|
Urodziła się w Russowie pod Kaliszem w 1869 r. Otrzymała staranne wykształcenie w prywatnych polskich szkołach w Kaliszu i w Warszawie, następnie studiowała nauki przyrodnicze, socjologię i filozofię w Lozannie i Brukseli. Po uzyskaniu doktoratu z nauk przyrodniczych wróciła do Polski. Współpracowała z ruchem ludowym i niepodległościowym – pisała do Polski Ludowej, Społem, Wspólnej Sprawy. Przez całą II wojnę światową mieszkała w Warszawie. Po wojnie współpracowała z ZLP i Pen Clubem. Otrzymała wiele wyróżnień, m.in. państwową nagrodę literacką i doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. Debiutowała opowiadaniami w zbiorze Dzieci ojczyzny (1918) i Gałąź czereśni (1922). Potem powstały nowele Uśmiech dzieciństwa (1923) i tom opowiadań Ludzie stamtąd (1926). W 1932 r. ukazały się dwa pierwsze tomy Nocy i dni, tom III i IV wydano w latach 1933–1934. Dąbrowska napisała też dwa dramaty: Geniusz sierocy i Stanisław i Bogumił. Dramat wysnuty z dziejów XI wieku. Pozostawiła po sobie także szereg pism krytyczno-literackich i filozoficzno-społecznych oraz Dzienniki. Zmarła w 1965 r. NOCE I DNIE Powieść jest tetralogią i obejmuje w przybliżeniu okres trzydziestoletni (1884–1914). Noce i dnie to powieść rzeka, inaczej saga. Utwór ten jest poświęcony historii jednego rodu i ukazuje procesy historyczne, zmiany społeczne, upadek feudalizmu, tworzenie się kapitalizmu z burżuazją etc. (inna saga to np. Buddenbrookowie Tomasza Manna). W utworze przedstawione są losy trzech pokoleń:
1. | Maciej Niechcic (dziadek Bogumiła), Michał i Florentyna (rodzice Bogumiła), Jan Chryzostom Ostrzeński (dziadek Barbary) i in. | 2. | Bogumił, Barbara, Teresa (siostra Barbary), Hipolit (brat Bogumiła) i in. | 3. | dzieci Barbary i Bogumiła: Piotruś, Agnieszka, Emilka, Tomaszek; córki Teresy i Lucjana: Oktawia i Sabina. |
Pokazane są także wszystkie warstwy społeczne. Główni bohaterowie należą do dzierżawców, ale w powieści spotkamy także posiadaczy ziemskich (dziadkowie Bogumiła i Barbary), inteligencję (Józef Toliboski, Agnieszka), z którą Dąbrowska wiązała największe nadzieje, jeśli chodzi o poprawę sytuacji w Polsce, przedsiębiorczą i ambitną burżuazję przemysłową i chłopów, nieposiadających żadnego wpływu na losy kraju. Na przykładzie dziejów bohaterów przedstawionych w utworze można zaobserwować proces zmian, jakie dokonują się w życiu i świadomości społeczeństwa. Są to zmiany ekonomiczne, społeczne, ideologiczne.
BOGUMIŁ I BARBARA – DWIE POSTAWY ŻYCIOWE Barbara Ostrzeńska urodziła się w rodzinie ziemiańskiej, dość bogatej, otrzymała dobre wykształcenie. W młodości brała udział w życiu towarzyskim (przyjęcia), była zakochana w Józefie Toliboskim. Natomiast za Bogumiła wyszła z rozsądku. Była słaba psychicznie, miała napady histerii i zmienne nastroje. Potrzebowała ciągłej akceptacji. Osobowość Barbary określa się jako introwertyczną, czyli skupioną na sobie. Bogumił również miał pochodzenie ziemiańskie. Brał udział w powstaniu styczniowym. Był silny psychicznie, lubił wyzwania i w przeciwieństwie do Barbary był wielkim optymistą. Szczerze kochał swoją żonę, a sensem jego życia była praca i miłość. Był mało wymagający i przyjmował życie takim, jakie jest. Bogumił to typowy ekstrawertyk. Noce i dnie można odczytać jako studium psychologiczne, ukazujące kontrastowe osobowości i odmienne postawy wobec życia, które jednocześnie się uzupełniają. KONCEPCJA SZCZĘŚCIA WEDŁUG MARII DĄBROWSKIEJ Filozofia życiowa Bogumiła-optymisty nie wyczerpuje treści ideowych i filozoficznych powieści, jednak jego otwarta postawa, radość z pracy i pozytywny stosunek do życia i ludzi dominuje w hierarchii wartości moralnych. Cóż stąd, że umieramy? Życia jest wciąż tak dużo. Wszystko mija, a nic się nie zmienia – pisze Dąbrowska. Rwać się do życia jest zwyczajnym losem człowieka. – pada w innym miejscu. Zgoda ze światem, poddanie się rytmowi nocy i dni (W życiu bywają noce i bywają dnie powszednie, a czasami bywają też niedziele) to podana w powieści recepta na szczęśliwe życie. powrót do początku strony |
