Jan Luksemburski
(ur. 1296 r., zm. 1346 r.)
Syn cesarza Henryka VII, ojciec Karola IV Luksemburskiego. Król Czech od 1310 r. Pochodził z dynastii Luksemburgów.
Po wygaśnięciu królewskiej linii Przemyślidów (1306), dzięki poparciu swego ojca – cesarza Henryka VII i małżeństwu z córką – Elżbietą, Jan Luksemburski w 1310 r. został ogłoszony królem Czech. W tym samym roku, aby zjednać sobie szlachtę czeską, wydał szereg przywilejów, obiecał m.in. nie obciążać jej podatkami i zagwarantował nienaruszalność majątków. 21 II 1311 r. w katedrze praskiej odbyła się koronacja Jana, której przewodniczył arcybiskup Moguncji – Piotr Aspelt. 
Ślub Jana Luksemburskiego z Elżbietą
Jako zięć , który był królem czeskim i polskim, Jan Luksemburski wysuwał roszczenia do tronu polskiego (w latach 1310–1335 używał tytułu króla Polski). W 1311 r. wybuchł w Krakowie bunt pod wodzą wójta Alberta, który był próbą poddania Małopolski pod panowanie Jana Luksemburskiego. Bunt ten został jednak stłumiony przez . Po śmierci ojca (1313) Jan ubiegał się o koronę niemiecką jednak starania te zakończyły się niepowodzeniem. Kiedy w 1320 r. Władysław Łokietek koronował się na króla Polski, Jan Luksemburski nie uznał tego faktu i w 1327 r. próbował siłą odebrać mu Małopolskę. Z pomocą Łokietkowi przyszedł jednak król węgierski – Karol Robert, i wojska czeskie musiały wycofać się z ziem polskich. W celu uzyskania władzy w Polsce, Jan Luksemburski sprzymierzył się z Krzyżakami – wspierał ich w wyprawach organizowanych przeciw Łokietkowi, a także prowadził wojnę z Litwą. W latach 1327–1331 Jan Luksemburski zhołdował większość księstw śląskich (za wyjątkiem księstwa świdnicko-jaworskiego i ziębickiego). W 1329 r. hołd lenny złożył Janowi książę płocki – Wańko. Zdając sobie sprawę, że uzyskanie korony polskiej staję się coraz mniej realne, na zjeździe w Wyszehradzie (1335) Jan Luksemburski za cenę 20 tysięcy kóp groszy praskich zrzekł się wobec Kazimierza Wielkiego pretensji do tronu polskiego. Zachował jednocześnie prawo do zwierzchności nad księstwami śląskimi.  Jan Luksemburski dążył do wzmocnienia swej pozycji w I Rzeszy i w samych Czechach. Jego starania o umocnienie władzy królewskiej i jej centralizację zraziły do niego czeską szlachtę, wspieraną przez królową wdowę – Ryksę Elżbietę.
Grosz praski Jan Luksemburski był niezwykle barwną postacią. Wychowany we Francji, ściśle związany z kulturą Zachodu, przepojony został szczytnymi ideałami rycerskimi. Brał aktywny udział w wielkiej polityce europejskiej i angażował się w różne konflikty zbrojne na terenie Europy. Uczestniczył także w wielu turniejach rycerskich. Utrata wzroku, prawdopodobnie spowodowana chorobą dziedziczną, nie przeszkodziła mu w udziale w bitwie pod Crecy (1346), gdzie walczył po stronie francuskiej przeciw Anglikom. Uzbrojony w miecz został poprowadzony przez towarzyszy do boju i poległ w walce. Dzięki swej postawie stał się symbolem rycerskiej odwagi, poświęcenia i wierności. Został pochowany w katedrze Marii Panny w Luksemburgu. 
Bitwa pod Crecy 1346 r.
WAŻNE DATY: | | 1310 | – | ogłoszenie Jana Luksemburskiego królem Czech | 1311 | – | koronacja na króla w Pradze | 1313 | – | bezskuteczna próba objęcia tronu niemieckiego przez Jana Luksemburskiego | 1327–1331 | – | zhołdowanie przez króla Czech większości księstw śląskich | 1329 | – | zhołdowanie księstwa płockiego | 1335 | – | zjazd w Wyszehradzie, zrzeczenie się pretensji do korony polskiej | 1346 | – | śmierć Jana Luksemburskiego w bitwie pod Crecy | | | |
|
powrót do początku strony |
