Filip II Macedoński
(ur. ok. 382 r. przed Chr., zm. 336 r. przed Chr.)

Syn Amyntasa III, ojciec Aleksandra Wielkiego. Był królem Macedonii w latach 359–336 przed Chr.

Przed objęciem tronu przez Filipa Macedonia pogrążona była w wewnętrznych walkach pomiędzy rywalizującymi ze sobą regionami. Państwo utraciło wcześniej znaczną część swego terytorium, wielu żołnierzy straciło w wojnie domowej życie, kraj zubożał. Sytuacja zmieniła się kiedy w roku 359 przed Chr. tron macedoński objął Filip II.

W czasie swego panowania władca ten zjednoczył kraj, poszerzył jego zasięg terytorialny i uczynił z Macedonii największą w owym czasie potęgą militarną. Swe sukcesy w wojnach zawdzięczał wprowadzeniu reform wojskowych. Zreorganizował armię, tworząc zdyscyplinowane i bardzo dobrze wyszkolone oddziały. Utworzył ciężkozbrojną piechotę wyposażoną w długie włócznie (sarissy), walczącą w nowym szyku, tzw. falandze. Wprowadził do boju także maszyny oblężnicze, które pozwalały mu na szybkie zdobywanie miast. Filip sam stał na czele swej armii i osobiście prowadząc ją do boju niejednokrotnie dawał dowody wielkiej odwagi.  

Oddział armii macedońskiej urofmowany w falangę 

W roku 357 przed Chr. Filip opanował bogate w złoża surowców, głównie złota, góry Pangajon, co pozwoliło mu na rozbudowę armii i rozpoczęcie kosztownych kampanii wojennych. Rok później (356 przed Chr.) ekspansja macedońska skierowana została na północ, uzależnione  zostały: Pajonia, Iliria i zachodnia Tracja.

Trzecia wojna święta, tocząca się między Tebami a Fokidą w latach 356–346 przed Chr., dała Filipowi II pretekst do ingerencji w sprawy środkowej Grecji. W roku 352 przed Chr. w bitwie na Polu Krokusowym w Tesalii król macedoński zadał klęskę Fokejczykom, odgrywającym w tym czasie główną rolę w tej części kraju. Zwycięstwo to stało się przełomem w wojnie i postawiło Macedonię na pozycji militarnej potęgi centralnej Grecji. Podjęta przez Ateńczyków próba utworzenia ogólnogreckiego sojuszu przeciw Macedonii nie powiodła się. Działania wojenne zakończył pokój Filokratesa podpisany w roku 346 przed Chr. Po ostatecznym pokonaniu Fokejczyków Filip II otrzymał miejsce i głos w amfiktionii delfickiej i stał się opiekunem Delf, miejsca o szczególnej randze dla wszystkich Greków. Rozpoczął się okres dominacji Macedończyków w środkowej Grecji. W roku 349 przed Chr. Filip przejął kontrolę nad Półwyspem Chalkidyckim (ostatnie niezależne miasto, Olint, poddało się w roku 348 przed Chr.), a w roku 342 przed Chr. nad całą Tracją i Epirem. 

Ateńczycy, którzy nie mogli pogodzić się z dominującą pozycją Macedonii, utworzyli w roku 342 przed Chr. sojusz wojskowy, w skład którego, oprócz Aten, weszły m.in. Korynt, Megara i Teby. Do decydującej bitwy, która stała się momentem przełomowym w dziejach Grecji, doszło 2 VIII 348 r. przed Chr. pod Cheroneą w Beocji. Filip II odniósł całkowite zwycięstwo nad koalicją greckich miast-państw i tym samym objął zwierzchnictwo nad całą Grecją.

Na kongresie pokojowym w Koryncie, w którym nie uczestniczyła jedynie Sparta, Filip utworzył Związek Koryncki i stanął na jego czele jako hegemon. Rok później (337 przed Chr.) scalający Macedonię i Grecję Związek Koryncki ogłosił wojnę z państwem perskim. Filip II przystąpił do organizowania wyprawy, zdołał nawet wysłać pierwszą ekspedycję, ale w roku 336 przed Chr. został zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach. Zabójcą prawdopodobnie był jego przeciwnik polityczny, ale istnieje także hipoteza, że udział w morderstwie brali: syn władcy  Aleksander lub królowa Olimpias, którą Filip odsunął, poślubiwszy Kleopatrę. Dzieło Filipa II kontynuował jego syn i następca, Aleksander Wielki.

Wizerunek Filipa II na greckiej monecie

WAŻNE DATY:

359 – objęcie tronu macedońskiego przez Filipa II 357 – podbój złotodajnych gór Pangajon 356 – podporządkowanie Pajonii, Ilirii i zachodniej Tracji 356–346 – wojna święta o niezawisłość Delf 352 – bitwa na Polu Krokusowym; zajęcie Tesalii przez Filipa 346 – pokój Filokratesa 342 – antymacedoński sojusz zawarty między Koryntem, Megara i Tebami z inicjatywy Aten 338 – bitwa pod Cheroneą; zwycięstwo Filipa II nad greckimi miastami-państwami; utworzenie Związku Korynckiego; koniec okresu Grecji klasycznej, początek dominacji Macedonii w całej Grecji 337 – ogłoszenie wojny Związku Korynckiego z Persją 336 – śmierć Filipa II

W roku 1977 archeolodzy odkryli grobowiec Filipa II na cmentarzysku królewskim w Verginie.