Julian II Apostata,
Flavius Claudius Iulianus
(ur. 331 r. po Chr., zm. 363 r. po Chr.)

Wódz rzymski, cesarz w latach 361–363, bratanek Konstantyna I Wielkiego.

W dzieciństwie Julian otrzymał wychowanie chrześcijańskie. Gdy miał sześć lat, był świadkiem zabójstwa swego ojca, brata i innych członków rodziny. Dokonali tego strażnicy pałacu cesarza Konstancjusza II, który uważał się za wielkiego chrześcijanina. Wydarzenie to miało zapewne wielki wpływ na późniejszą postawę Juliana, który porzucił chrześcijaństwo i postanowił odnowić antyczną religię rzymską. Za próby przywrócenia dawnych pogańskich wierzeń i obyczajów został obdarzony przez historiografów przydomkiem Apostata (Odstępca).

W 355 r., po najeździe Franków i Alamanów na Galię, cesarz Konstancjusz II uznał Juliana cezarem. Sprawującego jedynowładztwo Konstancjusza do takiego posunięcia zmusiła trudna sytuacja wewnętrzna i wzmożone ataki z zewnątrz. Julian okazał się dobrym wodzem, w 357 r. w rozstrzygającej bitwie pod Argentoratum (dziś: Strassburg) pokonał Alamanów, a rok później (358) zwyciężył salijskich Franków i Chamawów w Toksandrii. Po trzyletniej kampanii granica na Renie została przywrócona. Wciąż jednak zagrożona pozostawała wschodnia granica imperium, z powodu najazdu króla perskiego, Szapura II. Kiedy w 360 r. Konstancjusz zażądał od Juliana pomocy i wysłania z Galii części wojsk, oddziały galijskie odmówiły wykonania tego rozkazu i w Paryżu obwołały Juliana cesarzem. Wojna domowa była nieunikniona. Julian wraz ze swoją armią wyruszył na wschód, ale do decydującej bitwy z Konstancjuszem nie doszło, bo ten ostatni zmarł w Cylicji 3 XI 361 roku.

Po objęciu władzy w całym cesarstwie Julian podjął kroki, by przywrócić starorzymską religię. Ogłosił edykty tolerancyjne, które faworyzowały pogan, natomiast edyktem z 17 VI 362 r. znacznie utrudnił chrześcijanom głoszenie wiary w całym państwie. Chrześcijanie zostali odsunięci od sprawowania wyższych urzędów oraz pozbawieni prawa prowadzenia szkół, musieli także zwrócić świątynie i budowle już zaadaptowane na potrzeby Kościoła chrześcijańskiego. Podjęta przez Juliana próba przekształcenia neoplatońskiej nauki w religię obowiązującą w całym państwie została przerwana przez rychłą śmierć cesarza.

Julian marzył o podboju całej Persji, w tym celu wypowiedział wojnę państwu Sassanidów. Wyprawa dotarła do Ktezyfontu, ale w bitwie stoczonej w tym mieście (26 VI 363) cesarz został ciężko ranny i zmarł. Następca Juliana Apostaty, Jovianus, zawarł z Persami trzydziestoletni pokój niekorzystny dla Rzymu.

Wizerunek Juliana Apostaty na rzymskiej monecie

WAŻNE DATY: (lata po Chrystusie)

355 – mianowanie Juliana cezarem przez cesarza Konstancjusza II 357 – zwycięstwo Juliana nad Alamanami w bitwie pod Argentoratum 358 – pokonanie Franków; przywrócenie granicy na Renie 360 – obwołanie Juliana cesarzem przez wojsko w Galii 361 – śmierć Konstancjusza II; objęcie przez Juliana władzy w całym imperium 362 – edykt dyskredytujący chrześcijan 363 – śmierć Juliana od ran odniesionych w bitwie z Persami pod Ktezyfontem