Filip II
(ur. 1527 r., zm. 1598 r.)

Król Hiszpanii, Neapolu i Obojga Sycylii od 1556 r., Portugalii od 1581 r. Pochodził z dynastii Habsburgów. Był synem cesarza Karola V i Izabeli Aviz, córki króla portugalskiego Manuela I.

W 1554 r. Filip zawarł małżeństwo z królową angielską Marią I Tudor (zm. 1558). W latach 1554–55 przebywał w Anglii, gdzie wspierał swą żonę w próbach przywrócenia katolicyzmu w tym kraju.

W 1555 r. dziedzic tronu hiszpańskiego otrzymał od ojca władzę w Niderlandach.

Po abdykacji Karola V, w 1556 r. Filip II przejął władzę w Hiszpanii oraz  krajach do niej należących: Niderlandach, Neapolu, Sycylii, Sardynii, Mediolanie i zamorskich posiadłościach w Ameryce.

Filip II był zagorzałym katolikiem i podobnie jak jego ojciec dążył do stworzenia uniwersalnej monarchii katolickiej. Walczył z szerzącym się protestantyzmem, herezjami, a także z próbującymi osiągać coraz większe wpływy w Europie muzułmanami. Został uznany za przywódcę kontrreformacji, wspierał zakon jezuitów oraz zreorganizowaną instytucję inkwizycji (Sanctum Officium), popierał stronnictwo katolickie we Francji i opozycję katolicką w Anglii, zawiązał ligę antyturecką.

Jako władca absolutny Filip II opierał się na ściśle podporządkowanemu władzy centralnej aparacie urzędniczym, a także na silnej amii i potężnej flocie. W 1561 r. król przeniósł swą rezydencję do Madrytu, w pobliżu którego polecił wybudować monumentalny zespół klasztorno-pałacowy Świętego Wawrzyńca – El Escorial (budowa ukończona w 1585 r.).

El Escorial – zespół pałacowo-klasztorny św. Wawrzyńca

Wojna hiszpańsko-francuska (1558–59), toczona na tle rywalizacji o Italię i Burgundię między koroną francuską a hiszpańsko-austriackimi Habsburgami, zakończyła się klęską Francji i triumfem Hiszpanii. Pokój zawarty w Cateau-Cambrésis (1559) potwierdził dominację hiszpańską w Europie.

Brak tolerancji Filipa II wobec reformacji, doprowadził w 1566 r. do rozruchów w Niderlandach, gdzie protestancka szlachta i mieszczaństwo otwarcie wystąpiły przeciw rządom Filipa. Ofiarami rozruchów stały się liczne katolickie kościoły i klasztory. By stłumić bunt, król wysłał w 1567 r. do Niderlandów księcia Albę, któremu przekazał namiestnictwo w tym kraju. Terror i prześladowania buntowników oraz opodatkowanie mieszkańców doprowadziły do wybuchu powszechnego powstania w Niderlandach wspieranego przez Francję i Anglię. Na czele walki z hiszpańską władzą stanął Wilhelm I Orański, który w 1572 r. wkroczył do Niderlandów wraz z armią sformowaną w Niemczech, a w 1576 r. doprowadził do zawarcia tzw. pacyfikacji gandawskiej, jednoczącej kraj w walce z Hiszpanami. Rozgorzały zacięte walki o niepodległość Niderlandów. Nietolerancja protestantów (kalwinistów), którzy zdobywali w Niderlandach coraz większe wpływy, spowodowała, że walońskie (gł. katolickie), południowe regiony kraju obróciły się przeciwko Wilhelmowi Orańskiemu i po zawarciu unii arraskiej (6 I 1579 r.) wkrótce powróciły pod panowanie hiszpańskie. Prowincje północne połączyły się w unii utrechckiej (23 I 1579 r.). W wyniku tego dokonał się podział Niderlandów na część północną, zdominowaną przez protestantów (późniejsza Holandia), i na część południową, głównie katolicką (późniejsza Belgia). W lipcu 1581 r. w manifeście haskim siedem prowincji unii utrechckiej ogłosiło detronizację Filipa II i oderwanie się od Hiszpanii. Utrata Niderlandów północnych uważana jest za największą porażkę Filipa II.

Szturm niderlandzkich protestantów na świątynie katolickie w VIII 1566 r.

    

7 X 1571 r. chrześcijańska flota Świętej Ligi (w tym głównie okręty hiszpańskie) odniosła wielkie zwycięstwo nad morskimi siłami imperium osmańskiego. Flota turecka w tej bitwie została niemal doszczętnie rozbita.  

 
Klęska floty tureckiej z flotą Świętej Ligi w bitwie pod Lepanto w 1571 r.

    

    
W 1580 r., po śmierci portugalskiego króla Henryka, Filip II zgłosił pretensje do korony portugalskiej po czym anektował ten kraj i połączył go unią personalną z Hiszpanią (1581). Opanowanie całego Półwyspu Pirenejskiego i przejęcie kolonii portugalskich uczyniły z Hiszpanii największe mocarstwo w Europie i największą potęgę kolonialną.

Za panowania Filipa II stosunki hiszpańsko-angielskie ulegały systematycznemu pogorszeniu. Dominacja Hiszpanii na morzu coraz częściej była podważana przez Elżbietę I. Latem 1588 r. Filip II wysłał swą flotę wojenną (wielką armadę) na podbój Anglii, jednak podczas kilku bitew u wybrzeży południowej Anglii (zwł. w kanale La Manche) poniosła ona wielkie straty, rozproszyła się i częściowo zatonęła podczas burzy. Klęska wielkiej armady i niepomyślne zakończenie wojny z Francją (1595–98) zadały cios potędze morskiej Hiszpanii i zapoczątkowały schyłek hegemonii tego kraju w Europie.

  
     
Filip II zmarł 13 IX 1598 r. w El Escorial pod Madrytem, jego następcą został Filip III Habsburg – syn z czwartego małżeństwa z Anną, córką cesarza Maksymiliana II.

 
Król Filip II Habsburg
  
   

WAŻNE DATY:

1554–55 – pobyt Filipa w Anglii na dworze małżonki Marii I Tudor 1555 – objęcie władzy w Niderlandach 1556 – przejęcie korony hiszpańskiej przez Filipa II po abdykacji ojca Karola V 1558–59 – wojna hiszpańsko-francuska 1566 – rozruchy antyhiszpańskie i antykatolickie w Niderlandach 1571 – zwycięstwo floty Świętej Ligi w bitwie pod Lepanto 1572 – Wilhelm I Orański na czele powstania w Niderlandach 1576 – zawarcie tzw. pacyfikacji gandawskiej 1579 – podział Niderlandów po unii arraskiej i unii utrechckiej 1581 – ogłoszenie niepodległości przez północne prowincje Niderlandów 1588 – klęska hiszpańskiej wielkiej armady 1595–98 – wojna hiszpańsko-francuska 1598 – śmierć Filipa II

powrót do początku strony