WODY ŚRÓDLĄDOWE w Europie

 Wody śródlądowe
na Świecie, w Polsce

rzeki w Europie 
jeziora w Europie
lodowce w Europie

MAPA ZLEWISK EUROPY
OGÓLNOGEOGRAFICZNA MAPA EUROPY
__________

Prawie w całej Europie panuje klimat zapewniający dostateczną ilość opadów atmosferycznych, aby mogła istnieć stała gęsta sieć rzeczna. Mała powierzchnia i silne rozczłonkowanie kontynentu nie sprzyja jednak tworzeniu się wielkich systemów rzecznych. Największe dorzecza występują w części wschodniej i południowo-wschodniej. Tworzą je systemy rzeczne Wołgi, Dunaju, Dniepru, Donu, Dwiny, Peczory i inne. Na pozostałym obszarze tylko dorzecza Dunaju, Renu, Wisły, Łaby i Loary zajmują znaczną powierzchnię. Przeważająca część Europy – 65% – należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego. Zlewisko Oceanu Arktycznego obejmuje 15% powierzchni, głównie na północy i na północnym wschodzie kontynentu. Pozostałe 20% to obszar bezodpływowy, który tworzą dorzecza rzek uchodzących do Morza Kaspijskiego, w czym największy udział ma system rzeczny Wołgi – najdłuższej rzeki w Europie (3531 km). Największe europejskie rzeki przedstawiono w tabeli, a zlewiska oceanów i wybranych mórz na mapie.

Ujścia deltowe są charakterystyczne dla większości rzek (np. dla Dunaju, Wołgi, Wisły, Padu) wpadających do mórz śródziemnych (np. do Czarnego, Kaspijskiego, Bałtyckiego, Adriatyckiego). Natomiast rzeki uchodzące do otwartego oceanu, gdzie fale pływowe wypłukują nanoszony materiał, tworzą ujścia lejkowate (np. Garonna, Loara, Tag, Sekwana).

Wysokie stany wód i zarazem duże przepływy w większości rzek europejskich najczęściej występują wiosną (topniejące śniegi i lodowce) i latem (maksimum opadowe). Wyjątkiem od tej reguły są rzeki płynące w klimacie śródziemnomorskim, które zwiększają swoje przepływy w deszczowym okresie zimowym. Natomiast w Europie Zachodniej, będącej pod wpływem klimatu morskiego, na ogół przez cały rok utrzymują się duże przepływy rzek.

Z gospodarczego punktu widzenia istotną rolę odgrywa połączenie systemów rzecznych Europy gęstą siecią kanałów. Są one intensywnie wykorzystywane w żegludze śródlądowej, głównie do przewozów towarowych (jest to jeden z najtańszych rodzajów transportu). Dużym ułatwieniem przy ich budowie były niskie działy wodne pomiędzy większością dorzeczy na terenach nizinnych i wyżynnych. Sieć dróg wodnych jest najlepiej zoraganizowana w państwach Europy Zachodniej – Niemczech, Francji, Holandii, Belgii. Do najdłuższych zalicza się np. szlak Rodan-Loara-Sekwana-Marna-Ren-Men-Dunaj (patrz Ogólnogeograficzna mapa Europy). Na zdjęciu obok widoczne jest skanalizowane koryto Sekwany w Paryżu.

Występujące na rzekach europejskich wodospady są zdecydownie mniejsze od np. największych amerykańskich czy afrykańskich. Najbardziej malownicze znajdują się w Pirenejach, Alpach, Górach Skandynawskich i na Islandii. Większość z nich związana jest z licznymi formami wytworzonymi przez lodowce.
Dane dotyczące najwyższych wodospadów naszego kontynentu podano w tabeli.
__________

Wszystkie jeziora łącznie zajmują w Europie obszar o powierzchni 168 tys. km² (1,7 % powierzchni lądowej). Największe, Ładoga i Onega w Rosji oraz Wener i Wetter w Szwecji, są pochodzenia tektoniczno-lodowcowego.
Bardzo wiele jezior powstało w plejstocenie w wyniku ostatniego zlodowacenia. Przyczyniła się do tego działalność lodowców zarówno nizinnych (w Polsce, Finlandii, Niemczech) jak i górskich (głównie w Alpach i Górach Skandynawskich, a także w Tatrach i Karkonoszach, gdzie powstały tzw. stawy tatrzańskie i karkonoskie).
Ponadto jeziora spotać można w dolinach rzek jako starorzecza, np. Dunaju, Dniestru, Wisły, Renu.
Na Półwyspie Apenińskim w kalderach dawnych wulkanów występują jeziora wulkaniczne, a w Górach Dynarskich na obszarach silnego wietrzenia chemicznego jeziora krasowe.
Wzdłuż wybrzeży, w wyniku morskiej działalności akumulacyjnej utworzyły się jeziora przybrzeżne (np. Łebsko w Polsce) oraz jeziora typu limanowego (np. nad Morzem Czarnym).
Największe jeziora Europy przedstawione są w tabeli.

W Europie znajduje się ponad 3800 jezior zaporowych. Na ogół spełniają one kilka funkcji, np. spiętrzenie wód do napędu turbin w elektrowniach wodnych, retencja (magazynowanie) wody na czas suszy, przyjmowanie nadmiaru wody w okresach zwiększonych przepływów rzeki i in. Często zbiorniki te wykorzytuje się też do celów rekreacyjnych.
Największe jeziora zaporowe w Europie przedstawione są w tabeli.
__________

Obszary zlodowacone zajmują obecnie w Europie obszar ponad 128 km². Największy jest lodowiec Vatnajökull (8538 km²) położony na Islandii. Poza tym czaszami lodowcowymi pokryte są wyspy na Oceanie Arktycznym – Ziemia Franciszka Józefa, Svalbard (Spitsbergen), Nowa Ziemia, Jan Mayen.
Lodowce górskie występują powyżej granicy wiecznego śniegu w Alpach, Górach Skandynawskich, Pirenejach oraz na Uralu. Najdłuższym lodowcem jest alpejski Gross Aletsch – ma ponad 26 km długości.

powrót na początek strony