Neron, Nero Claudius Caesar
(ur. 37 r. po Chr., zm. 68 r. po Chr.)

Od 54 r. cesarz rzymski. Syn Agrypiny Młodszej, córki Germanika Cezara, siostrzeniec Kaliguli. Po małżeństwie Agrypiny z Klaudiuszem, jego adoptowany syn (50 r.).

Po zamordowaniu przez Agrypinę w 54 r. cesarza Klaudiusza, w wyniku intryg matki, Neron został cesarzem rzymskim. Rok później (55), aby pozbyć się potencjalnego rywala, Neron rozkazał otruć swego przyrodniego brata Brytanika, syna Klaudiusza. W pierwszych latach rządów Neron pozostawał pod wpływem wybitnych osobistości – filozofa Seneki oraz prefekta pretorianów Sekstusa Burrusa. To oni właściwie kierowali polityką wewnętrzną i zagraniczną państwa. Cesarz nie wykazywał większego zainteresowania sprawami rzymskich prowincji, co wkrótce doprowadzić miało do groźnych w skutkach wydarzeń w Brytanii i Judei. W 59 r. Neron wydał polecenie zamordowania swej matki Agrypiny. Jej ambicje polityczne traktował jako zagrożenie dla swej pozycji i władzy.

W 60 r. w Brytanii doszło do wybuchu antyrzymskiego powstania. Główną przyczyną było okrucieństwo, jakiego dopuszczali się stacjonujący w państwie Icenów rzymscy legioniści (królowa Brytanii Boudikka wraz z córką zostały zgwałcone, a jej mąż pojmany i zabity). Brytańscy powstańcy zajęli Camolodunum (Colchester), Londinium (Londyn) i Verulamium (St. Albans), w czasie walk życie straciło wielu Rzymian. Brytanowie pod wodzą Boudikki odnieśli szereg znaczących sukcesów, ale namiestnik Brytanii – Gajusz Swetoniusz Paulinus, powróciwszy z Mony (wyspa Anglesey), gdzie likwidował ostatni ośrodek zakazanego druidyzmu, ściągnął na pomoc dwa legiony rzymskie i stoczył decydującą bitwę z powstańcami nad rzeką Anker. Zwycięstwo Rzymian było całkowite – według Tacyta zginąć miało 80 tysięcy Brytannów i tylko 400 żołnierzy rzymskich. Powstanie upadło, a Boudikka w obliczu klęski odebrała sobie życie.


Pomnik królowej Boudikki w Londynie

W 62 r. zmarł Burrus, a Seneka wycofał się z życia politycznego. Nowym prefektem pretorianów został Sophonius Tigellinus, który sprzyjał namiętnościom i dzikiemu usposobieniu Nerona. Rozpasanie cesarza przerodziło się w okrutną i krwawą samowolę. Mimo wrodzonego okrucieństwa Neron cieszył się popularnością wśród części ludu rzymskiego, przede wszystkim dzięki organizowaniu różnego rodzaju wystawnych przedstawień, zawodów, wyścigów itp. Sam często występował na scenie jako śpiewak lub recytator, ku uciesze otaczających go pochlebców, którzy chcąc się przypodobać władcy wyolbrzymiali jego artystyczne talenty. Neron nakazał także oddawanie mu boskiej czci. Dodatkowo, korzystając z ustawy o obrazie majestatu, wytaczał wielu senatorom procesy, karząc ich śmiercią i konfiskatą majątków. W 62 r. poślubił Poppeę Sabinę, która była jego kochanką już od 58 r. Jednak zmarła ona w tragicznych okolicznościach osiem lat później (w 66 r.). Według Swetoniusza, autora Żywotów Cezarów, w wyniku kopnięcia przez Nerona, gdy była w ciąży.

18 lipca 64 rokuCircus Maximus wybuchł pożar, który błyskawicznie rozprzestrzenił się na całe miasto. Rzym płonął przez trzy dni, wiele domów zostało doszczętnie zniszczonych, tysiące mieszkańców miasta pozostało bez dachu nad głową. W Rymie rozeszła się wieść, że to sam Neron nakazał podpalić miasto, aby móc je potem odbudować piękniejszym i wspanialszym. Chcąc odsunąć od siebie te oskarżenia, Neron przypisał podpalenie chrześcijanom, których zaczęto od tego czasu masowo prześladować. Z nakazu cesarza pojmowano ich i pozbawiano życia w okrutnych męczarniach (za panowania Nerona, ok. 67 r., męczeńską śmierć ponieśli apostołowie św. Piotr i św. Paweł).

Despotyczne rządy Nerona doprowadziły w 65 r. do zawiązania spisku pod przywództwem Kalpurniusza Pizona. Spiskowcy jednak zostali zdemaskowani i, wraz z wieloma niewinnymi obywatelami, ukarani śmiercią. Seneka, dawny nauczyciel Nerona, niesłusznie oskarżony u udział w spisku został zmuszony do popełnienia samobójstwa. W 66 r. doszło do wybuchu groźnego powstania w Judei. Trwało ono 7 lat i zostało stłumione dopiero w 73 r. przez późniejszego cesarza Tytusa Flawiusza Wespazjana.

Tyrania Nerona sprawiła, że nienawiść do niego rosła zarówno w Rzymie, jak i w jego prowincjach. Najpierw zbuntował się namiestnik Galii Juliusz Windeks, popierany przez  ciemiężone plemiona galijskie, a następnie namiestnicy prowincji hiszpańskich, gdzie cesarzem obwołano Galbę, oraz Afryki. W samym Rzymie bunt podnieśli pretorianie. Zewsząd osaczony Neron zbiegł z miasta i zmuszony przez swego wyzwoleńca popełnił samobójstwo. Przed zadaniem sobie śmierci ten okrutnik, któremu obca była wszelka moralność, miał wypowiedzieć słowa: Qualis artifex pereo (Co za artysta ginie wraz ze mną).


Twarz Nerona na rzymskiej monecie

WAŻNE DATY:
(lata po Chrystusie)

50

adoptowanie Nerona przez cesarza Klaudiusza

54

objęcie władzy w Rzymie przez Nerona

60–61

antyrzymskie powstanie Brytannów pod wodzą królowej Boudikki

62

śmierć prefekta pretorianów Sekstusa Burrusa
i wycofanie się Seneki z życia politycznego 

64

pożar Rzymu; początek prześladowań chrześcijan

65

spisek Pizona

66

wybuch powstania w Judei

ok. 67

męczeńska śmierć św. Piotra i św. Pawła

68

samobójstwo Nerona

powrót do początku strony