SŁOWNIK terminów literackich
A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|M|N|O|P|R|S|ś|T|U|V|W|Z|Ż
obraz literacki
oda
odbiorca dzieła literackiego
odmiana gatunkowa
odrodzenie
okres literacki
oksymoron
omówienie
onomatopeja
opis
opowiadanie
oświecenie
ożywienie
obraz literacki – odtworzenie w utworze literackim rzeczywistości lub stworzenie jej fikcyjnego (nieprawdziwego) odpowiednika tak, aby odbiorca miał wrażenie postrzegania konkretnego świata, innego niż ten, w którym się znajduje (np. obraz igrzysk olimpijskich w powieści Diossos Witolda Makowieckiego). W szerszym sensie obraz literacki to świat przedstawiony dzieła literackiego. W liryce nazywany jest obrazem poetyckim.
oda – pieśń pochwalna wywodząca się ze starożytności (była wtedy śpiewana), chwaląca postać, wydarzenie, instytucję, uroczystość lub wzniosłą ideę. Znanym utworem tego gatunku lirycznego (liryka) jest np. Oda do młodości Adama Mickiewicza. Zobacz: hymn.
odbiorca dzieła literackiego – konkretny czytelnik utworu literackiego, reprezentujący jakąś publiczność. Potencjalny adresat dzieła, którego ma na myśli autor, pisząc książkę.
odmiana gatunkowa – zespół reguł określających budowę konkretnych grup utworów występujących w obrębie gatunku literackiego. Podział odmian występuje ze względu na temat, np. powieść fantastyczna, przygodowa, romantyczna, lub budowę, np. sonet francuski i włoski (różnią się układem rymów dwu ostatnich strof). Granice są jednak bardzo płynne, a odmiany przeplatają się. Inna nazwa to podgatunek. Zobacz: rodzaj literacki.
odrodzenie – zobacz: renesans.
okres literacki – zobacz: epoka literacka.
oksymoron – związek wyrazowy obejmujący dwa różne, najczęściej sprzeczne znaczeniowo wyrazy (dlatego jest też nazywany epitetem sprzecznym). Często wykorzystywany w poezji, np. słodka gorycz, żyjąc umieram, mroczne światło. Zobacz: figury retoryczne, związki frazeologiczne.
omówienie – zobacz: peryfraza.
onomatopeja – imitowanie za pomocą mowy dźwięków pozajęzykowych: odgłosów zwierząt, przyrody np. świstać, zgrzytać, ćwierkać, deszcz szemrze i szumi. Inna nazwa to dźwiękonaśladownictwo. Zobacz: figury retoryczne.
opis – jeden z dwóch podstawowych, obok opowiadania, elementów: narracji. W liryce jeden ze składników monologu lirycznego. Prezentuje statyczne elementy świata przedstawionego (tło, wygląd postaci), charakteryzuje przestrzeń. Jego główne środki to rzeczowniki i przymiotniki, np. opis dworku w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza.
opowiadanie – jedna z podstawowych, obok opisu, form narracji. Prezentuje dynamiczne elementy świata przedstawionego (fabułę), charakteryzuje relacje czasowe (czas), tzn. opisuje wydarzenia. W innym rozumieniu – krótki utwór prozaiczny o prostej fabule i swobodnej (nieograniczonej regułami) kompozycji, bez wyraźnego zakończenia (puenty). Zawiera opisy i refleksje narratora, przez co eksponuje jego osobę.
oświecenie – okres w dziejach kultury europejskiej, między epoką baroku i romantyzmu, przypadający na wiek XVIII. Zobacz: epoka literacka.
ożywienie - zobacz: animizacja.