KOMUNIKACJA w Polsce
KOMUNIKACJA
na Świecie, w Europie
TRANSPORT w Polsce
lotniczy, morski, śródlądowy, kolejowy, drogowy
ŁĄCZNOŚĆ w Polsce
telefonia, telewizja i radio
__________
TRANSPORT w Polsce
Transport lotniczy z prawdziwego zdarzenia przez wiele lat funkcjonował w Polsce tylko w Warszawie. Ruch na mniejszych lotniskach – w Poznaniu, Wrocławiu czy Gdańsku – często ograniczony był do jednego stałego połączenia ze stolicą. Ta sytuacja zmieniła się radykalnie w ostatnich kilkunastu latach, a główny wpływ na to miały dwa czynniki:
- “otwarcie granic” po 1989 roku,
- rozwój tanich linii lotniczych.
Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina na warszawskim Okęciu nadal jest najważniejszym lotniskiem w kraju. Startują i lądują tam samoloty należące do największych europejskich przewoźników – British Airways, Lufthansy, Air France, Alitalii, Aerofłotu i innych, w tym Polskich Linii Lotniczych LOT. Około 100 stałych połączeń oraz liczne loty czarterowe umożliwiają podróże praktycznie po całym świecie.
WAŻNIEJSZE ZAGRANICZNE POŁĄCZENIA LOTNICZE WARSZAWY
Regionalne porty lotnicze zaczęły się szybko rozwijać dopiero w ostatnich kilku latach, za sprawą ekspansji tanich linii lotniczych (objęła ona nie tylko nasz kraj, ale także i całą Europę). Wizz Air, Eurowings, Air Europa, SkyEurope, Ryanair, Centralwings, EasyJet, Germanwings to tylko niektórzy przewoźnicy obecni w Polsce. Ich działalność okazuje się prawdziwym “strzałem w dziesiątkę” – niskie ceny biletów i możliwość szybkiego dotarcia do celu podróży przyciągnęły wielu nowych pasażerów.
WAŻNIEJSZE POŁĄCZENIA LOTNICZE POLSKICH MIAST
(bez zagranicznych połaczeń Warszawy)
Przedstawione powyżej mapy potwierdzają transkontynentalną funkcję portu lotniczego w Warszawie i regionalne znaczenie lotnisk w Krakowie (Balicach), Katowicach (Pyrzowicach), Wrocławiu, Gdańsku i Poznaniu. Trzeba tu zaznaczyć rosnącą rangę krakowskiego Portu Lotniczego im. Jana Pawła II – zajmuje on drugie miejsce w Polsce mając około 40 stałych połączeń, w tym 2 transatlantyckie.
Polacy korzystają z samolotów udając się za granicę lub do Warszawy – w niewiekim stopniu sprawdzają się połączenia między krajowymi lotniskami regionalnymi.
__________
Obsługa transportu morskiego w Polsce skoncentrowana jest w 2 zespołach portowych:
- Gdańsk–Gdynia,
- Szczecin–Świnoujście.
W portach tych przeładowuje się 95% wszyskich ładunków morskich. Mają one dogodne połączenia z pozostałymi częściami kraju – zarówno kolejowe jak i drogowe, a także śródlądowe (leżą u ujść dwóch największych polskich rzek).
Najwięcej towarów przeładowywanych jest w Porcie Gdańskim. Główny udział ma tu ropa naftowa i produkty ropopochodne, co wiąże się z działalnością pobliskiej Rafinerii Gdańskiej. Z kolei w Szczecinie i Świnoujściu przeładowuje się m.in. węgiel kamienny i rudy, z uwagi na połączenie wodną drogą śródlądową z Górnym Śląskiem (Odrą i Kanałem Gliwickim).
Szczegółowe dane dotyczące przeładunku towarów w polskich portach znajdują się w tabeli.
POLSKIE PORTY MORSKIE
Oprócz przewozu ładunków na Morzu Bałtyckim funkcjonuje też żegluga pasażerska. Znaczącą rolę odgrywają tu promy pasażerskie, które łączą Świnoujście oraz Gdańsk i Gdynię z kilkoma miastami skandynawskimi. Jednak parę lat temu liczba osób nimi podróżujących gwałtownie spadła (patrz wykres poniżej). W dużym stopniu przyczynił się do tego rozwój tanich linii lotniczych – tą samą trasę można pokonać znacznie szybciej samolotem (przy porównywalnych cenach biletów).
Natomiast dosyć dobrze radzi sobie żegluga typowo turystyczna. W sezonie letnim po przybrzeżnych wodach Bałtyku pływają liczne statki wycieczkowe, w tym także poza granice naszego kraju, np. z Kołobrzegu na Bornholm czy z Gdynii i Elbląga do Kaliningradu.
__________
Transport śródlądowy wykorzystuje się w Polsce w bardzo małym stopniu. Jego udział w ogólnokrajowych przewozach ładunków nie przekracza 1%, podczas gdy w niektórych państwach zachodnich (np. Niemczech, Holandii czy Belgii) osiąga nawet kilkanaście procent. Nie jest to zbyt dobra sytuacja, ponieważ ten rodzaj transportu zalicza się do najbardziej ekologicznych i tanich zarazem.
Warunki klimatyczne naszego kraju pozwalają na transport wodami śródlądowymi przez 9 miesięcy w roku. Mimo stosunkowo gęstej sieci rzecznej długość odcinków żeglownych w Polsce wynosi tylko 3638 km (dla porównania w Niemczech jest ich 7500 km, a w niewielkiej Holandii ponad 5000 km).
Główne szlaki śródlądowe wiodą u nas największymi rzekami – Wisłą, Odrą, Wartą, Notecią – oraz kanałami – Gliwickim, Bydgoskim. Podstawowym ich zadaniem było połączenie uprzemysłowionych terenów w głębi kraju (zwłaszcza na południu) z portami morskimi. Funkcja ta obecnie odgrywa nieco mniejszą rolę.
Ponad 2/3 towarów przewożonych żeglugą śródlądową stanowią surowce mineralne — węgiel kamienny, rudy metali, piasek, żwir i inne skały budowlane. Barkami często przewożone są też wielkie elementy metalowe (np. rury, kratownice, blachownice, silosy), które nie zmieściłyby się na lądowych środki transportu. W ostatnich latach coraz więcej transportuje się surowców wtórnych (zwłaszcza złomu) i odpadów komunalnych.
Tylko nieliczne odcinki polskich rzek i kanałów spełniają wymogi międzynarodowych dróg wodnych, czyli należą do V i IV klasy – patrz mapa poniżej. Większość wód żeglownych zalicza się do klas niższych (I, II i III) co oznacza, że są one regionalnymi drogami wodnymi, po których mogą pływać jednostki o niewielkich rozmiarach.
__________
Polski transport kolejowy od kilkunastu lat znajduje się w głębokim kryzysie – systematycznie spada liczba przewożonych pasażerów i ładunków, a także długość eksploatowanych linii kolejowych. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy było przejście naszego kraju w 1989 roku na gospodarkę rynkową. Zaczęto wówczas dokładniej liczyć pieniądze, jakie państwo wydaje m. in. na utrzymanie tego rodzaju transportu. Okazało się, że Polskie Koleje Państwowe są jednym z najbardziej deficytowych przedsiębiorstw.
Oczywiście transport kolejowy musi być dofinansowywany praktycznie na całym świecie. Jednak w Polsce proporcje między państwowymi dotacjami a wypracowanymi przychodami własnymi są zdecydowanie niewłaściwe. Znaczną część wydatków pochłania utrzymanie pracowników, których jest po prostu zbyt dużo (dla przykładu zatrudnienie na kolei w Hiszpanii jest 3-krotnie mniejsze niż w Polsce). Nie można ich zwolnić, bo nikt dobrowolnie się na to nie zgodzi – plany ograniczenia wydatków i redukcji etatów to główne przyczyny bardzo częstych strajków na kolei. Z jednej strony należy ograniczać wydatki z budżetu państwa, a z drugiej strony potrzebne byłyby wielkie nakłady na modernizację infrastruktury i taboru kolejowego.
Wiele rządów podejmowało próby restrukturyzacji PKP, jednak nie przynosiły one pożądanych efektów (dług przedsiębiorstwa stale wzrastał). Dopiero w ostatnich latach pojawiły się oznaki zmian na lepsze. Z wielkiego molochu, jakim było PKP, wydrębniono mniejsze spółki (np. PKP Intercity, Przewozy Regionalne, PKP Cargo), które zaczęły działać na własny rachunek. Aby utrzymać się na rynku przewozów, spółki te musiały ograniczyć koszty i jednocześnie zachować wysoki standard obsługi podróżnych. W ramach licznych akcji promocyjnych obniżano także ceny biletów, co okresowo skutkowało niewielkimi wzrostami liczby przewiezionych pasażerów.
Istniejąca obecnie sieć kolejowa w dużej mierze powstała przed II wojną światową. Przekonuje o tym poniższa mapa, na której wyraźnie widoczne jest większe zagęszczenie linii na ziemiach zachodnich – to efekt lepszego rozwoju gospodarczego tych terenów w ramach zaboru pruskiego.
Główne kierunki towarowego transportu kolejowego przebiegają wzdłuż osi północ–południe. Związane to jest z licznymi przewozami ładunków między uprzemysłowionym południem kraju a portami morskimi na północy.
__________
Transport drogowy od lat odgrywa bardzo ważną rolę w polskiej gospodarce – przewozy towarów i ludzi samochodami (autobusami) utrzymują się na stałym wysokim poziomie i corocznie stanowią 70-80% ogółu przewozów.
Rozwój tego rodzaju transportu (pomimo wielkiego znaczenia) jest raczej umiarkowany, choć czasami zdarzają się gwałtowne zmiany. Przykładem mogą tu być lata po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej (2004), kiedy to do Polski sprowadzono z zagranicy kilka milionów używanych samochodów. W efekcie wskaźnik zmotoryzowania społeczeństwa podniósł się o kilkanaście procent i obecnie na 1000 mieszkańców przypada około 430 samochodów osobowych. Nie jest to jednak wynik rekordowy, ponieważ do państw wysoko rozwiniętych nieco nam jeszcze brakuje (np. we Włoszech i Luksemburgu wskaźnik ten przekracza 600 samochodów, patrz też mapa).
Sam wzrost liczby samochodów nie przekłada się bezpośrednio na lepsze funkcjonowanie transportu drogowego, a w Polsce wręcz go utrudnia. Przyczyna takiej sytuacji tkwi w złym stanie naszych dróg, które mają opinię jednych z najgorszych w Europie. Problemów jest jednak wiecej – począwszy od dziur i wybojów, poprzez korki we wszystkich większych miastach, a na małej ilości autostrad skończywszy.
Podziurawione i nierówne drogi to wynik najpierw nadmiernej ich eksploatacji, a potem braku pieniędzy na remonty.
Korki tworzą się w centrach miast, ponieważ większość polskich aglomeracji nie posiada wydolnego systemu obwodnicowego dla ruchu tranzytowego.
Jeśli zaś chodzi o autostrady to przez kilkadziesiąt powojennych lat nic w Polsce nie było robione (istniały tylko dwa poniemieckie odcinki w okolicach Wrocławia i Szczecina). Sytuacja zmieniła się po 1989 roku – powstał plan rozwoju autostrad, który stopniowo jest realizowany. W najbliższych latach mają być oddawane do użytku kolejne nowe odcinki (patrz mapa poniżej). Przewiduje się, że do roku 2014 będzie w naszym kraju 2085 km autostrad (obecnie jest ich 851 km). Oczywiście nie można tego porównywać z państwami zachodnimi, gdzie np. w Niemczech jest 11 400 km, we Francji
;){kind=link}
SIEĆ AUTOSTRAD w Polsce
Największa gęstość sieci dróg w naszym kraju występuje na obszarach gęsto zaludnionych, które są też silnie uprzemysłowione – Polska Południowa i Centralna, rejony dużych miast. Na północy i wschodzie, gdzie dominują lasy i jeziora oraz tereny rolnicze, gęstość sieci drogowej jest najmniejsza.
__________
ŁĄCZNOŚĆ w Polsce
Wyjście naszego kraju zza “żelaznej kurtyny” w 1989 roku sprawiło, że obecnie szybko i bez większych przeszkód docierają do nas najnowsze osiągnięcia naukowo-techniczne. Szczególne ważne jest to w odniesieniu do telekomunikacji, ponieważ branża ta w ostatnich latach rozwija się bardzo dynamicznie.
Telefon komórkowy już kilka lat temu stał się przedmiotem codziennego użytku. Dane statystyczne pokazują, że w wielu krajach na każdego mieszkańca przypada więcej niż jeden telefon — patrz wykres obok.
Obecnie na polskim rynku funkcjonuje 4 głównych operatorów sieci komórkowych:
- Polska Telefonia Cyfrowa (ERA, Heyah),
- Polkomtel (PLUS, Sami Swoi),
- Polska Telefonia Komórkowa Centertel (Orange),
- P4 (Play)
Dynamiczny rozwój telefonii komórkowej stopniowo wpływa na zmniejszanie się liczby telefonów stacjonarnych (drastycznie spada napływ nowych abonentów). Telekomunikacja Polska S.A. różnymi sposobami próbuje walczyć z konkurencją wprowadzając m. in. nowe usługi (np. internet, telewizja, poczta głosowa, indentyfikacja dzwoniącego numeru), niższe ceny połączeń czy też liczne pakiety usług i promocje. Jak na razie przynosi to pewien skutek, bo spółka ta nadal zalicza się do największych firm w kraju (w corocznych rankingach mieści się w pierwszej “dziesiątce”) i w zasadzie pozostaje monopolistą na rynku łączności przewodowej. Co prawda działają również inni operatorzy – np. Netia, Dialog – ale ich wpływy mają póki co charakter lokalny, regionalny.
__________
Programy telewizyjne i radiowe można odbierać w Polsce poprzez:
- anteny naziemne,
- sieci kablowe,
- anteny satelitarne,
- UMTS.
Jeszcze dwadzieścia lat temu w naszym kraju nadawały tylko 2 stacje telewizyjne i 4 radiowe. Obecnie w różnych źródłach dostępnych jest ponad 130 kanałów polskojęzycznych.
Stacje telewizyjne i radiowe można podzielić na:
- publiczne (państwowe) – utrzymują się z abonamentu RTV i odpłatności za emitowane reklamy (np. Programy 1 i 2 Telewizji Polskiej czy Polskiego Radia);
- niepubliczne (komercyjne) – utrzymują się z reklam (np. TVN, Radio Zet) oraz oddzielnych abonamentów (np. Canal+, częściowo Polsat); szczególnym przypadkiem są programy religijne (TV Trwam, Radio Maryja) funkcjonujące dzięki dobrowolnym datkom swych odbiorców.
Innego podziału można dokonać biorąc pod uwagę zasięg nadawnia – programy ogólnopolskie i lokalne. Jeszcze inna klasyfikacja dzieli kanały na ogólnodostępne i kodowane (dostępne po opłaceniu oddzielnego abonamentu).
W najbliższych latach Polskę czeka generalna zmiana naziemnego systemu nadawania z analogowego na cyfrowy (DVB-T). Nowy system stwarza znacznie większe możliwości w zakresie przesyłania obrazu i dźwięku (lepsza jakość, więcej programów i in.), toteż jest stopniowo wdrażany na całym świecie. U nas jak na razie naziemne programy cyfrowe odbierać można w niewielu miejscach – działa kilka nadajników na Podkarpaciu, Ziemi Lubuskiej, w Wielkopolsce i Warszawie. Objęcie tym systemem nadawania całego terytorium kraju powinno nastąpić do 2013 roku, bo wówczas – wg zaleceń Unii Europejskiej – emisja analogowa ma zostać zakończona.