Charles André de Gaulle
(ur. 1890 R., zm. 1971 R.)

Francuski generał i polityk, mąż stanu, prezydent Francji w latach 1959–1969.

Urodził się 22 XI 1890 r. w Lille w zubożałej szlacheckiej rodzinie. Wychowywany był w duchu głębokiego patriotyzmu i wartości katolickich. Dorastał i kształcił się w Paryżu, uczęszczał m.in. do College Stanislas.

W 1908 r. wstąpił do szkoły wojskowej Saint-Cyr, którą ukończył w  1912 r.

W czasie I wojny światowej, w randze kapitana, uczestniczył w walkach na froncie. W bitwie pod Verdun (1916) został ciężko ranny po czym dostał się do niemieckiej niewoli, z której pięciokrotnie próbował uciec.

Po zakończeniu wojny, w latach 1920–21 był członkiem francuskiej misji wojskowej w Polsce.

W 1924 r. Ch. de Gaulle ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Paryżu. W tym czasie był bliskim współpracownikiem marszałka Philippe'a Petaine'a.

W latach 1932–36 de Gaulle pełnił funkcję sekretarza generalnego Rady Obrony Narodowej Francji. W 1937 r. został dowódcą 507 pułku czołgów i podniesiony do rangi pułkownika.

W okresie międzywojennym de Gaulle dał się poznać jako zwolennik utworzenia we Francji armii zawodowej, której podstawą miały być nowoczesne formacje pancerne i zmotoryzowane zdolne do prowadzenia wojny manewrowej. 

Po wybuchu II wojny światowej, w 1940 r., de Gaulle został mianowany dowódcą 4 Dywizji Pancernej, która wykazała się walecznością w bitwie z Niemcami pod Laon i nad rzeką Sommą. W V 1940 r. został mianowany generałem brygady, a 6 VI 1940 r. podsekretarzem stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej. Sprzeciwiał się rokowaniom z Niemcami, a po kapitulacji Francji przedostał się do Londynu. 16 VI 1940 r. marszałek Petaine i P. Laval utworzyli kolaboracyjny rząd Vichy, któremu zdecydowanie sprzeciwiał się de Gaulle. 18 VI 1940 r. de Gaulle wygłosił przez brytyjskie radio przemówienie, w którym apelował do Francuzów o kontynuowanie walki z niemieckimi najeźdźcami. Wkrótce potem utworzył w Londynie Komitet Wolnej Francji i stanął na jego czele.

Flaga Wolnej Francji

17 VIII 1940 r. brytyjski premier Winston Churchill uznał Wolnych Francuzów i ich przywódcę za sojuszników Wielkiej Brytanii. W tym samym dniu podpisana została francusko-brytyjska umowa o formowaniu Francuskich Sił Zbrojnych na emigracji. Armia Wolnej Francji tworzona była głównie na terytorium Wielkiej Brytanii i w posiadłościach francuskich w Afryce. We IX 1941 r. Ch. de Gaulle stanął na czele utworzonego w Londynie Komitetu Narodowego, uznawanego za legalny rząd Francji. W I 1943 r. wziął udział w konferencji w Casablance, gdzie zachodni alianci podejmowali decyzje o dalszych działaniach wojennych. Od 9 XI 1943 r. generał przewodniczył Francuskiemu Komitetowi Wyzwolenia Narodowego, początkowo z siedzibą w Algierze.

Przemówienie radiowe de Gaulle'a do rodaków (1940)

De Gaulle ściśle współpracował z francuskim ruchem oporu w kraju, a regularne oddziały francuskie podporządkowane generałowi wspierały siły brytyjsko-amerykańskie w operacjach w Afryce Północnej, we Włoszech a także podczas lądowania aliantów w Normandii (VI–VIII 1944).

W VI 1944 r. Komitet Wyzwolenia Narodowego przekształcony został w Rząd Tymczasowy Republiki Francuskiej z de Gaulle'm na czele.

26 VIII 1944 r. generał wkroczył do wyzwolonego spod okupacji niemieckiej Paryża, entuzjastycznie witany przez mieszkańców miasta. 

Konferencja w Casablance (I 1943), od lewej: F.D. Roosevelt,
Ch. de Gaulle i W. Churchill

Po zakończeniu II wojny światowej, w XI 1945 r., de Gaulle został mianowany premierem koalicyjnego rządu, jednak już na początku 1946 r. zrezygnował z tego urzędu zniechęcony sporami między współrządzącymi partiami.

W 1947 r. założył partię Zgromadzenie Narodu Francuskiego (Rassemblement du Peuple Francis), która dążyła do ustanowienia silnej władzy wykonawczej i opowiadała się za przywróceniem, utraconej po II wojnie światowej, mocarstwowej pozycji Francji na arenie międzynarodowej.  Partia początkowo uzyskała duże poparcie społeczne, ale w 1953 r. poniosła porażkę wyborczą i gaulliści przestali odgrywać znaczącą rolę na scenie politycznej Francji. Sam de Gaulle wycofał się z życia politycznego w 1955 r. Osiadł w swej rezydencji w Colombey-les-deux-Eglises gdzie poświęcił się pracy pisarskiej.

Generał de Gaulle wśród żołnierzy

29 V 1958 r. prezydent Rene Coty powołał Ch. de Gaulle'a na urząd premiera. Dwa tygodnie wcześniej w Algierze wybuchły zamieszki, które przeniosły się również na teren Francji. Osadnicy francuscy zamieszkujący tę kolonię, popierani przez niektórych wysokich dowódców wojskowych, ostro domagali się zacieśnienia więzów z krajem macierzystym  i respektowania ich interesów, natomiast miejscowa ludność zamieszkująca Algierię żądała przyznania im praw politycznych. Przybierający na sile konflikt groził wybuchem wojny domowej. W tych okolicznościach Zgromadzenie Narodowe zgodziło się na zmiany w konstytucji, zatwierdziło nominację de Gaulle'a, i udzieliło mu nadzwyczajnych pełnomocnictw. W 1959 r. de Gaulle został wybrany prezydentem Francji, co zapoczątkowało V Republikę.

Zamieszki w Algierze (1958)

W 1961 r. generałowie przeciwni uznania niepodległości Algierii, dokonali próby zamachu stanu przeciw rządowi de Gaulle'a, który skłaniał się ku nadaniu tej kolonii niezawisłości. Pucz zakończył się niepowodzeniem, a Algieria ostatecznie uzyskała niepodległość na mocy porozumienia z Evian-les-Bains (18 III 1962). Walcząca z dekolonizacją Algierii, założona w 1961 r. przez nacjonalistów francuskich tajna organizacja OAS, kilkakrotnie próbowała dokonać zamachu na życie de Gaulle'a i nawet po zawarciu porozumienia z Evian-les-Bains organizowała zamachy terrorystyczne. Po 1962 r. tysiące Francuzów zamieszkujących Algierię opuściło ją i udało się do Francji.

Ch. de Gaulle –  prezydent Francji w latach 1959–1969

W sprawach zagranicznych Ch. de Gaulle prowadził własną politykę. Dążył do odzyskania utraconej po II wojnie światowej mocarstwowej pozycji Francji, sprzeciwiał się dominacji USA w Europie, w 1966 r. doprowadził do wycofania się Francji ze struktur wojskowych NATO, wyposażył Francję w broń nuklearną, ściśle współpracował z Republiką Federalną Niemiec (w 1963 r. został podpisany historyczny Traktat Elizejski), blokował integrację Wielkiej Brytanii z Europejską Wspólnotą Gospodarczą (EWG), zmierzał do współpracy z ZSRR i krajami Europy Środkowo-wschodniej. Głosił ideę utworzenia jednej "Europy ojczyzn" – od Atlantyku po Ural, jako przeciwwagę dla istniejących supermocarstw.

Po inspirowanych przez lewicową ideologię burzliwych wydarzeniach we Francji w 1968 r. i przegranym referendum w sprawie reformy administracji i senatu (1969), de Gaulle złożył urząd prezydenta Francji.

Charles de Gaulle zmarł 9 XI 1970 r., w swojej posiadłości w Colombey-les-deux-Églises i tam został pochowany.

Pomnik de Gaulle'a w Paryżu

WAŻNE DATY:

1916 – uczestnictwo de Gaulle'a w bitwie pod Verdun 1921–22 – udział we francuskiej misji wojskowej w Polsce 1924 – ukończenie Wyższej Szkoły Wojennej w Paryżu 1932–36 – pełnienie funkcji sekretarza generalnego Rady Obrony Narodowej Francji 1940 – objęcie przez de Gaulle'a dowództwa nad 4 Dywizją Pancerną, udział w bitwie pod Laon i nad rzeką Sommą; kapitulacja Francji, utworzenie przez marszałka Petaine'a kolaboracyjnego rządu Vichy, początek działalności de Gaulle'a w Londynie (VI) 1941 – utworzenie Komitetu Narodowego (IX) 1943 – konferencja w Casablance z udziałem de Gaulle'a (I); utworzenie Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z de Gaulle'm na czele (XI) 1944 – lądowanie aliantów zachodnich w Normandii; przekształcenie Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w Rząd Tymczasowy Republiki Francuskiej (VI) 1945 – mianowanie de Gaulle'a premierem (XI) 1958 – zaostrzenie konfliktu algierskiego; ponowne powołanie de Gaulle'a na urząd premiera (V) 1959 – objęcie urzędu prezydenta Francji, początek V Republiki 1963 – podpisanie Traktatu Elizejskiego 1966 – wystąpienie Francji z wojskowych struktur NATO 1968 – lewicowe zamieszki we Francji 1969 – złożenie urzędu prezydenta przez de Gaulle'a 1970 – śmierć Ch. de Gaulle'a

powrót do początku strony