Simón Bolívar
(ur. 1783 r., zm. 1830 r.)

Bojownik o wyzwolenie kolonii hiszpańskich w Ameryce Południowej.

Urodził się 24 VII 1783 r. w zamożnej kreolskiej rodzinie plantatorów wenezuelskich. W 1799 r. wyruszył do Europy. Kształcił się w Madrycie, wiele podróżował po krajach Europy zachodniej, m.in. zwiedził Hiszpanię, Francję, Wielką Brytanię, Włochy, Austrię i Niemcy, przebywał również w Stanach Zjednoczonych. W 1807 r. Bolívar powrócił do Wenezueli.

Interwencja cesarza Francji Napoleona I Bonaparte w Hiszpanii i osadzenie na tronie w Madrycie Józefa Bonaparte (1808) spowodowało, że w wielu koloniach hiszpańskich wybuchły powstania przeciw panowaniu francuskiemu oraz nasiliły się dążenia do wyemancypowania się kolonii spod zwierzchności korony hiszpańskiej i uzyskania niepodległości. Do uniezależnienia się od Madrytu dążyli głównie Kreole – biali potomkowie osadników przybyłych do Ameryki Południowej z Europy (gł. Hiszpanii i Portugalii). 

Simón Bolívar aktywnie włączył się w ruch wyzwoleńczy kolonii południowoamerykańskich. W 1810 r. uczestniczył w antyhiszpańskim powstaniu w Wenezueli. Rok później (1811) zwołany z jego inicjatywy Kongres w Caracas proklamował niepodległość Wenezueli i utworzenie republiki. Hiszpańska blokada morska nowego państwa spowodowała ogromne trudności gospodarcze i niezadowolenie jego mieszkańców. Znaczna część ludności należącej do niższych warstw, głównie kolorowej, stanęła po stronie rojalistów i walczyła z republikanami. Po upadku I Republiki (1812) Bolívar przebywał początkowo na wyspie Curaço, potem na terenie dzisiejszej Kolumbii organizował oddziały powstańców, na czele których w 1813 r. wkroczył do Caracas, z którego wyparł Hiszpanów i po raz drugi ogłosił Wenezuelę republiką. Nadano mu wówczas tytuł El Liberator (Wyzwoliciel).

Oddziały powstańcze Simóna Bolívara w walce

Tymczasem w Hiszpanii Ferdynand VII odzyskał tron (1814) i zamierzał przywrócić i umocnić władzę hiszpańską w koloniach. W tym samym roku armia królewska zwyciężyła republikanów w Wenezueli i Bolívar musiał szukać schronienia na Haiti. Przebywając na Jamajce (1815), wydał tzw. "List z Jamajki", w którym zawarł program wyzwolenia wszystkich kolonii południowoamerykańskich.

W 1816 r. ponownie stanął na czele antyhiszpańskiego powstania a w 1817 r. wydał dekret o zniesieniu niewolnictwa i o nadaniu ziemi żołnierzom. W tym samym roku (1817) po raz trzeci Wenezuelę ogłoszono republiką, a Bolívar został jej Najwyższym Naczelnikiem.

Na czele swych oddziałów walczył z armią hiszpańską także w Nowej Grenadzie, na terenach dzisiejszej Kolumbii. Po pokonaniu w 1819 r. wojsk rojalistów wiernych koronie hiszpańskiej, także Kolumbia stała się niezawisła. Na Kongresie w Angosturze (XII 1819) proklamowano zjednoczenie Wenezueli i Kolumbii i utworzenie Republiki Wielkiej Kolumbii, w której silną władzę wykonawczą, zagwarantowaną konstytucją, objął jako prezydent Simón Bolívar.

W latach 1820–22 uczestniczył w walkach o wyzwolenie Ekwadoru, który w 1822 r. przyłączył się do Wielkiej Kolumbii.

Ogłoszona w 1823 r. przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Jamesa Monroe tzw. Doktryna Monroe, mówiąca o zasadzie nieingerowania w sprawy kontynentu amerykańskiego, skutecznie zapobiegła interwencji mocarstw europejskich w Ameryce Południowej.

W latach 1824–25 Bolívar walczył o niezależność Peru. Klęska Hiszpanów pod Ayacucho (1824) zadecydowała o wyzwoleniu Peru, z którego w VIII 1825 r. wyodrębniło się Górne Peru i na cześć bojownika o niepodległość przyjęło nazwę Republika Bolívar (obecnie Boliwia).

Simón Bolívar bojownik o wolność kolonii hiszpańskich
w Ameryce Południowej

Simón Bolívar przez cały czas swojej działalności dążył do stworzenia federacji wszystkich nowo utworzonych republik południowoamerykańskich powstałych z dawnych kolonii hiszpańskich, jednak zadanie to okazało się niemożliwe do wykonania. Młode państwa od początku borykały się z ogromnymi problemami wewnętrznymi. Po czasach kolonialnych nie tylko pozostał system administracyjny, ale także ostre podziały społeczne, będące podstawą dyskryminacji ludności kolorowej. Często również dochodziło do konfliktu interesów między różnymi grupami: armią, właścicielami ziemskimi, przedsiębiorcami, Kościołem. Bolívar próbował zapanować nad piętrzącymi się trudnościami, wprowadzając rządy dyktatorskie, nie zapobiegło to jednak rozpadowi Wielkiej Kolumbii, z której w 1829 r. wystąpiła Wenezuela a w 1830 r. Ekwador.

Bolívar, krytykowany za swe rządy, zdał w III 1830 r. urząd prezydenta i wycofał się z życia politycznego.

Simón Bolívar zmarł w osamotnieniu 12 XII 1830 r. w San Pedro Alejandrino koło Santa Maria w Kolumbii. Pamięć o bojowniku, niestrudzenie walczącym o niepodległość kolonii hiszpańskich, do dziś zachowana jest w wielu krajach Ameryki Południowej.

Pomnik Simóna Bolívara w Caracas w Wenezueli

WAŻNE DATY:

1810 – udział Bolívara w antyhiszpańskim powstaniu w Wenezueli 1811 – Kongres w Caracas, proklamacja I Republiki Wenezueli 1813 – ogłoszenie II Republiki Wenezueli 1815 – "List z Jamajki" 1817 – proklamacja III Republiki Wenezueli 1819 – Kongres w Angosturze, utworzenie Wielkiej Kolumbii 1820–22 – udział Bolívara w walkach o wyzwolenie Ekwadoru 1823 – ogłoszenie przez USA tzw. Doktryny Monroe 1824–25 – uczestnictwo Bolívara w walkach o niezależność Peru 1824 – bitwa pod Ayacucho 1825 – utworzenie Republiki Bolívara (Boliwii) 1829–30  – rozpad Wielkiej Kolumbii 1830  – śmierć Bolívara

powrót do początku strony