KOMUNIKACJA na Świecie

KOMUNIKACJA
w Europie, w Polsce

TRANSPORT na Świecie
powietrzny,  morski,  lądowy

ŁĄCZNOŚĆ na Świecie
satelitarna,  internet,  GSM->UMTS
__________

TRANSPORT na Świecie

Transport powietrzny na większą skalę zaczął funkcjonować po II wojnie światowej. Wiodącą rolę odegrały tu Stany Zjednoczone i Związek Radziecki, które to państwa konkurowały ze sobą w strategicznych gałęziach gospodarki (podczas tzw. “zimnej wojny”), m. in. w przemyśle lotniczym.
Obecnie znacząca produkcja samolotów prowadzona jest także we Francji, Wielkiej Brytanii, Japonii, Chinach i Indiach (zasadnicza konkurencja odbywa się pomiędzy amerykańskim Boeingiem a europejskim Airbusem).

Transport lotniczy w głównej mierze wykorzystywany jest do przewozu ludzi na dalekich trasach oraz małych ładunków wymagających szybkiego przemieszczenia. W związku z tym najwięcej połączeń powstało między gęsto zaludnionymi obszarami, o znacznym stopniu rozwoju gospodarczego. Główne kierunki ruchu lotniczego łączą ze sobą następujące regiony:
- Europę Zachodnią,
- wschodnie wybrzeże USA,
- zachodnie wybrzeże USA,
- Azję Wschodnią (Japonię, Chiny, Koreę Pd.),
- Azję Południowo-Wschodnią (Singapur, Malezję, Indonezję, Tajlandię).

Trzeba zwrócić uwagę na dominujący udział Stanów Zjednoczonych w globalnych przewozach – 38%. Zdecydowaną większość dalekiego, międzykontynentalnego ruchu lotniczego przyjmują tam porty ze wschodniego i zachodniego wybrzeża. Są one połączone gęstą siecią szlaków powietrznych z miastami w głębi kraju, w których funkcjonuje ożywiona komunikacja lokalna. Potwierdzeniem tego mogą być dane dotyczące największych portów lotniczych świata: w pierwszej “30” jest aż 14 lotnisk amerykańskich – patrz tabela.
Również czołówkę przewoźników stanowią linie lotnicze z USA – American Airlines, Delta Airlines, US Airways, United Airlines, Continental Airlines, Northwest Airlines to tylko niektóre z nich. Poza tym na świecie liczą się jeszcze linie japońskie (All Nippon Airways, Japan Airlines), brytyjskie (British Airways), niemieckie (Lufthansa), włoskie (Alitalia), skandynawskie (SAS), Francuskie (Air France), rosyjskie (Aerofłot), koreańskie (Korean Air), arabskie (Saudi Arabian Airlines, Emirates Airline), singapurskie (Singapore Airlines).
__________

Transport morski na świecie to przede wszystkim przewozy:
- towarów masowych – surowców mineralnych (ropy naftowej, rud żelaza, węgla kamiennego), chemikaliów (kwasu siarkowego, chloru, skroplonych gazów), żywności (zbóż, ryb);
- kontenerów z półproduktami i gotowymi produktami.

Różnego rodzaju specjalistyczne statki – zbiornikowce, drobnicowce, kontenerowce i inne – obsługują dalekie trasy międzykontynentalne, przewożąc wielkie ilości towarów. Główne szlaki morskie łączą ze sobą m. in. obszary wydobycia surowców mineralnych (Australia, Bliski Wschód, Chiny) z obszarami ich przetwarzania (Azja Wschodnia i Południowa, Europa, USA). Największe porty morskie znajdują się właśnie w tych regionach – patrz tabela i mapa poniżej. W ostatnich latach największe obroty ładunkowe notowane są w Chinach, co związane jest z intensywnym rozwojem przemysłu przetwórczego w tym kraju — olbrzymie ilości wytwarzanych tam różnorodnych towarów wysyła się w świat przede wszystkim drogą morską. 

Statki pływające pod banderą (flagą) jednego państwa składają się na jego flotę. Liczebność poszczególnych flot nie jest jednak proporcjonalna do np. ilości towarów przeładowywanych w portach danego kraju. Na świecie powszechne stało się wynajmowanie jednostek pływających pod tzw. “tanimi banderami”, którymi są państwa o stosunkowo niskich kosztach rejestracji i eksploatacji statków. Z tych względów największy udział w światowej flocie handlowej mają takie kraje jak Panama, Liberia, Bahamy, Malta, Filipiny.
__________

Transport lądowy jest najpopularniejszym rodzajem transportu – pociągi, samochody, autobusy, rowery zaliczają się do najczęściej używanych pojazdów. W związku z tym istnieje stała potrzeba jego rozwoju, by sprostać rosnącym wymaganiom człowieka.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu latach największe zmiany w transporcie kolejowym dotyczyły przewozu ludzi. Wzrost liczby osób dojeżdżających do pracy w wielkich miastach spowodował rozwój kolei podmiejskich. Jednocześnie wewnątrz zatłoczonych aglomeracji nastąpiła rozbudowa linii kolejowych nad ziemią i pod ziemią. Obecnie niemal każda większa światowa metropolia ma system kolei podziemnej (metro), który może liczyć nawet kilkaset kilometrów i obsługiwać kilka miliardów pasażerów rocznie – patrz tabela.
Przykładem rozwoju kolei dalekobieżnych są nowoczesne, superszybkie pociągi, np. Shinkansen w Japonii, TGV we Francji. Osiągają one prędkości ponad 300 km/h, dzięki czemu mogą konkurować z połączeniami lotniczymi (są tańsze i bezpieczniejsze, a przede wszystkim docierają do centrum miasta).

W transporcie drogowym – samochodowym – duży nacisk położony został na ochronę środowiska. Aby zmniejszyć emisję spalin do atmosfery zaczęto stosować benzynę bezołowiową i katalizatory. Ostatnio coraz więcej samochodów napędzanych jest znacznie mniej szkodliwym dla środowiska gazem. W użyciu są także ekologiczne biopaliwa.

Stopień rozwoju transportu lądowego na świecie można powiązać z gęstością sieci kolejowej i drogowej – patrz mapy poniżej. Oczywiście najlepiej pod tym względem wypada “bogata północ” – Europa Zachodnia, Ameryka Północna i Azja Wschodnia (Japonia i Korea Pd.). Sprawna sieć transportowa jest niezbędna dla prężnie funkcjonującej tam gospodarki (przewóz towarów i ludzi do pracy), a także dla zamożnego społeczeństwa (turystyka).

Struktura przewozów transportu lądowego w poszczególnych państwach i regionach zależy od wielu czynników, m. in. od stopnia rozwoju i typu gospodarki, gęstości zaludnienia, ukształtowania terenu, wielkości państwa. Jej zróżnicowanie przestrzenne jest dosyć znaczne, czego przykładem może być porównanie przewozów towarów i ludzi w Stanach Zjednoczonych i Japonii.

W Stanach Zjednoczonych, które są państwem o dużej powierzchni, do przewozu towarów na większe odległości (klika tysięcy kilometrów) wykorzystuje się transport kolejowy, ponieważ jest to najbardziej opłacalne.
Natomiast w Japonii, która jest krajem znacznie mniejszym (a ponadto górzystym i wyspiarskim), przewóz towarów odbywa się na dużo krótszych dystansach i z pociągów korzysta się raczej sporadyczne – dostarczenie towaru do miejsca docelowego możliwe jest na ogół tylko przy pomocy transportu drogowego, toteż aby uniknąć dodatkowego przeładunku wykorzystuje się samochody (ciężarowe, dostawcze) na całej trasie.

Zupełnie odwrotna sytuacja występuje w odniesieniu do przewozu ludzi.

Lądowy transport pasażerski w Stanach Zjednoczonych to głównie przejazdy krótkodystansowe – lokalne, regionalne (do pokonywania większych odległości służy tam transport lotniczy). Został on zdominowany przez ruch samochodowy. Wysoki stopień rozwoju gospodarczego, stosunkowo mała gęstość zaludnienia oraz nowoczesna sieć drogowa (patrz zdjęcie powyżej) sprawiły, że dla każdego dorosłego obywatela USA samochód osobowy stał się podstawowym przedmiotem codziennego użytku. Z pociągów Amerykanie korzystają na większą skalę tylko w ramach ruchu miejskiego i podmiejskiego (dojazdy do pracy).

Japonia to kraj bardzo gęsto zaludniony – szczególnie wielkomiejskie centra w godzianch szczytu są maksymalnie zatłoczone. W związku z tym ruch samochodów osobowych jest tam znacznie ograniczony. W zamian za to bardzo sprawnie funkcjonuje szybka kolej, którą codziennie miliony Japończyków dojeżają do pracy. Poza tym na dłuższych dystansach kursują – cieszące się dużą popularnością – superszybkie pociągi Shinkansen (zwane też Bullet Train, patrz zdjęcie powyżej).
__________

ŁĄCZNOŚĆ na Świecie

Łączność w skali ogólnoświatowej w dużym stopniu opiera się na sztucznych satelitach. Od kilkudzisięciu lat krążą one wokół naszego globu i odbierają, zapisują, przetwarzają oraz wysyłają rozmaite sygnały.
Biorąc pod uwagę rodzaj przesyłanych informacji, satelity można podzielić na kilka grup:
- telekomunikacyjne – służą do komunikacji masowej; większość z nich to satelity geostacjonarne, tj. mające stale tą samą pozycję na sferze niebieskiej (krążą po orbicie leżącej w płaszczyźnie Równika, z prędkością ruchu wirowego Ziemi, około 35 tys. km nad jej powierzchnią); najbardziej znanym przykładem ich zastosowania jest telewizja satelitarna; w ostatnim czasie coraz większego znaczenia nabiera łączność w systemie VSAT (very small aperture terminal), który umożliwia bezpośrednie przesyłanie informacji między dwoma i więcej odbiorcami w dowolnych punktach na Ziemi (system ten używany jest m. in. przy weryfikacji bankowych kart płatniczych).
- nawigacyjne – wykorzystywane np. w Globalnym Systemie Nawigacji GPS (Global Positioning System); jest to układ 24 satelit krążących na wysokości około 20 tys. km po ściśle określonych orbitach; za pomocą specjalnego odbiornika można precyzyjnie wyznaczyć współrzędne geograficzne na Ziemi; odbiornik GPS wraz z odpowiednimi mapami drogowymi i oprogramowaniem składa się na samochodową nawigację satelitarną;
- meteorologiczne – np. Meteosat; za ich pośrednictwem prowadzone są szczegółowe obserwacje zmian zachodzących w atmosferze; rejestrują one m. in. wielkoskalowe ruchy mas powietrza oraz tworzenie się i przemieszczanie frontów atmosferycznych, dzięki czemu możliwe jest bardziej precyzyjne prognozowanie pogody;
- astrofizyczne – wykorzystywane są do obserwacji przestrzeni kosmicznej; przykładem może być olbrzymi, ważący 11 ton teleskop Hubble’a; znajduje się on około 600 km nad Ziemią i może fotografować bardzo odległe ciała niebieskie;
- geofizyczne – np. Landsat; z ich pokładu wykonywane są szczegółowe zdjęcia powierzchni Ziemi przedstwiające m. in. przebieg linii brzegowej, rzeki, pokrycie terenu i inne elementy potrzebne do opracowania map; poza kartografią zdjęcia takie mają zastosowanie również w geologii, oceanografii, rolnictwie;
- wojskowe – nazywane też “szpiegowskimi”; mają głównie za zadanie obserwację terenów nieprzyjaciela (także potencjalnego); współczesne technologie optyczne i elektroniczne pozwalają na satelitarne sfotografowanie z dużą dokładnością praktycznie każego zakątka naszej planety.
______

Internet jest największą na świecie siecią komputerową. Obejmuje wszystkie komputery podłączone do niej, a więc także i ten, z którego teraz korzystasz. Mało kto wie, że początki internetu sięgają lat 60-tych, kiedy to w Stanach Zjednoczonych podjęto pierwsze próby połączenia ze sobą mikrokomputerów i przesyłania danych między nimi. W 1969 roku udało się stworzyć sieć komputerową między 4 amerykańskimi uniwersytetami, którą nazwano ARPANET (od Advanced Research Project Agency). Dalszy rozwój stopniowo obejmował coraz więcej ośrodków naukowych, badawczych oraz wojskowych. Dopiero w połowie lat 90-tych nastąpiło szerokie otwarcie sieci dla użytkowników prywatnych, co sprawiło, że w szybkim tempie rozrosła się ona praktycznie na cały świat.
Przedstawiona poniżej mapa pokazuje ogólne rozmieszczenie użytkowników internetu. Oczywiście jest ono związane z poziomem rozwoju gospodarczego poszczególnych społeczeństw, toteż biała plama w Afryce nie powinna dziwić. Najwięcej internautów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców mamy  w krajach europejskich (np. w Holandii 870, w Wielkiej Brytanii 820),  a zwłaszcza w skandynawskich (w Szwecji 870, w Islandii 850, w Danii 840, w Finlandii 830, w Norwegii 820; dla porównania w Polsce jest ich nieco ponad 500).

O ile w państwach biednych problemem jest sam dostęp do internetu, o tyle w krajach bogatych nieustannie trwają intensywne prace nad tworzeniem coraz lepszych (szybszych) sposobów połączenia i przesyłania danych. Obecnie korzystanie z internetu umożliwiają:
- łączność przewodowa – np. linia telefoniczna wraz z modemem cyfrowym (DSL – Digital Subscriber Line)) lub analogowym, telewizja kablowa, lokalne sieci osiedlowe;
- łączność bezprzewodowa – np. satelitarna, radiowa, telefonii komórkowej GSM i UMTS.
__________

Telefon komórkowy uznany został za jeden z najważniejszych wynalazków XX wieku. Od końca lat 90-tych do chwili obecnej trwa gigantyczny rozwój tego środka łączności. Producenci sprzętu i operatorzy systemów prześcigają się w stwarzaniu coraz to nowszych możliwości komunikacyjnych (jednocześnie trwa drapieżna konkurencja mająca na celu pozyskanie każdego niemal klienta i zajęcie jak największej części rynku).
A wszystko zaczęło się w Europie ponad 30 lat temu, kiedy m. in. Francja, Wielka Brytania, Niemcy, Szwecja, Finlandia wprowadzały do użytku analogowe telefony przenośne. Były one oczywiście bardzo prymitywne w porównaniu z dzisiejszymi – umożliwiały tylko rozmowy, a wielkością aparaty dorównywały telefonom stacjonarnymi. Na dodatek w każdym z w/w krajów stworzone zostały oddzielne, niekompatybilne ze sobą systemy łączności. Toteż aby opracować i wprowadzić jednolite standardy w telefonii moblinej, w 1982 roku powołano grupę naukowo-badawczą o nazwie GSM (Groupe Spécial Moblie).
W latach 90-tych do telekomunikacji zaczęły wkraczać technologie cyfrowe, dzięki którym pojawiły się nowe, nieznane wcześniej możliwości, np. wysyłanie wiadomości tekstowych (SMS) i graficznych (MMS), poczta głosowa, telekonferencja, łączność z internetem i in. Tak powstała telefonia komórkowa 2 generacji, czyli GSM, który to system z Europy rozprzestrzenił się na cały świat (zmieniło się też znaczenie skrótu GSM na Global System for Mobile communication).
Obecnie do powszechego użytku wkracza telefonia komórkowa 3 generacji, czyli UMTS (Universal Mobile Telecommunication System). W porównaniu z GSM daje on znacznie więcej możliwości, szczególnie tych związanych ze zwiększoną prędkością transferu danych, np. szybsze przeglądanie stron internetowych czy też odbieranie programów telewizyjnych.

 powrót na początek strony