Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

Fryderyk II, zw. Wielkim
(ur. 1712 R., zm. 1786 R.)

Król Prus od 1740 r. Syn Fryderyka Wilhelma I. Pochodził z dynastii Hohenzollernów.

W młodości Fryderyk, w przeciwieństwie do swego ojca, okazywał wielkie zainteresowanie kulturą i nauką. Rozczytywał się w literaturze francuskiej, miał zamiłowanie do muzyki i starożytnej filozofii. Nic więc dziwnego, że młody książę szybko popadł w konflikt z ojcem – brutalnym wobec rodziny i otoczenia – Fryderykiem Wilhelmem I, który gardził nauką i wyszukaną kulturą dworską. W 1730 r. Fryderyk próbował nawet uciec z kraju, ale wraz z towarzyszami został ujęty i uwięziony. Potraktowany został jak dezerter i omal nie skazano go na śmierć. Z czasem podporządkował się ojcu, nie porzucił jednak zainteresowań kulturą (korespondował m.in. z Wolterem).

Kiedy po śmierci Fryderyka Wilhelma I (1740) Fryderyk II przejmował jego dziedzictwo, Królestwo Prus było potęgą militarną, a w skarbcu państwowym znajdowały się wielomilionowe oszczędności. Dzięki temu Fryderyk II mógł prowadzić politykę ekspansji terytorialnej i umacniać mocarstwową pozycję Prus w Europie Środkowej.

W grudniu 1740 r. Fryderyk II, wykorzystując słabość Austrii po śmierci Karola VI i kłopoty cesarzowej Marii Teresy, wkroczył na Śląsk i zajął znaczną jego część. Tym samym rozpoczął pierwszą wojnę śląską (1740–42). Sprawa sukcesji austriackiej była jednak jedynie pretekstem, istotą konfliktu była rywalizacja o hegemonię w Europie Środkowej. W bitwie pod Małujowicami (1741) Prusacy pokonali wojska austriackie, następnie wkroczyli do Wrocławia. Wojna zakończyła się podpisaniem traktatu pokojowego (pokój wrocławsko-berliński), na mocy którego Prusy zatrzymały prawie cały Śląsk i hrabstwo kłodzkie.

Obawiający się wzmocnienia władzy Marii Teresy, sprzymierzony z Francją, Fryderyk II w 1744 r. wkraczając do Czech, rozpoczął drugą wojnę śląską (1744–45). Mimo zdobycia Pragi, próba zajęcia Czech zakończyła się niepowodzeniem. Oto bowiem Austria połączyła się w sojuszu z Saksonią (sojusz wsparły również Holandia i Anglia) i uderzyła na Śląsk. Wojska pruskie odniosły zwycięstwo w bitwach pod Dobromierzem na Śląsku i pod Kotliskami na Łużycach. Ostatecznie wojna zakończyła się zawarciem pokoju w Dreźnie i potwierdzeniem postanowień pokoju wrocławsko-berlińskiego odnośnie Śląska.

Podpisany 1 V 1756 r. w Wersalu sojusz między Austrią i Francją zburzył dotychczasowy system przymierzy. Powstały w Europie dwa nowe obozy polityczne: z jednej strony Austria, Francja, Saksonia i Rosja, z drugiej Prusy i Anglia.

Na wieść o przygotowaniach Austrii i Rosji do wojny, Fryderyk II w sierpniu 1756 r. uderzył na Saksonię i błyskawicznie zajął Drezno. Rozpoczęła się wojna siedmioletnia (1756–1763), nazywana także trzecią wojną śląską. W październiku 1756 r. Fryderyk II  zwyciężył Austriaków w bitwie pod Lovosicami i zmusił do kapitulacji armię saksońską pod Pirną. Następnie uderzył na Czechy i pod Pragą pokonał wojska austriackie (V 1757). Bitwę tę Prusacy okupili jednak ogromnymi stratami i w dalszych walkach na terenie Czech zostali pokonani, a po klęsce pod Kolinem (VI 1757) wycofali się do Saksonii. Kiedy Austriacy zajmowali Śląsk, Rosjanie Prusy Wschodnie, Szwedzi wkraczali na pruskie Pomorze, a Francuzi do Niemiec, klęska Fryderyka II zdawała się nieuchronna. Jednakże w listopadzie 1757 r. armia dowodzona przez Fryderyka II odniosła wspaniałe zwycięstwo pod Rossbach koło Lipska nad dwukrotnie liczebniejszą armią Francji i Rzeszy. Następnie Fryderyk przerzucił wojska na Śląsk, gdzie w bitwie pod Lutynią (XII 1757) rozbił Austriaków i tym samym odzyskał kontrolę nad tą prowincją. W 1758 r. zaatakował Morawy, a następnie skierował się ku Kostrzynowi nad Odrą, który oblegali Rosjanie. W sierpniu 1758 r. pokonał armię rosyjską  w wyjątkowo krwawej bitwie pod Sarbinowem (Zorndorf).


Zwycięstwo wojsk pruskich w bitwie pod Rossbach

Sytuacja Fryderyka II  była jednak nadal bardzo poważna. W tym czasie armia rosyjska podjęła bardziej zdecydowane działania i wspierana przez Austriaków zadała klęskę armii pruskiej w bitwie pod Kunowicami (VIII 1759). Wkrótce wojska rosyjskie i austriackie wkroczyły do Berlina, rozpoczynając jego okupację. W Wiedniu i Petersburgu rozpatrywano nawet możliwość rozbioru ziem pruskich. Sytuacja całkowicie odmieniła się po śmierci carycy Elżbiety (1762), kiedy to jej następca Piotr III, zagorzały wielbiciel Fryderyka II, odstąpił od działań wojennych, wycofał wojska z pruskiego terytorium i po podpisaniu pokoju prusko-rosyjskiego zawarł sojusz z Prusami. Pozwoliło to Fryderykowi uzyskać przewagę w stosunku do Austrii i Francji i ostatecznie wyjść z wojny obronną ręką, jak również utrzymać wcześniejsze zdobycze terytorialne.


Zwycięstwo Fryderyka II nad armią rosyjską w bitwie pod Sarbinowem


Fryderyk II po bitwie pod Kunowicami

W 1763 r. podpisany został pokój w Hubertusburgu (koło Lipska) pomiędzy Prusami a Austrią i Saksonią potwierdzający poprzednie układy pokojowe. Śląsk pozostawał przy Prusach, a pozycja Fryderyka II wzmocniła się.

W pierwszym rozbiorze Polski (1772) Fryderyk II, który był najbardziej zainteresowany podziałem ziem polskich, zagarnął Pomorze (bez Gdańska i Torunia) i część Wielkopolski. Na terenach tych tworzył pruską administrację i wspierał kolonizację niemiecką.

Fryderyk II (uznawany za monarchę absolutyzmu oświeconego) powiedzeniu Ludwika XIV "Państwo to ja!" przeciwstawiał swoje motto: "Jestem pierwszym sługą mojego państwa". Od poddanych żądał bezwzględnego posłuszeństwa i poświęcenia, a interesy poszczególnych jednostek miały być podporządkowane dobru całego państwa. Król rządził Prusami twardą ręką, ale w swych działaniach dążył do zapewnienia dobrobytu narodowi. Kontynuował zapoczątkowane przez swego ojca reformy aparatu urzędniczego, dokonał zmian w sądownictwie, zapoczątkował kodyfikację prawa, złagodził zależność chłopów od właścicieli ziemskich, zniósł tortury. Fryderyk II popierał rozwój oświaty, tworzył nowy system szkolnictwa podstawowego poprzez wprowadzenie obowiązku nauki, wprowadził nowy typ szkół średnich, po ukończeniu których można było studiować na uniwersytetach. W Berlinie powtórnie założono Akademię Nauk.

Fryderyk stosował politykę merkantylizmu gospodarczego, czym przyczynił się do rozwoju przemysłu i handlu pruskiego, wspierał także modernizację rolnictwa. Choć uznawał równość wszystkich wobec prawa, zachował przywileje szlachty i wojskowych.

W sprawach wyznaniowych głosił tolerancję religijną. Był także wytrawnym znawcą i mecenasem kultury, na swym dworze gromadził wybitnych muzyków, malarzy, architektów.


Fryderyk II grający na flecie

Dzięki reformom i zdobyczom terytorialnym Fryderyk II Wielki uczynił z Prus jedno z największych – politycznych i militarnych – mocarstw w Europie.


"Stary Fryc" – król Fryderyk II podczas konnej przejażdżki

Po 46-letnim panowaniu Fryderyk II zmarł 17 VIII 1786 r. w zamku Sanssouci w Poczdamie. Śmierć "starego Fryca", jak nazywali go mieszkańcy Prus, wywołała w kraju wielkie przygnębienie. Jego następcą został bratanek Fryderyk Wilhelm II.


Zamek Sanssouci w Poczdamie

WAŻNE DATY:

1740

przejęcie władzy w Prusach przez Fryderyka II po śmierci Fryderyka Wilhelma I

1740–42

pierwsza wojna śląska zakończona pokojem wrocławsko-berlińskim, odebranie Austrii Śląska i hrabstwa kłodzkiego

1744–45

druga wojna śląska

1756–1763

wojna siedmioletnia (zwana także trzecią wojną śląską)

1772

pierwszy rozbiór Polski, zagarnięcie przez Prusy Pomorza (bez Gdańska i Torunia) i części Wielkopolski

1786

śmierć Fryderyka II w Poczdamie
  

powrót do początku strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia