POWRÓT POSŁA JULIANA URSYNA NIEMCEWICZA

Julian Ursyn Niemcewicz

Julian Ursyn Niemcewicz był dramatopisarzem, działaczem politycznym i kulturalnym, kronikarzem. Urodził się w rodzinie ziemiańskiej (był szlachcicem). Od 1788 r. był posłem na Sejm Czteroletni (był zwolennikiem stronnictwa patriotycznego). Powrót posła powstał w 1790 r., wystawił go w Teatrze Narodowym Bogusławski. Sztuka odniosła duży sukces, ale wzbudziła też liczne kontrowersje.

Akcja utworu rozgrywa się w dworku ziemiańskim, na wsi. Czas akcji to jeden dzień jesieni 1790 r., w czasie limity sejmowej (przerwy w obradach) Sejmu Wielkiego. Na plan pierwszy wysuwają się w utworze aktualne w czasie powstania utworu problemy polityczne. Można poznać poglądy dwóch ścierających się stronnictw: patriotycznego i konserwatywnego. Wypowiedzi bohaterów służą prezentacji poglądów tych dwóch ugrupowań – autor popiera program patriotyczny, czyli opowiada się za zniesieniem liberum veto, wolną elekcją, zwiększoną liczebnością armii i zmianą polityki szlachty wobec chłopów.

Powrót posła, ze względu na poruszaną treść, jest komedią polityczną, która ośmiesza konserwatystów i nawołuje do reform. Gatunek ten był w teatrze epoki oświecenia formą szczególnie popularną, pozwalał realizować hasło bawiąc – uczyć. Niemcewicz zapoczątkował w naszej literaturze pisanie komedii politycznych. Autor zaprezentował społeczeństwu wzorce godne naśladowania – ideałem dla niego jest szlachcic-ziemianin, patriota zachowujący staropolskie tradycje, ale jednocześnie dostrzegający konieczność przeprowadzenia reform politycznych w Polsce.

Niemcewicz zachował w swym utworze klasyczną zasadę trzech jedności: miejsca, czasu i akcji oraz starożytną regułę niewprowadzania scen zbiorowych. Powrót... napisany jest trzynastozgłoskowcem. Epilog do komedii dopisał Bogusławski.

powrót do początku strony