Henryk II Plantagenet
(ur. 1133 r., zm. 1189 r.)

Hrabia Andegawenii, od 1154 r. król Anglii. Syn Gotfryda V i Matyldy – córki króla angielskiego Henryka I, ojciec Ryszarda Lwie Serce. Pochodził z dynastii Plantagenetów.

Henryk II urodził się i wychował we Francji. W 1150 r. otrzymał od ojca władztwo nad księstwem Normandii. Po śmierci Gotfryda V (1151) odziedziczył po nim Andegawenię, Maine i Turenię. W 1152 r. poślubił Eleonorę, jedyną dziedziczkę księstwa Akwitanii, dzięki czemu objął władzę nad znacznymi obszarami południowo-zachodniej Francji, w tym Gujenną, Gaskonią, Poitou. Tym samym Henryk stał się bardzo groźnym rywalem dla francuskich królów, Ludwika VII i Filipa II Augusta. Sytuacja Kapetyngów pogorszyła się jeszcze bardziej, kiedy w 1154 r. Henryk II został królem Anglii. Nastąpiło to po śmierci Stefana z Blois, który w 1153 r. układem z Winchester uznał Plantageneta swym dziedzicem. Anglia oraz francuskie lenna korony dziedziczone po matce –  Normandia i Bretania – wraz z ziemiami dotychczas rządzonymi przez Henryka tworzyły potężne państwo o wielkim zasięgu terytorialnym. Obejmując tron angielski, Henryk II zapoczątkował panowanie dynastii Plantagenetów-Anjou, która władała Anglią do 1399 r.

Zdając sobie sprawę z różnorodności swoich ziem i ludności je zamieszkującej, Henryk II dążył do wewnętrznej konsolidacji swego rozległego państwa i umocnienia władzy królewskiej.  Zorganizował sprawną administrację, zreformował skarbowość państwową, rozbudował sądownictwo królewskie.

Zamierzając podporządkować sobie Kościół i duchowieństwo angielskie, Henryk II w 1164 r. wprowadził tzw. konstytucje z Clarendon, które m.in. ograniczały kompetencje sądów kościelnych, dawały królowi duży wpływ na wybór biskupów i opatów, nakładały na duchownych podatki,  zabraniały apelacji do Rzymu bez zgody króla. Konstytucje klarendońskie zostały stanowczo odrzucone przez arcybiskupa Canterbury i prymasa Anglii  Tomasza Becketa, który dla obrony niezależności Kościoła nie zawahał się ostro sprzeciwić Henrykowi II, choć do niedawna łączyła go z nim przyjaźń i bliska współpraca. W 1170 r. najprawdopodobniej z podpuszczenia króla, jego dworzanie dokonali mordu na przebywającym przy ołtarzu katedry w Canterbury arcybiskupie. Obarczony moralną odpowiedzialnością za tę zbrodnię król wycofał się ze swych roszczeń w stosunku do Kościoła, a po kanonizacji Tomasza Becketa odbył upokarzającą pielgrzymkę do jego grobu.

Henryk II toczący spór z T. Becketem

Śmierć T. Becketa

W 1171 r. Henryk II zapoczątkował podbój Irlandii, a w 1175 r. podporządkował sobie Szkocję. Jego ambicje polityczne i plany rozszerzenia panowania na kontynencie doprowadziły do trwających wiele lat wojen Anglii z Francją, które toczyły się od 1173 r.

Ostatnie lata panowania Henryka II wypełniła walka króla z coraz silniejszą opozycją możnowładztwa. Henryk II zmarł w 1189 r., a władzę po nim przejął jego syn Ryszard Lwie Serce.

 
 

   
  
  
Zamek Oxford wybudowany przez Henryka II w 1173 r.



   

WAŻNE DATY:

1150 – objęcie przez Henryka II rządów w Normandii 1151 – przejęcie władzy w Andegawenii 1154 – koronacja Henryka II na króla Anglii 1164 – wprowadzenie tzw. konstytucji z Clarendon 1170 – zamordowanie arcybiskupa Canterbury i prymasa Anglii Tomasza Becketa 1171 – zapoczątkowanie podboju Irlandii 1173 – początek wojen z Francją 1175 – podporządkowanie Szkocji 1189 – śmierć Henryka II