Fryderyk Wilhelm I
(ur.1688 r., zm.1740 r.)

Król Prus od 1713 r. Syn Fryderyka I, ojciec Fryderyka II. Pochodził z dynastii Hohenzollernów.

Po śmierci ojca w 1713 r., Fryderyk Wilhelm I został koronowany na króla prusko-brandenburskiego. Po objęciu władzy monarcha przystąpił do przeprowadzenia systematycznych reform wewnętrznych państwa, które uczyniły z Królestwa Prus potęgę militarną. Z racji zachowania i charakteru nazywany był królem-sierżantem, stale nosił wojskowy mundur.

W celu utrwalenia władzy absolutnej Fryderyk Wilhelm I stworzył niezwykle sprawny, scentralizowany  system biurokratyczno-administracyjny. W ramach oszczędności zlikwidował kosztowny dwór królewski i zbędne stanowiska urzędnicze, a pozostałym urzędnikom zredukował pensje. W 1722 r. dotychczasowe urzędy: Generalne Dyrektorium Finansów i Generalny Komisariat Wojenny połączone zostały w Generalne Dyrektorium do Spraw Finansów, Wojny i Majątków Królewskich i od 1723 r. stanowiły jednolity organ zajmujący się administrowaniem finansami państwa i zarządzaniem wojskiem.

W swym otoczeniu i całym aparacie państwowym król wprowadził koszarowe zwyczaje. Rygorystyczny regulamin określał metody pracy urzędników i zachowanie dworzan (nawet sposób spędzania przez nich wolnego czasu). Fryderyk Wilhelm I był władcą nietolerującym sprzeciwu, od poddanych żądał bezwarunkowego posłuszeństwa. Miał w pogardzie dworską kulturę i robił wszystko, by ograniczać w kraju życie kulturalne i naukowe. Wielu profesorów pozbawił katedr na uniwersytetach i zmusił do wyjazdu za granicę.

Reforma wojskowa Fryderyka Wilhelma I polegała na stworzeniu systemu powszechnej służby wojskowej. Obowiązkową służbę wojskową musieli odbywać mężczyźni powoływani do armii z obwodów rekrutacyjnych – kantonów. Po zakończeniu służby pozostawali do dyspozycji armii, byli co jakiś czas powoływani na ćwiczenia wojskowe, a w razie wojny ponownie wcielani do wojska. Korpus oficerski stanowili głównie synowie wielkich właścicieli ziemskich (junkrów), wśród których panował duch posłuszeństwa wobec króla i kult państwa. Szkolenie przyszłych pruskich oficerów opierało się na żelaznej dyscyplinie i musztrze. Za panowania Fryderyka Wilhelma I liczebność armii została zwiększona do ok. 85 tysięcy żołnierzy. Była to bardzo duża liczba w stosunku do ilości ok. 2,5 mln mieszkańców.

W polityce gospodarczej Fryderyk Wilhelm I stosował zasadę merkantylizmu, popierał wzrost sił wytwórczych, rozwój przemysłu (chronionego wysokimi cłami) i rolnictwa oraz zwiększanie liczby ludności. W 1732 r. król wydał patent imigracyjny dla wygnanych z Salzburga protestantów i osiedlił ich w wyludnionych przez dżumę Prusach Wschodnich.
  

Fryderyk Wilhelm I król pruski i elektor brandenburski
       

W polityce zagranicznej Fryderyk Wilhelm I unikał konfliktów międzynarodowych. W końcowej fazie wielkiej wojny północnej (1700–1721) Prusy formalnie przystąpiły do koalicji antyszwedzkiej (1715), a w 1720 r. na mocy pokoju prusko-szwedzkiego zawartego w Sztokholmie uzyskały od Szwecji część Pomorza z ujściem Odry, Szczecinem i wyspami Wolin i Uznam.

W 1720 r. w Poczdamie Prusy i Rosja podpisały traktat zobowiązujący oba państwa do prowadzenia wspólnej polityki wobec Rzeczpospolitej i Szwecji, a zwłaszcza utrzymania w Polsce istniejącego ustroju (z liberum veto i wolną elekcją), gwarantującego anarchię i jej polityczną niemoc. Podobny charakter miał zawarty 13 XII 1732 r. traktat trzech czarnych orłów określający wspólne działania Prus, Rosji i Austrii wobec Rzeczpospolitej i wyborze króla polskiego po śmierci Augusta II.

Fryderyk Wilhelm I był władcą cynicznym, często odnoszącym się do swej rodziny i otoczenia w sposób brutalny. Popadł w ostry konflikt z synem (przyszłym królem Fryderykiem II), który bezskutecznie próbował zbiec z kraju.

Fryderyk Wilhelm I zmarł w Poczdamie 31 V 1740 r. Pozostawiony przez niego kraj był już potęgą militarną, a w skarbcu królewskim znajdowały się  wielomilionowe oszczędności.

Jego następcą został syn Fryderyk II.

WAŻNE DATY:

1713 – koronacja Fryderyka Wilhelma I na króla prusko-brandenburskiego 1720 – pokój prusko-szwedzki w Sztokholmie (uzyskanie przez Prusy części Pomorza ze Szczecinem); traktat Prus i Rosji w Poczdamie 1722 – utworzenie Generalnego Dyrektorium do Spraw Finansów, Wojny i Majątków Królewskich 1732 – zawarcie ingerującego w wewnętrzne sprawy Polski traktatu trzech czarnych orłów 1740 – śmierć Fryderyka Wilhelma I

powrót do początku strony