Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

Iwan IV Groźny
(ur. 1530 r., zm.1584 r.)

Wielki książę moskiewski od 1533 r., pierwszy car Rosji od 1547 r. Pochodził z dynastii Rurykowiczów. Był synem Wasyla III i Heleny Glińskiej.

Po śmierci ojca (1533), trzyletni Iwan został wielkim księciem moskiewskim. W imieniu małoletniego kniazia władzę regencyjną sprawowała matka. W tym okresie ruscy bojarzy, próbujący odzyskać znaczenie i wpływy w państwie, nieustannie rywalizowali między sobą i spiskowali przeciw regentce. Po śmierci Heleny Glińskiej (1538) największe znaczenie wśród bojarów osiągnęli Szujscy, którzy przejęli opiekę nad Iwanem. 

 
 
W 1547 r., mający 17 lat, Iwan IV, jako pierwszy władca koronował się na cara Wszechrosji. Uroczystości koronacyjne odbyły się w Moskwie, a ceremoniał nawiązywał do wzorów bizantyjskich.
 

Iwan IV – pierwszy car Wszechrosji

  

W polityce wewnętrznej Iwan IV dążył do wzmocnienia swej władzy. Prześladował starą ruską szlachtę i bojarów, ograniczał ich wpływy i pozbawiał władzy. Zorganizował lokalną administrację, ściśle podporządkował sobie zarządców poszczególnych ziem, zreformował finanse państwa, ujednolicił kodeks praw (Sudiebnik) obowiązujący w całej Rosji (1550), zreorganizował i unowocześnił armię, zreformował cerkiew rosyjską (Kościół prawosławny). Tymi działaniami Iwan IV Groźny zapoczątkował centralne rządy w państwie rosyjskim.

Swój przydomek "Groźny" Iwan IV zawdzięcza sprawowaniu władzy nad Rosją w sposób niezwykle surowy, często brutalny i okrutny. W 1581 r. zamordował w gniewie własnego syna – Iwana Iwanowicza. 

Dążąc do umocnienia władzy absolutnej i złamania oporu bojarów, przeciwnych centralizacji państwa, Iwan Groźny w 1565 r. wprowadził system rządów zwany opryczniną. Zbrojni wykonawcy carskich poleceń, zwani oprycznikami, nie podlegali istniejącemu sądownictwu. W walce z bojarską opozycją stosowali oni bezwzględny terror. W tym czasie wielu bojarów straciło życie i mienie. Nie oszczędzano również chłopów, których często dotykały represje, a także mieszczan (m.in. rzeź mieszkańców Nowogrodu w 1570 r.). Bezprawie, samowola i brutalność opryczników spowodowały wielkie spustoszenie kraju. Oprycznina jako instytucja została zlikwidowana w 1572 r.


Iwan IV Groźny w 1581 r. zabił w gniewie własnego syna
– Iwana Iwanowicza

Iwan IV Groźny prowadził ekspansjonistyczną politykę mocarstwową. Przyłączył do Rosji chanat kazański (1552), astrachański (1556) i syberyjski (1581), podporządkował Ordę Nogajską. Dla uczczenia zwycięstwa nad Tatarami, z polecenia Iwana IV, w Moskwie wybudowany został w 1560 r. sobór Wasyla Błogosławionego. 


Sobór Wasyla Błogosławionego w Moskwie wzniesiony z polecenia Iwana IV
 

Już w 1558 r. car rozpoczął wojnę o Inflanty, by uzyskać dostęp do Bałtyku. Jednocześnie walczył z Polską, Szwecją i Danią. Początkowo odnosił sukcesy, opanował większą część Inflant, jednak znakomicie przeprowadzone kampanie króla polskiego Stefana Batorego, spowodowały, że Iwan Groźny poniósł w tej wojnie porażkę. Po zawarciu 10-letniego rozejmu w Jamie Zapolskim (1582), armia Iwana IV musiała wycofać się z Inflant, tym samym Rosja utraciła dostęp do wybrzeża Morza Bałtyckiego. Boleśnie ugodziło to w rosyjską gospodarkę, która rozwijała się dzięki nawiązaniu handlowych kontaktów z Anglią i Niderlandami. W 1583 r. car podpisał zawieszenie broni również ze Szwecją.

15 III 1884 r. Iwan IV Groźny zmarł w Moskwie w wieku 54 lat. Przeszedł do historii jako wybitny monarcha, ale jednocześnie jako jeden z najokrutniejszych władców rosyjskich.

Władzę regencyjną w imieniu upośledzonego umysłowo Fiodora I, syna i następcy Iwana IV, objął Borys Godunow.

WAŻNE DATY:

1533

objęcie tronu wielkiego księcia moskiewskiego przez Iwana IV

1547

koronacja Iwana IV na cara Wszechrosji

1552

włączenie do Rosji Kazania

1556

przyłączenie Astrachania

1558

początek wojen Iwana IV o Inflanty (walki z Polską, Szwecją i Danią)

1565–1572

oprycznina w Rosji

1581

opanowanie chanatu syberyjskiego

1582

podpisanie rozejmu w Jamie Zapolskim, utrata przez Rosję dostępu do Bałtyku (wycofanie z Inflant)

1584

śmierć Iwana IV Groźnego

  

powrót do początku strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia