BOLESŁAW LEŚMIAN
(właśc. Lesman)

Urodził się w Warszawie w 1878 r. Od 1897 r. drukował wiersze w czasopismach m.in. Życiu i Chimerze. Z wykształcenia prawnik, był notariuszem w Zamościu. Nie był związany z żadną grupą poetycką, nie brał udziału w życiu literackim, dlatego jego poezja jest inna niż poezja poetów tego okresu. Zmarł w 1937 r. w Warszawie.

Leśmian wydał zbiory liryków: Sad rozstajny (w 1912 r., jeszcze w Młodej Polsce), Łąka (1920), Napój cienisty (1936), Dziejba leśna (wydany pośmiertnie w 1938). Poza tym jest autorem Przygód Sindbada żeglarza i baśni prozą Klechdy domowe.
 
DUSIOŁEK

Tytułowy Dusiołek to, według wierzeń ludowych, zmora senna. Ballada opowiada o tym, jak na śpiącego chłopa Bajdałę napadł Dusiołek i tak dusił, aż coś warkło w Bajdale. Po nagłym przebudzeniu ma on pretensje do Boga, dlaczego stworzył Dusiołka. Brzmi to humorystycznie, kryje w sobie jednak pytanie o niedoskonałość świata, o wielość nieszczęść, na jakie natrafia człowiek. W utworze widoczny jest brak pokory wobec Stwórcy i żal z powodu istnienia zła na świecie.

TRUPIĘGI

Wiersz porusza tematykę filozoficzną, egzystencjalną. Trupięgi to liche buty nakładane zmarłemu do trumny. Utwór składa się z dwóch części, pierwsza opisuje pogrzeb, druga zawiera refleksje podmiotu lirycznego, który jest poetą. Poeta chciał żyć beztrosko, marzył o nieśmiertelności. Przekonał się, że jest to niemożliwe, udało mu się jednak zachować pogodę ducha i odwagę, by tupać na Boga trupięgami. Poeta chce sprowokować Stwórcę, pokazać, że ma on wady ludzkie, obraża się i gardzi drugim człowiekiem.

DZIEWCZYNA

Jest to typowa ballada z fabułą o rodowodzie ludowym, z refrenami i paralelizmami składniowymi. Opowiada historię dwunastu braci, którzy usłyszeli zza muru głos wołającej dziewczyny i zaczęli rozbijać mur. Zginęli i po ich śmierci pracę podjęły ich cienie, a po nich – same młoty. Kiedy w końcu mur runął, okazało się, że nic za nim nie było.

Opowieść ta oznacza wieczny trud człowieka w dążeniu do ideału. Jej zakończenie można odczytywać na dwa sposoby. Pesymistyczny wniosek jest taki: życie ludzkie jest pełne absurdalnego wysiłku, który do niczego nie prowadzi. Można jednak odczytać pracę braci jako walkę ze światem i sposób na życie. Samo działanie, aktywność jest sensem życia, człowiek nie jest biernym świadkiem. Wartość życia to samo dążenie do celu, a nie jego osiągnięcie, bowiem po osiągnięciu celu człowiek czuje pustkę.

W MALINOWYM CHRUŚNIAKU

W malinowym chruśniaku, przed ciekawych wzrokiem
Zapodziani po głowy, przez długie godziny
Zrywaliśmy przybyłe tej nocy maliny.
Palce miałaś na oślep skrwawione ich sokiem.

Bąk złośnik huczał basem, jakby straszył kwiaty,
Rdzawe guzy na słońcu wygrzewał liść chory,
Złachmaniałych pajęczyn skrzyły się wisiory,
I szedł tyłem na grzbiecie jakiś żuk kosmaty.

Duszno było od malin, któreś szepcząc, rwała,
A szept nasz tylko wówczas nacichał w ich woni,
gdym wargami wygarniał z podanej mi dłoni
Owoce, przepojone wonią twego ciała.

I stały się maliny narzędziem pieszczoty
Tej pierwszej, tej zdziwionej, która w całym niebie
Nie zna innych upojeń, oprócz samej siebie,
I chce się wciąż powtarzać dla własnej dziwoty.

I nie wiem, jak się stało, w którym okamgnieniu,
Żeś dotknęła mi wargą spoconego czoła,
Porwałem twoje dłonie – oddałaś w skupieniu,
A chruśniak malinowy trwał wciąż dookoła.

 Jest to erotyk, a jego bohaterami są chłopak i dziewczyna, spotykający się w odludnym miejscu. W wierszu stworzony jest miłosny, erotyczny nastrój – składają się na niego miejsce, owoce malin, ich sok, zapach, szepty, przyciszone dźwięki, pora roku (gorące lato). Są to detale, nic nie zostało powiedziane wprost, ale atmosfera jest łatwa do odczytania. Przez to erotyk ten jest bardzo subtelny i zarazem zmysłowy.

powrót do początku strony