Władysław II Jagiełło
Władysław II Jagiełło (ok. 1351–1434), wielki książę litewski od 1377 r., król polski od 1386 r., syn Olgierda, założyciel dynastii Jagiellonów. Na mocy układu w Krewie (1385) zawartego z panami polskimi, w 1386 r. Jagiełło przyjął chrzest i imię Władysław, poślubił królową Jadwigę i potwierdziwszy wszystkie przywileje szlacheckie został królem Polski. W latach 1386–87 zainicjował chrzest Litwy i rozpoczął jej chrystianizację. W 1387 r. założył biskupstwo wileńskie, podporządkowane metropolii gnieźnieńskiej. W tym samym roku za sprawą królowej Jadwigi nastąpiła rewindykacja Rusi Halickiej z rąk węgierskich, Władysław natomiast zhołdował Hospodarstwo Mołdawskie, co otworzyło Polsce dostęp do Morza Czarnego. W 1396 r. Władysław opanował Kujawy i ziemię wieluńską. Unia wileńsko-radomska zawarta w roku 1401, na nowo ustaliła stosunki polsko-litewskie. Po śmierci Jadwigi (1399), w 1402 r. chcąc wzmocnić swe prawa do tronu polskiego, Jagiełło poślubił wnuczkę Kazimierza Wielkiego, Annę Cylejską. Wkrótce doszło do zaostrzenia konfliktu Polski i Litwy z Krzyżakami i w efekcie do wielkiej wojny z Zakonem (1409–11). 15 VII 1410 r. pod Grunwaldem stoczona została jedna z największych bitew średniowiecza, w której wojska polsko-litewskie rozbiły armię krzyżacką, a sam wielki mistrz Ulryk von Jungingen stracił życie. W późniejszych latach jeszcze kilkakrotnie wybuchały wojny polsko-krzyżackie, stało się jednak jasne, że po klęsce grunwaldzkiej potęga krzyżacka nigdy się nie podniesie. Mimo, że pokój toruński (1411) nie dał dużych korzyści Polsce, to jej pozycja na arenie międzynarodowej została umocniona, a związek Polski i Litwy zacieśniony, czego wyrazem stało się zawarcie w Horodle (1413) unii polsko-litewskiej. W roku 1420 czescy husyci powołali Władysława Jagiełłę na tron w Pradze, jednak pod wpływem biskupa krakowskiego, Zbigniewa Oleśnickiego, król odrzucił propozycję a w wydanym w 1424 edykcie wieluńskim, potępił husytów. Po urodzeniu się synów Władysława Jagiełły i jego czwartej żony Zofii Holszańskiej, Władysława i Kazimierza, król, usilnie dążąc do zapewnienia im dziedzictwa tronu polskiego, wydał szereg przywilejów szlacheckich, w 1422 r. czerwiński a w 1430 r. jedleński, potwierdzony przywilejem krakowskim w roku 1433. Władysław Jagiełło był jednym z najwybitniejszych polskich władców, zdolnym wodzem i politykiem, wytrwale dążącym do obranego celu. Dbał o rozwój nauki i sztuki. Przyczynił się do odnowienia w 1400 r. Akademii Krakowskiej, którą później się opiekował i wspierał. WAŻNE DATY: | 1385 | – | unia Polski i Litwy w Krewie | 1386 | – | ślub Jagiełły z królową Jadwigą i koronacja na króla Polski | 1387 | – | rewindykacja przez Polskę Rusi Halickiej i zhołdowanie Mołdawii | 1400 | – | odnowienie Akademii Krakowskiej | 1409-11 | – | wielka wojna z Zakonem Krzyżackim | 1410 | – | bitwa pod Grunwaldem | 1411 | – | pokój w Toruniu, Polska odzyskała ziemię dobrzyńską | 1413 | – | unia polsko-litewska w Horodle | 1422 | – | przywilej czerwiński | 1424 | – | edykt wieluński przeciw czeskim husytom | 1430 | – | przywilej jedleński | 1433 | – | przywilej krakowski | | | |
|
|
