Ryszard I Lwie Serce
(ur. 1157 r., zm. 1199 r.)

Pochodził z dynastii Plantagenetów, był synem Henryka II i Eleonory Akwitańskiej, król Anglii od 1189 r.

Od 1168 r. Ryszard jako diuk Akwitanii sprawował władzę w tym księstwie wraz ze swą matką. W 1172 r. przejął rządy także w Poitiers. Potem kilkakrotnie popadał w konflikt ze swym ojcem, królem Anglii Henrykiem II, posuwając się nawet do knowań przeciw niemu z władcą francuskim Filipem Augustem.

Po śmierci Henryka II (1189), objął tron angielski jako Ryszard I Lwie Serce. Wkrótce opuścił kraj i wraz z królem Francji Filipem Augustem wziął udział w trzeciej krucjacie (1189–1192), na czele której stanął cesarz Fryderyk I Barbarossa. Dowodząc jedną z trzech wypraw, Ryszard Lwie Serce wmieszał się na Sycylii w walkę o tamtejszy tron, popierając kandydata przeciw Hohenstaufom. Potem, wykorzystując słabość Bizancjum, zawładnął Cyprem, a następnie przekazał wyspę we władanie królowi jerozolimskiemu Gwidonowi. W końcu przybył pod Akkon, gdzie odegrał kluczową rolę w zdobyciu twierdzy (1191). Wkrótce po kapitulacji Akki jego butna postawa (rościł pretensje do przywództwa nad krucjatą) doprowadziła do konfliktu z innymi uczestnikami wyprawy – Filipem Augustem, który wnet opuścił wyprawę i powrócił do Francji oraz Leopoldem austriackim. Niezgoda w obozie krzyżowców spowodowała, że dalsze działania podejmowane przez Ryszarda nie przynosiły oczekiwanych rezultatów. W końcu król, dowiedziawszy się, że Filip August interesuje się jego posiadłościami, postanowił zakończyć wojnę. Zawarł pokój z sułtanem egipskim Saladynem (1192), który zostawiał w rękach króla jerozolimskiego pas wybrzeża od Tyru do Jaffy. Saladyn zapewniał chrześcijanom swobodny dostęp do miejsc świętych, także w Jerozolimie, która pozostała we władaniu sułtana.

Ryszard Lwie Serce walczący w czasie III krucjaty

W drodze powrotnej z Palestyny Ryszard I Lwie Serce został uprowadzony przez księcia austriackiego Leopolda, przekazany w ręce cesarza Henryka VI, a następnie uwięziony w zamku Trifels w Palatynacie. Z niewoli został uwolniony w 1194 r., dopiero po złożeniu hołdu lennego cesarzowi i zapłaceniu bardzo wysokiego okupu.

Tymczasem król Francji Filip August na wieść o uwięzieniu Ryszarda postanowił odebrać Plantagenetom jak najwięcej ich ziem lennych. Pomocą w realizacji tych planów miały być roszczenia do tronu angielskiego wysuwane przez Jana bez Ziemi, młodszego brata Ryszarda. Jednakże uwolniony Ryszard w porę powrócił do kraju i uratował swe państwo. Choć zmuszony był walczyć z bratem o zachowanie tytułu królewskiego, potrafił jeszcze skutecznie zadawać ciężkie straty królowi Francji.

Ryszard I Lwie Serce zmarł 6 IV 1199 r. na skutek rany odniesionej w czasie oblężenia Chalus (Haute-Vienne) w Akwitanii. Po jego śmierci władzę przejął Jan bez Ziemi, który jednak nie zyskał powszechnego uznania, a lenna francuskie zostały poważnie zagrożone. Potęga Plantagenetów uległa znacznemu osłabieniu.   

Fragment grobowca Ryszarda I Lwie Serce

Posąg króla Ryszarda Lwie Serce przed wejściem
do parlamentu angielskiego

WAŻNE DATY:

1168 – objęcie władzy przez Ryszarda w Akwitanii 1189 – koronacja Ryszarda I na króla angielskiego 1189–1192 – trzecia wyprawa krzyżowa z udziałem Ryszarda 1191 – zdobycie Akki przez krzyżowców 1192 – pokój zawarty przez Ryszarda z sułtanem Egiptu; uwięzienie Ryszarda przez cesarza Henryka VI 1194 – powrót króla do kraju 1199 – śmierć Ryszarda I Lwie Serce w Akwitanii

powrót do początku strony