Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

wprowadzenie 

Innym, obok antyku, źródłem wiedzy o kulturze europejskiej jest dużo starsza od epopei homerowych Biblia. To niewyczerpany skarbiec motywów, postaw, wątków i anegdot. O ile twórczość starożytna to po prostu dzieła sztuki, o tyle Pismo Święte stanowi podstawę wiary objawionej dla ogromnej rzeszy chrześcijan.

Słowo biblia pochodzi od greckiego biblos, oznaczającego księgę oraz łodygę papirusową. W III w. p.n.e. fenickie miasto Byblos słynęło z handlu papirusem. Można więc powiedzieć, że słowo biblia wiąże się z pojęciem książki, papirusu i nazwą miasta Byblos. Druga nazwa BibliiPismo Święte Starego i Nowego Testamentu – wiąże się z łacińskim słowem testamentum oznaczającym przymierze; chodzi tu więc o stare i nowe przymierze zawarte między Bogiem i ludźmi. Biblia to objawione Słowo Boże, przekazane przez ludzi wybranych. Jest podstawą dwóch religii – judaizmu (tylko Stary Testament) oraz chrześcijaństwa (Stary Nowy Testament).

Biblia powstawała od ok. XIII w. p.n.e. Proces powstawania ksiąg Starego Testamentu zakończył się w I w. p.n.e., natomiast Nowy Testament powstał w latach 51–96 po narodzeniu Chrystusa. Na przestrzeni dziejów kanon ksiąg składających się na Biblię nie był stały. Po raz pierwszy zatwierdzono kanon chrześcijański w 397 r. na Synodzie Kartagińskim. Odrzucono wówczas niektóre księgi (listy i ewangelie). Teksty, które ostatecznie nie weszły w skład Biblii to apokryfy lub pseudoepigrafy. Obecny kanon katolicki Biblii jest wynikiem długiego procesu i stanowi wybór pism z bogatej literatury starohebrajskiej i wczesnochrześcijańskiej, a zatwierdzono go na soborze trydenckim1546 r.

 Biblia

W dzisiejszej polszczyźnie Biblia stanowi jedną księgę, choć przecież składa się w sumie z 73 ksiąg. Stary Testament to zbiór 46 ksiąg, Nowy – 27. Stary Testament obejmuje księgi historyczne (21), prorockie (16) i dydaktyczne (9). Pierwszą księgą Starego Testamentu jest Księga Mojżesza, która składa się z 5 Ksiąg: Księgi Rodzaju, Księgi Wyjścia, Księgi Kapłańskiej, Księgi Liczb i Księgi Powtórzonego Prawa. Z tego powodu Księga Mojżesza nazywana jest także Pięcioksięgiem lub Torą. Jest to najstarsza i jednocześnie najważniejsza dla judaizmu część Biblii. Opisuje powstanie świata i losy Żydów od czasów Abrahama aż do powrotu z Egiptu do Palestyny. Zawiera także podstawowe zasady judaizmu, od sposobu sprawowania kultu i obchodzenia świąt, po szczegółowe zasady odżywiania się i ubioru.

Nowy Testament obejmuje cztery Ewangelie (Mateusza, Marka, ŁukaszaJana), którzy, będąc uczniami Jezusa, opisali jego działalność i spisali wypowiedzi. Oprócz EwangeliiNowym TestamencieDzieje apostolskieListy Apostolskie oraz Apokalipsa św. Jana. Jeśli wziąć pod uwagę objętość pism, Nowy Testament  jest w stosunku do Starego Testamentu zbiorem o wiele skromniejszym. Wyróżnia się za to jednolitym charakterem  – dzięki stosunkowo krótkiemu czasowi powstawania (50 lat) oraz dzięki temu, że w przeważającej większości został napisany w jednym języku (po grecku).
 
Wszystkie księgi biblijne można podzielić na trzy grupy:

księgi historyczne (np. Pięcioksiąg, cztery Ewangelie, Dzieje Apostolskie);

dydaktyczne (np. Księga Przysłów, Mądrości, Koheleta, Hioba, Listy Apostolskie);

prorocze (np. Księga Izajasza, Jeremiasza, Apokalipsa św. Jana).


Biblia jako dzieło złożone z wielu części, powstających na przestrzeni kilkunastu wieków, zapisane przez wielu autorów jest obszernym wyborem tekstów literackich. Znaleźć w niej można wiele różnych form gatunkowych, środków artystycznych, myśli napisanych wspaniałym, ozdobnym językiem. Nie zachowały się żadne oryginalne fragmenty, dostępne są tylko ich odpisy, a większość autorów jest anonimowa. Niektóre księgi są błędnie przypisane konkretnym osobom, np. księgi prawa kojarzono z Mojżeszem, a hymny i psalmy z Dawidem. Wiadomo jednak, kim byli autorzy Nowego Testamentu. Stworzyli go uczniowie Chrystusa. Trzy spośród czterech Ewangelii zamieszczonych w Biblii są bardzo podobne do siebie literacko, nazwano je więc synoptycznymi (od. gr. synopsis – wspólne spojrzenie).

Najstarsze przekłady Biblii:

Septuaginta – pierwsze tłumaczenie z języka hebrajskiego na język grecki, którego dokonano w III–II w. p.n.e. Jest to tzw. tłumaczenie siedemdziesięciu. Według tradycji jest to praca około siedemdziesięciu uczonych, którzy na rozkaz Ptolemeusza w ciągu siedemdziesięciu dni dokonali przekładu tekstu. W rzeczywistości przekładu dokonali różni autorzy pracujący niezależnie od siebie i w różnym czasie.

Wulgata – przekład całej Biblii na łacinę, którego dokonał w IV w. n.e. św. Hieronim. Św. Hieronim był wybitnym stylistą i specjalnie nauczył się hebrajskiego, by swój przekład oprzeć na oryginale. Wulgata została uznana przez sobór trydencki w XVI w. za przekład wiarygodny i obowiązuje w kościele rzymskokatolickim.

W dobie reformacji i zmian w kościele katolickim zaistniała potrzeba przekładu Pisma Świętego na języki narodowe (np. Marcin Luter przełożył Biblię na niemiecki). Pierwsze polskie tłumaczenie to Biblia królowej Zofii (XV w.) zwana szaroszpatacką (od miejsca znalezienia). Inne przekłady na polski to: Biblia Leopolity (1561 r.), Biblia Jakuba Wujka (1593 r.), Biblia Tysiąclecia (1965 r.). Ten ostatni przekład jest najpopularniejszym w Polsce tłumaczeniem, do tej pory miał 5 wydań i jest oficjalnym tłumaczeniem liturgicznym Kościoła katolickiego w Polsce. Całą księgę lub poszczególne psalmy tłumaczyli najwybitniejsi polscy poeci, pod względem artystycznym jednak niewątpliwie największym osiągnięciem był Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego. Istnieją również przekłady Biblii wśród innych wyznań: Biblia Brzeska (kalwini), Biblia Nieświeska (arianie), Biblia Gdańska (luteranie, kalwini i bracia czescy). Na 2006 r. planowane jest wydanie uwspółcześnionego Nowego Testamentu protestanckiej Biblii Gdańskiej, która znana jest z wierności tekstom oryginalnym.

powrót do początku strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia