Henryk IV
(ur.1050 r., zm.1106 r.)
Syn Henryka III, pochodził z dynastii salickiej. Król niemiecki od 1056 r., cesarz od 1084 r.
W 1056 r. Henryk IV został koronowany na króla Niemiec, miał wtedy sześć lat. Do 1065 r. rządy w imieniu małoletniego władcy, jako regentka, sprawowała jego matka Agnieszka z Poitou. Po objęciu władzy Henryk IV musiał uporać się z problemem uporządkowania spraw wewnętrznych w państwie. W 1073 r. stłumił bunt Sasów, pokonując ich w bitwie nad rzeką Unstrutą.
W 1075 r. rozpoczął się ostry spór Henryka IV i papieża Grzegorza VII o inwestyturę. Król mianował nowego biskupa Mediolanu wbrew woli papieża. Grzegorz VII, który poczynania Henryka potraktował jako wtrącanie się w wewnętrzne sprawy Kościoła, zakazał duchownym przyjmowania inwestytury od świeckich władców, zaś monarchom nadającym stanowiska kościelne zagroził ekskomuniką (klątwą). W odpowiedzi sobór biskupów niemieckich w Wormacji (1076 r.), któremu przewodniczył Henryk IV, wypowiedział posłuszeństwo papieżowi Grzegorzowi VII. Ten z kolei rzucił klątwę kościelną na Henryka. Wydarzenie to wzmocniło opozycję książąt niemieckich przeciw królowi, a tamtejsi biskupi przestali go popierać. Henryk IV stanął zatem w obliczu realnej groźby utraty tronu niemieckiego.
By nie dopuścić do spotkania papieża z książętami niemieckimi, Henryk wyruszył na spotkanie z Grzegorzem VII, który zatrzymał się w zamku margrabiny Matyldy w Canossie. Przybywszy pod zamek w styczniu 1077 r., król przez trzy dni pokornie stawał u bram zamkowych, boso na mrozie, odziany w szaty pokutne i prosił o przebaczenie. Za namową swych doradców papież zdjął klątwę z Henryka IV. Król mógł zająć się pilnymi sprawami wewnętrznymi w państwie, bo oto opozycyjni książęta niemieccy wybrali Rudolfa szwabskiego antykrólem. Po trzech latach walk, w 1080 r. Henryk złamał w końcu opór swych przeciwników, w decydującej bitwie poległ też sam Rudolf. Tymczasem po opanowaniu sytuacji w kraju, Henryk IV ponownie popadł w konflikt z papieżem Grzegorzem VII i w 1083 r. zorganizował wyprawę do Rzymu, gdzie uczynił Klemensa III antypapieżem. Tym razem klątwa Grzegorza VII nie odniosła skutku i papież musiał opuścić Rzym. W 1084 r. antypapież Klemens III koronował Henryka IV na cesarza. W 1085 r. Henryk IV podarował księciu czeskiemu Wratysławowi koronę królewską, uznając tym samym samodzielność tego kraju.
W maju 1085 r. w Salerno papież Grzegorz VII, który był wielce zasłużony dla Kościoła, dokonał żywota. Jego następcy, zwłaszcza Urban II, kontynuowali walką z cesarzem i antypapieżem. W 1090 r. Henryk IV wyprawił się do Italii, aby walczyć z Urbanem II, ale pod Canossą doznał porażki, gdyż lombardzkie miasta obróciły się przeciw cesarzowi. W 1093 r. syn Henryka – Konrad, który poróżnił się z ojcem, został koronowany na króla Włoch.
Papież Grzegorz VII, margrabina
Matylda i Henryk IV w Canossie
W 1102 r. Henryk IV ponownie został obłożony klątwą kościelną. Tym razem dokonał tego papież Paschalis II. Dwa lata później (1104 r.) syn cesarza Henryk V wystąpił przeciw ojcu, a następnie uwięził go. Opuszczony przez najbliższych cesarz zmuszony został do rezygnacji z tronu (1105 r.), a władzę objął Henryk V. Na początku 1106 r. Henryk IV zdołał zbiec z miejsca uwięzienia – Ingelheim, ale zmarł (VIII 1106 r.) w trakcie przygotowań do działań militarnych.
Henryk IV u bram Canossy
WAŻNE DATY: | ||||||||||||||||||||||||||||||
|