Perykles
(ok. 495–429 r. przed Chr.)

Był synem Ksantipposa, ateńskiego męża stanu, a ze strony matki wywodził się z rodu Alkmeonidów.

Od czasu zakończenia wojen perskich stosunki między Atenami a Spartą wciąż się pogarszały. Spartanie coraz bardziej niepokoili się rosnącą siłą i zamożnością demokratycznych Aten. Gdy w roku 460 przed Chr. w Sparcie wybuchło powstanie helotów, Spartanie poprosili Ateńczyków o pomoc. Stronnictwo demokratyczne i sam Perykles nie chcieli pomóc Spartanom. Konkurujący z nim o władzę w Atenach Kimon zdołał jednak przekonać obywateli ateńskich, aby wysłać wojska interwencyjne. Sam stanął na ich czele i wyruszył do Sparty. Zanim jednak dotarł do celu, Spartanie oświadczyli, że rezygnują z pomocy Ateńczyków. W Atenach potraktowano to jako zniewagę i przymierze ze Spartą zostało zerwane, a Kimona wygnano z miasta. Po tych wydarzeniach pozycja Peryklesa w Atenach znacznie wzrosła. Konflikt ateńsko-spartański został przerwany w roku 445 przed Chr. podpisaniem pokoju trzydziestoletniego.

W roku 443 przed Chr. polityczny przeciwnik Peryklesa – Tukidydes, stojący na czele stronnictwa arystokratycznego, został wygnany z Aten. Od tego czasu Perykles, jako przywódca ateńskiej demokracji, mógł bez przeszkód kierować polityką państwa. Rokrocznie, aż do roku 429  przed Chr., wybierano go na urząd stratega.

Perykles w swych działaniach dążył do utworzenia z Aten politycznego, gospodarczego i kulturalnego centrum Hellady. Był zwolennikiem mocarstwowej pozycji Aten, dążył do przekształcenia Związku Morskiego w jednolity organizm będący pod ich ścisłą kontrolą. Rozbudował port w Pireusie, czym zapewnił swemu państwu przewagę handlową na Morzu Egejskim. Dla umocnienia wpływów Aten zakładał kolonie osadników ateńskich (kleruchie). Przenosząc skarbiec Związku Morskiego z Delos do Aten, zapewnił swemu miastu dodatkowe środki finansowe.

Perykles ugruntował w Atenach ustrój demokratyczny. Przeprowadził szereg reform ograniczających polityczne znaczenie Areopagu, głównie na rzecz zgromadzenia ludowego. Wprowadził wynagrodzenia za sprawowanie urzędów państwowych dla sędziów i członków Rady Pięciuset. Z inicjatywy Peryklesa powstało wiele budowli. Rozbudowano Akropolis, wybudowano Propyleje i Partenon, ukończono budowę Długich Murów łączących Pireus z Atenami, co uczyniło z nich najpotężniejszą twierdzę w Grecji. Perykles wspierał i otaczał opieką artystów, filozofów i uczonych. W owym czasie tworzyli i działali w Atenach: filozofowie Sokrates i Anaksagoras, tragediopisarze Sofokles i Eurypides, rzeźbiarz Fidiasz i historyk Herodot. Ateny stały się ośrodkiem kultury promieniującym na cały świat grecki.

Akropolis – rekonstrukcja

Wzrost potęgi Aten i rywalizacja ze Spartą doprowadziły do ponownego zaostrzenia stosunków między tymi miastami i w konsekwencji w roku 431 przed Chr. do wybuchu wojny peloponeskiej. Dwa lata później (429 przed Chr.) Perykles zmarł w wyniku zarazy, która wybuchła w mieście.

Czas rządów Peryklesa, przypadający na lata 443–429 przed Chr., zwany epoką Peryklesa, to okres świetności i potęgi Aten. Jego działalność przyczyniła się do ostatecznego ukształtowania demokratycznego ustroju ateńskiego polis oraz kulturalnego i naukowego rozkwitu miasta.

WAŻNE DATY: (lata przed Chrystusem)

460 – odmowa przyjęcia pomocy ateńskiej przez Spartę podczas powstania helotów, zaostrzenie stosunków między Atenami a Spartą 454 – przeniesienie skarbca Związku Morskiego z Delos do Aten 445 – podpisanie pokoju trzydziestoletniego 443 – wygnanie Tukidydesa z Aten, początek faktycznej władzy Peryklesa 431 – wybuch wojny peloponeskiej między Atenami a Spartą 429 – śmierć Peryklesa