|
CHARLES BAUDELAIRE Charles Baudelaire – poeta francuski – żył w latach 1821–1867. Był prekursorem dekadentyzmu. W 1857 r. po raz pierwszy wydano jego tomik Kwiaty zła – został wtedy zaatakowany przez Le Figaro, które zamieściło druzgocącą recenzję. Doszło do procesu sądowego – wydawca tomu (Poulet-Malassis) oraz poeta zostali ukarani grzywną za obrazę moralności, a sześć wierszy objęto zakazem publikacji. W 1866 r. ukazały się Nowe kwiaty zła, a w latach 1868–1870 wydano siedem tomów Dzieł zebranych Baudelaire'a. Cechy twórczości poety: – | szokujące obrazowanie; | – | dekadentyzm; | – | pesymizm; | – | poczucie absurdu istnienia; | – | problem grzechu, zła; | – | problematyka sztuki; | – | podłość i zwierzęcość ludzkiej natury; | – | szokujące zestawienia, turpizm; | – | epatowanie upadkiem i grzechem; | – | błazenada, drwiny ze świętości (z Kościoła, religii, moralności); | – | perwersyjna erotyka; | – | odraza do pospolitości; | – | postawa buntu przeciwko pięknu i dobru; | – | pochwała geniuszu; | – | obsesja śmierci (motyw dance macabre), strach przed śmiercią; | – | motywy apokalipsy; | – | demonizacja kobiety (kobieta narzędziem zagłady); | – | brutalizacja miłości (np. miłość postrzegana jako prostutuowanie się z drugim człowiekiem ze strachu przed nicością); | – | życie jako krótki moment pomiędzy nicościami. |
PADLINA Bohaterem lirycznym wiersza jest para młodych, zakochanych, spacerujących w radosnym nastroju wśród zieleni ludzi. Nagle napotykają na rozkładające się ciało kobiety, nazwane plugawą padliną. Nastrój zmienia się natychmiast na ponury i nieprzyjemny. Opis zwłok jest bardzo szczegółowy (robaki, smród, wzdęte ciało). W wierszu znajdują się elementy turpizmu, naturalizmu, a także perwersji – celem jest wywołanie szoku u odbiorcy. Miłość została zohydzona, potraktowana ironicznie. Podmiot liryczny miłość rozumie jedynie w kontekście cielesnym, a więc przemija ona wraz z czasem, kiedy ciało staje się brzydkie. Padlina to liryka refleksyjna, porusza problem przemijania, miłości, życia i śmierci, brzydoty i piękna. Wnioski płynące z utworu nie są optymistyczne: śmierć jest odrażająca, ale nieunikniona. Piękno jest chwilą, człowiek to przemijająca materia, nie ma Boga ani życia pozagrobowego. Życie jest absurdem, jest zatrute strachem przed śmiercią, w związku z tym nie ma prawdziwego szczęścia i w każdej chwili znajdziemy powody do rozpaczy. SPLEEN II Tytuł wiersza oznacza, z angielskiego, przygnębienie, apatię, nudę i określa nastrój podmiotu lirycznego. Jest to typowy stan dla postawy dekadenckiej. Utwór zawiera wiele obrazów i motywów: – | zachmurzone niebo, które powoduje przygnębienie (kiedy niebo jak ciężka z ołowiu pokrywa/miażdży umysł złej nudzie wydany na łup); | – | przyćmione światło (gdy spoza chmur zasłony szare światło spływa); | – | motyw grobu (światło dnia smutniejszego niźli nocy grób/kiedy ziemia w wilgotne zmienia się więzienie); | – | brak nadziei (skąd ucieka nadzieja, ten płochliwy stwór); | – | nietoperz roztrzaskujący się o spleśniałą ścianę (jak nietoperz, gdy głową tłukąc o sklepienie/rozbija się bezradnie o spleśniały mur); | – | motyw deszczu (gdy deszcz robi ze świata olbrzymi kryminał/i kraty naśladują gęstwę wodnych smug); | – | motyw mózgu, w którym są oślizgłe pająki (i w mym mózgu swe lepkie sieci porozpinał/lud oślizgłych pająków – najwstrętniejszy wróg); | – | motyw dzwonów i potępieńców (dzwony nagle z wściekłością dziką się rozdzwonią/śląc do nieba rozpaczą szalejący głos/jak duchy potępieńców, co od światła stronią/i nocami się skarżą na swój straszny los); | – | motyw pogrzebu, ciszy, strachu (a w duszy mej pogrzeby bez orkiestr się wloką/w martwej ciszy – nadziei tylko słychać jęk/na łbie zaś mym schylonym, w triumfie wysoko/czarny sztandar zatyka groźny tyran – Lęk). |
Jak widać wiersz utrzymany jest w nastroju smutku i przygnębienia. Przywołane obrazy i motywy kojarzą się ze śmiercią, zniewoleniem, poczuciem bezsensu i wstrętem. Opisane jest zagrożenie totalne, przed którym nie ma możliwości ucieczki, gdyż znajduje się ono wewnątrz człowieka. Człowiek jest opanowany przez potworny lęk, a jego absurdalne życie to tortury. W wierszu nie pada żadne rozwiązanie tej beznadziejnej sytuacji, świat jest po prostu zły, a człowiek – będący jego częścią – również jest złem przesiąknięty. ARTUR RIMBAUD Artur Rimbaud urodził się w 1854 r., zmarł 37 lat później (1891). Był francuskim poetą i pisarzem, przedstawicielem symbolizmu. Pochodził z rodziny mieszczańskiej; po rozwodzie rodziców wychowywała go despotyczna matka. Na całej jego twórczości ciążyła tragedia niekochanego dziecka. Rimbaud tworzył między 16 a 19 rokiem życia. Jego pierwszy znany wiersz – Prezenty noworoczne dla sierot – ukazał się w 1869 r. Przyjaźnił się z innym poetą – Paulem Verlaine'em, co miało duży wpływ na jego twórczość. Jego najbardziej znane utwory to poematy prozą Iluminacje i Sezon w piekle, a spośród wierszy – Statek pijany. Rimbaud postulował poezję logiczną i racjonalną, według niego poeta powinien przedzierać się przez gąszcz pozorów, by dotrzeć do rzeczywistości i stworzyć ją na nowo za pomocą poetyckiego słowa, które jest celem jego poszukiwań. Jego twórczość stała się jednym ze źródeł poezji współczesnej – od opublikowania Iluminacji do Rimbauda nawiązuje większość szkół poetyckich w Europie. 
| 
| Artur Rimbaud | Paul Verlaine |
STATEK PIJANY Wiersz opisuje statek, który zerwał się z więzów holowników i wypłynął, wolny i niezależny, na bezkresne morze. Przeżywa swoje wyzwolenie – obrazowane przez poetę za pomocą licznych, fantastycznych wizji: napotyka toń modrą, skalne rafy, tęcze, bagniska, gnijące lewiatany (potwory morskie), śpiewające ryby. Czuje się wolny, rzeźwy, dymiący, odzian w mgły dziewicze. Podmiot liryczny (statek) to podróżnik, hulajdusza zafascynowany światem. Nie ma swojego miejsca na świecie, płynie, jakby był pijany, poddaje się ruchom fal, w końcu rozbija się i tonie. Z wiersza wyłania się obraz podmiotu lirycznego w depresji, tęskniącego do stałego lądu, do domu, do przystani, gdzie jest bezpiecznie i spokojnie. Można również odczytywać podróż statku bardziej ogólnie – jako symbol życia ludzkiego, które jest tułaczką. Człowiek dąży do szczęścia, a coraz bardziej pogrąża się w problemach. Przeżyte przygody lub miłość nie pomagają mu pozbyć się samotności. powrót do początku strony |
