROPA – TEMPERATURY STYCZNIA
Na mapie stycznia zaznacza się układ południkowy – im dalej od Oceanu Atlantyckiego tym chłodniej, co potwierdza ocieplający wpływ powietrza morskiego w zimie. Ważną rolę odgrywa też ciepły Prąd Zatokowy, który znacznie ogrzewa nawet północne wybrzeża Półwyspu Skandynawskiego.
EUROPA –TEMPERATURY LIPCA
Z kolei na mapie lipca rozkład temperatur przybiera układ równoleżnikowy. Związane to jest głównie z usłonecznieniem, zależnym od szerokości geograficznej.
EUROPA – TEMPERATURY ROKU
Mapa średnich rocznych temperatur powietrza jest wypadkową w/w map. Można na niej zauważyć, że najcieplejsza jest południowo-zachodnia część Europy (niska szerokość geograficzna i bliskość oceanu), a najzimniejsze są jej północno-wschodnie krańce (wysoka szerokość geograficzna i duża odległość od Atlantyku).
__________
OPADY ATMOSFERYCZNE w Europie
Opady w Europie koncentrują się w zachodniej części kontynentu. Związane jest to oczywiście z bliskością Oceanu Atlantyckiego. Najwyższe sumy roczne (powyżej 2000 mm) notowane są na terenach alpejskich (stoki zachodnie), gdzie powstawaniu opadów dodatkowo sprzyja wzrost wysokości nad poziomem morza.
Natomiast najbardziej suche obszary to stepy Niziny Nadkaspijskiej i wyspy Oceanu Arktycznego – tam w ciągu roku występuje poniżej 200 mm opadu atmosferycznego.
EUROPA – OPADY ROKU
EUROPA – OPADY STYCZNIA
EUROPA – OPADY LIPCA
Porównując mapę stycznia i lipca można zauważyć, że większość opadów w Europie przypada na lato. Ogólnie tłumaczy się to tym, że powietrze ciepłe (wilgotne) jest bardziej podatne na kondensację pary wodnej (łatwiej je ochłodzić) niż powietrze zimne.
Sytuacja odwrotna – suche lata i wilgotne zimy – występują tylko w południowej części kontynentu, tj. w basenie Morza Śródziemnego. Związane to jest z nasunięciem się na ten obszar strefy wyżów zwrotnikowych w lecie i strefy wędrujących niżów w zimie.
Poza tym w Europie są obszary o mniej więcej równomiernym rozkładzie opadów w ciągu roku, np. wyspy i wybrzeża atlantyckie (opady duże), wyspy arktyczne, stepy nadkaspijskie (opady małe).
__________
STREFY KLIMATYCZNE, TYPY KLIMATU w Europie
Większość obszaru Europy leży w strefie umiarkowanej i obejmuje jej wszystkie typy klimatu – morski, lądowy i przejściowy - zarówno w podstrefie ciepłej, jak i chłodnej. Jedynie na północnych krańcach kontynentu występuje strefa okołobiegunowa, a na południu strefa podzwrotnikowa.
EUROPA – STREFY KLIMATYCZNE I TYPY KLIMATU
Klimat umiarkowany morski panuje praktycznie w całej Europie Zachodniej. Charakteryzuje się on niewielkimi amplitudami temperatury w ciągu roku (kilkanaście °C) i stosunkowo dużymi, całorocznymi opadami (~1000 mm). W podstrefie ciepłej temperatury są średnio o 5°C wyższe niż w podstrefie chłodnej.
Klimat umiarkowany lądowy występuje w Europie Wschodniej (głównie w Rosji i na Ukrainie). Notowane tam temperatury wykazują duże amplitudy roczne, np. 30°C w Moskwie. Opady rzadko przekraczają 500 mm i przypadają przeważnie na lato. Zimy są długie i mroźne (zwłaszcza w podstrefie chłodnej), a lata bywają upalne (w podstrefie cieplej).
Klimat umiarkowany przejściowy obejmuje Europę Środkową (podstrefa ciepła) i większą część Półwyspu Skandynawskiego (podstrefa chłodna). Ma on cechy pośrednie między typami morskimi i lądowymi. W poszczególnych latach, w zależności od dominującej cyrkulacji powietrza, zaznacza się przewaga wpływów morskich bądź lądowych.
Klimaty strefy okołobiegunowej – polarny i subpolarny – charakteryzują się skrajnie niskimi temperaturami i niewielkimi opadami. Aczkolwiek w Europie temperatury nie są aż tak bardzo niskie (jak np. w Azji czy na Antarktydzie), ponieważ wpływ ciepłego Prądu Zatokowego dociera daleko poza Koło Podbiegunowe Północne.
Klimat podzwrotnikowy wilgotny – nazywany jest też klimatem śródziemnomorskim, gdyż rejon basenu Morza Śródziemnego to typowy obszar jego występowania. Cechuje się on długimi, gorącymi i suchymi latami oraz krótkimi, łagodnymi i deszczowymi zimami.
Poza tym, na niewielkim obszarze wewnątrz Półwyspu Iberyjskiego, występuje klimat podzwrotnikowy suchy. Różni się on od wilgotnego przede wszystkim ilością opadów, która nie przekracza tu 500 mm rocznie.
Odmiana górska obejmuje klimaty ze strefy umiarkowanej i podzwrotnikowej. W każdym przypadku wzrost wysokości nad poziomem morza powoduje spadek temperatury i zwiększenie opadów. Jest to widoczne na przykładzie Alp, Pirenejów, Karpat, Gór Skandynawskich, Dynarskich i in. (patrz mapy temperatur i opadów).