Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

Czyngis-chan, Temudżyn
(ur. ok. 1155 r., zm. 1227 r.)

Władca Mongołów, twórca potężnego imperium mongolskiego.

Temudżyn był początkowo dowódcą wojskowym jednego z plemion żyjących nad rzeką Onon. Po śmierci ojca zdołał zjednoczyć koczownicze plemiona mongolskie w środkowej Azji, w tym Tatarów (1202), i w roku 1206 r., w czasie zjazdu książąt mongolskich (kurułtaj), wybrany został wielkim chanem, tj. Czyngis-chanem.

1207 r. Czyngis-chan opanował południową Syberię, a w 1209 r. podbił Xi Xia, tybetańskie państwo Tangutów leżące nad środkowym biegiem rzeki Huang-ho. Następnie pokonał Ujgurów, których państwo obejmowało góry Tien-szan, Dżungarię i Kotlinę Kaszgarską. W latach 1211–16 podbił północne Chiny (w 1215 r. Mongołowie zniszczyli miasto Zhongdu – dzisiejszy Pekin) a w latach 1219–24 zdobył muzułmańskie państwo Chorezm, rozciągające się od Morza Kaspijskiego i Jeziora Aralskiego na północy po góry Kaszgar na wschodzie, rzekę Indus na południu i Zatokę Perską i Mezopotamię na zachodzie (w 1220 r. zburzył Samarkandę). W 1221 r. odziały mongolskie spustoszyły Zakaukazie i dotarły nad Don. 31 V 1223 r. nad rzeką Kałką doszło do bitwy, w której Mongołowie doszczętnie rozbili oddziały ruskie sprzymierzone z Połowcami. Po tym zwycięstwie oddziały mongolskie wtargnęły na Krym, a następnie spustoszyły kraj Bułgarów kamskich. Powróciwszy do Mongolii, Czyngis-chan wyprawił się przeciw Tangutom, którzy podnieśli przeciw niemu bunt – kazał ich wszystkich wymordować. Podczas tej kampanii Czyngis-chan zmarł (1227).


Mongolscy wojownicy w ataku

Czyngis-chan przeszedł do historii jako jeden z największych zdobywców w dziejach świata. Był przy tym władcą bezwzględnym i brutalnym. W czasie licznych wojen niezwykle okrutnie obchodził się ze swymi przeciwnikami – kazał ich bezlitośnie mordować. Podbijane kraje grabił i pustoszył, powodując w ten sposób ogromne zniszczenia i wyludnienie. Sukcesy militarne Czyngis-chan zawdzięczał także swym nieprzeciętnym talentom wojskowym i bardzo dobrze wyszkolonej i uzbrojonej armii, w której panowała surowa dyscyplina. Szczególną rolę odgrywała tu mongolska jazda, szybko przemieszczająca się i niezwykle skuteczna w boju. 
          


 Mongolski łucznik na koniu

Dzięki podbojom Czyngis-chana prymitywni dotąd Mongołowie, pod wpływem kultur podbitych ludów zaczęli reorganizować swoje rozległe państwo. Dobra organizacja administracyjna i wojskowa została oparta na wzorcach chińskich, pozwalała Mongołom na sprawne odbudowywanie, zrujnowanych wojnami, zdobytych terytoriów. 
Czyngis-chan na podbitych ziemiach pozostawiał dotychczasową administrację, ale pod kontrolą namiestników mongolskich. Nakładał na podbite kraje wysokie podatki, ale także popierał rozwój handlu, rzemiosła oraz komunikacji. Wykazywał dużą tolerancję religijną.

Jeźdźcy mongolscy 

Przed śmiercią Czyngis-chan, podzielił swoje imperium (z zachowaniem władzy zwierzchniej) między trzech synów i wnuka, Batu-chana, przyszłego założyciela Złotej Ordy, który najeżdżał i łupił wschodnią i środkową Europę.


Mauzoleum Czyngis-chana
(region autonomiczny Mongolia Wewnętrzna – północne Chiny)

WAŻNE DATY:

1202

zjednoczenie plemion tatarskich przez Temudżyna

1206

obwołanie Temudżyna przez mongolski kurułtaj wielkim  chanem (Czyngis-chan)

1207

zdobycie południowej Syberii

1209

podbój królestwa Xi Xia i państwa Ujgurów

1211–16

podbój północnych Chin

1219–24

zajęcie przez Czyngis-chana muzułmańskiego państwa Chorezm

1223

zwycięstwo Mongołów nad wojskami rusko-połowieckimi w bitwie nad rzeką Kałką

1227

śmierć Czyngis-chana podczas kampanii przeciw Tangutom

 

 

 
powrót do początku strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia