Przyroda > Mapa > Jak powstaje mapa?

Jak powstaje mapa?

Słowa kluczowe:
- mapa
- skala mapy
- odwzorowanie
- znaki umowne
- legenda
- rzeźba terenu
- poziomica

Najpierw trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie:

Co to jest mapa?

A zatem, według definicji, mapa to pomniejszony obraz powierzchni Ziemi (całej lub jej fragmentu) wykonany poprzez matematycznie określone odwzorowanie kartograficzne, przy użyciu znaków umownych.

Definicja brzmi dosyć skomplikowanie, dlatego spróbujemy wydobyć z niej najważniejsze cechy każdej mapy.

Najważniejsze cechy mapy:

Proces powstawania mapy w dużym uproszczeniu można podzielić na trzy etapy.

Etapy powstawania mapy:

  1. Koncepcja mapy – określenie rodzaju tworzonej mapy, jej przeznaczenia i ogólnego kształtu oraz zakresu potrzebnych danych.

  2. Zbieranie i przetwarzanie danych – dane te mogą być uzyskiwane m.in. ze zdjęć lotniczych i satelitarnych, a także na podstawie pomiarów geodezyjnych w terenie; również inne mapy i plany oraz różnorodne opracowania tematyczne mogą stanowić źródła danych.

  3. Opracowanie i publikacja mapy – nadanie mapie ostatecznego kształtu na podstawie zebranych i przetworzonych danych.

Ilustracja powyżej przedstawia etap 23 procesu tworzenia mapy. Zdjęcia lotnicze są tu bardzo przydatne, ponieważ uzyskany z nich obraz pozwala w łatwy sposób wrysować na mapę, za pomocą znaków umownych, różnorodne obiekty kartograficzne:

  • powierzchniowe (np. jeziora, zasięgi upraw),

  • liniowe (np. rzeki, drogi, koleje),

  • punktowe (np. drzewa, pojedyncze domy).

Zdjęcia lotnicze pokazują rzeczywisty widok powierzchni Ziemi, ze wszystkimi szczegółami. W wielu przypadkach taki obraz jest bardzo skomplikowany i trudny do odczytania, np. gęsto zabudowane obszary miejskie. Toteż, aby obraz powierzchni Ziemi był jasny, przejrzysty i czytelny, na mapach umieszcza się tylko wybrane obiekty, którym nadaje się zgeneralizowany (uproszczony) kształt. Wykorzystuje się do tego różnorodne znaki umowne – ich znaczenie objaśnione jest w legendzie, która znajduje się przy każdej mapie.

Patrząc na powierzchnię Ziemi z góry, nie można określić, które obszary leżą wyżej, a które niżej. Zatem...

W jaki sposób pokazać na mapie góry, wyżyny, niziny?

Dane dotyczące wysokości terenu nad poziomem morza uzyskuje się na podstawie pomiarów geodezyjnych. Mierzone są współrzędne wielu punktów, pomiędzy którymi wyznacza się poziomice – linie na mapie mające jednakową wysokość.

             

Układ poziomic na mapie daje już ogólny pogląd na pionowe ukształtowanie terenu (rzeźbę terenu). Na przykład duże zagęszczenie poziomic wskazuje na znaczne nachylenie terenu – stromy stok. Natomiast poziomice biegnące w znacznych odległościach od siebie oznaczają mniejsze nachylenie terenu – łagodny stok.

Dla polepszenia czytelności powierzchnie między poziomicami często wypełniane są kolorami. W ten sposób powstaje mapa hipsometryczna.

Duże znaczenie ma tu odpowiedni dobór kolorów, czyli stworzenie właściwej skali barw (Uwaga: w tym przypadku słowo "skala" oznacza "zakres", "rozpiętość" i nie ma nic wspólnego ze skalą mapy).
Zazwyczaj kolory dobiera się tak jak na rysunku obok.

A oto przykłady map hipsometrycznych:
Mapa Polski
Mapa Polski (3d)
Mapa Europy
Mapa Świata

Inne metody przedstawiania rzeźby terenu na mapie zobaczyć można tutaj.

Czy wiesz, że?
  • Od kilku, kilkunastu lat publikacja mapy nie jest równoznaczna z jej wydrukowaniem. Coraz więcej map publikowanych jest wyłącznie w internecie lub na płytach CD.

  • Ostatnio intensywnie rozwijają się Systemy Informacji Geograficznej GIS, które umożliwiają automatyczne generowanie dowolnych map na podstawie danych liczbowych zawartych w tabeli (bazie danych).

powrót na początek strony

Zobacz także