lata przed Chrystusem (przed naszą erą):
|
ok. 3500 – | Sumer: wynalezienie pisma; zastosowanie koła i poznanie technologii obróbki brązu |
ok. 3100 – | Egipt: powstanie pisma hieroglificznego |
ok. 3000 – | Egipt: zjednoczenie Dolnego i Górnego Egiptu przez Menesa |
ok. 2640–2150 – | Egipt: pierwsze piramidy; okres Starego Państwa |
ok. 2540 – | Egipt: budowa Wielkiej Piramidy w Gizie (piramida Cheopsa) |
ok. 2500 – | Chiny: kultura Lungszan |
ok. 2500 – | Indie: rozkwit kultury Indusu (Harapa, Mohendżodaro) |
ok. 2370 – | Mezopotamia: założenie pierwszego wielkiego państwa w Mezopotamii przez władcę Akadu Sargona I |
ok. 2300 – | Chiny: zastosowanie koła garncarskiego |
ok. 2200 – | Mezopotamia: upadek państwa akadyjskiego |
ok. 2150–2040 – | Egipt: Pierwszy Okres Przejściowy |
ok. 2100–2000 – | Babilonia: III dynastia z Ur |
ok. 2040–1640 – | Egipt: Średnie Państwo |
ok. 2000 – | Indie/Bliski Wschód: wędrówki Indoeuropejczyków |
ok. 2000 – | Kreta: rozwój cywilizacji |
ok. 2000 – | Indie: zmierzch cywilizacji Indusu |
ok. 2000 – | Mezopotamia: podbój Mezopotamii i Asyrii przez Amorytów |
ok. 2000–1450 – | Mezopotamia: imperium staroasyryjskie |
ok. 1900 – | Kreta: budowa pałaców |
ok. 1792–1750 – | Babilonia: panowanie Hammurabiego |
ok. 1766–1027 – | Chiny: dynastia Szang |
ok. 1740 – | Azja Mniejsza: Stare Państwo Hetytów |
ok. 1674 – | Egipt: najazd Hyksosów |
ok. 1640–1552 – | Egipt: Drugi Okres Przejściowy, panowanie Hyksosów |
ok. 1600 – | Grecja: początek kultury mykeńskiej |
ok. 1600 – | Babilonia: najazd Hetytów na Babilonię, zniszczenie państwa Amorytów |
ok. 1570–1158 – | Babilonia: panowanie Kasytów |
1552–1069 – | Egipt: Nowe Państwo, rozkwit imperium, budowa grobowców w Dolinie Królów |
ok. 1500 – | Indie: najazd indoeuropejskich Ariów, upadek cywilizacji Indusu |
ok. 1450 – | Kreta: upadek cywilizacji minojskiej, zajęcie wyspy przez Mykeńczyków |
ok. 1450–1200 – | Azja Mniejsza: Nowe Państwo Hetytów |
ok. 1250 – | Egipt: wyjście Żydów z Egiptu pod wodzą Mojżesza, początek 40-letniej wędrówki do południowej Palestyny |
ok. 1200 – | Bliski Wschód: inwazja Ludów Morza na wschodnie wybrzeże M. Śródziemnego |
ok. 1200 – | Grecja: najazd Dorów, upadek kultury mykeńskiej |
1069–664 – | Egipt: Trzeci Okres Przejściowy |
1027–221 – | Chiny: panowanie dynastii Czou |
ok. 1012 – | Palestyna: Saul pierwszym królem Izraela |
ok. 1004 – | Palestyna: Dawid królem Izraela |
926 – | Palestyna: rozpad Izraela na Izrael i Judeę po śmierci Salomona |
ok. 900–612 – | Asyria: imperium nowoasyryjskie, okres wielkich podbojów |
ok. 800–500 – | Grecja: okres archaiczny |
776 – | Grecja: tradycyjna data pierwszych Igrzysk Olimpijskich |
753 – | Italia: tradycyjna data założenia Rzymu |
ok. 772 – | Palestyna: podbój Izraela przez Asyryjczyków |
ok. 671 – | Egipt: podbój Egiptu przez Asyrię |
626–539 – | Mezopotamia: imperium nowobabilońskie |
ok. 612 – | Asyria: upadek imperium asyryjskiego, zniszczenie Niniwy przez Babilończyków i Medów |
ok. 594 – | Grecja: reformy Solona w Atenach |
587 – | Palestyna: zajęcie Judei przez Babilończyków, deportacja wielu Żydów (niewola babilońska) |
539 – | Babilonia: podbój państwa nowobabilońskiego przez króla perskiego Cyrusa II |
509 – | Rzym: początek Republiki Rzymskiej |
508 – | Grecja: początek reform Klejstenesa w Atenach |
ok. 500–336 – | Grecja: okres klasyczny, największy rozkwit cywilizacji greckiej |
490–449 – | Grecja: wojny grecko-perskie |
490 – | Grecja: bitwa pod Maratonem |
487 – | Grecja: rozwój demokracji w Atenach |
480 – | Grecja: bitwa pod Termopilami, bitwa morska pod Salaminą |
479 – | Grecja: bitwa pod Platejami |
478–404 – | Grecja: Ateńsko-Delficki Związek Morski |
ok. 465 – | Persja: upadek imperium perskiego |
450 – | Rzym: Prawo XII Tablic |
443–429 – | Grecja: rządy Peryklesa w Atenach |
431–404 – | Grecja: wojna peloponeska, pokonanie Aten przez Spartę |
395–387 – | Grecja: wojna koryncka |
390 – | Rzym: złupienie Rzymu przez Galów |
338 – | Grecja: bitwa pod Cheroneą, król macedoński Filip II władcą Grecji |
334 – | Azja Mniejsza: początek wyprawy Aleksandra Wielkiego na Persję |
333 – | Azja Mniejsza: zwycięstwo Aleksandra Wielkiego nad Persami w bitwie pod Issos |
332 – | Bliski Wschód: podbój Fenicji, Samarii, Judei, Gazy i Egiptu przez Aleksandra Wielkiego |
330 – | Persja: opanowanie Persji właściwej przez Aleksandra Wielkiego |
327 – | Indie: indyjska wyprawa Aleksandra Wielkiego |
323 – | Babilon: śmierć Aleksandra Wielkiego |
ok. 322 – | Indie: początek imperium Maurjów |
323–281 – | Afryka/Azja: wojny Diadochów |
305–30 – | Egipt: rządy dynastii Ptolemeuszów |
302–64 – | Azja Mniejsza: rządy dynastii Seleucydów |
264–41 – | Rzym/Kartagina: pierwsza wojna punicka |
221 – | Chiny: zjednoczenie państwa, Szy Huang-Ti pierwszym cesarzem dynastii Ts'in |
218–202 – | Rzym/Kartagina: druga wojna punicka |
202 – | Afryka: bitwa pod Zamą, klęska Hannibala |
206–222 po Chr. – | Chiny: rządy dynastii Han |
171–167 – | Macedonia/Rzym: zakończenie trzeciej wojny macedońskiej podporządkowaniem Macedonii Rzymowi |
168 – | Macedonia/Rzym: klęska Macedończyków w bitwie pod Pydną |
149–146 – | Rzym/Kartagina: zakończenie trzeciej wojny punickiej zniszczeniem Kartaginy |
104 – | Rzym: reforma wojskowa Mariusza |
73–71 – | Rzym: powstanie niewolników pod przywództwem Spartakusa |
58–49 – | Rzym: kampania Juliusza Cezara w Galii |
48–45 – | Rzym: wojna domowa |
44 – | Rzym: zamordowanie Juliusza Cezara |
31 – | Rzym/Egipt: bitwa pod Akcjum |
27 – | Rzym: Oktawian August pierwszym cesarzem rzymskim, początek pryncypatu |
ok. 6 – | Palestyna: narodzenie Jezusa Chrystusa w Betlejem (Judea)
|
lata po Chrystusie (naszej ery):
|
ok. 33 – | Palestyna: ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa |
43 – | Brytania: podbój Brytanii |
47–60 – | Cesarstwo Rzymskie: podróże misyjne św. Pawła |
64 – | Cesarstwo Rzymskie: pożar Rzymu, prześladowania chrześcijan przez Nerona |
64–67 – | Cesarstwo Rzymskie: męczeńska śmierć św. apostołów Piotra i Pawła |
79 – | Cesarstwo Rzymskie: zniszczenie Pompejów i Herkulanum przez wybuch Wezuwiusza |
117 – | Cesarstwo Rzymskie: podbój Dacji i Partii, największy zasięg terytorialny imperium rzymskiego |
221–589 – | Chiny: "ciemne wieki" |
284 – | Cesarstwo Rzymskie: Dioklecjan cesarzem, początek dominatu; podział cesarstwa na część zachodnią i wschodnią |
313 – | Cesarstwo Rzymskie: edykt mediolański cesarza Konstantyna, wolność religijna dla chrześcijan |
316 – | Chiny: początek najazdów Mongołów |
324 – | Cesarstwo Rzymskie: przywrócenie jedności cesarstwa przez Konstantyna |
325 – | Cesarstwo Rzymskie: sobór nicejski |
330 – | Cesarstwo Rzymskie: przeniesienie dworu Konstantyna do Bizancjum, rozbudowa Konstantynopola |
337 – | Cesarstwo Rzymskie: chrzest Konstantyna |
338 – | Cesarstwo Rzymskie: zwycięstwo Gotów nad cesarzem wschodniorzymskim w bitwie pod Adrianopolem |
394 – | Cesarstwo Rzymskie: uznanie chrześcijaństwa za religię państwową |
409 – | Hiszpania: wkroczenie Wandalów do Hiszpanii |
410 – | Rzym: zdobycie Rzymu przez Wizygotów pod wodzą Alaryka |
ok. 450 – | Brytania: najazd Angolów, Sasów i Jutów |
455 – | Rzym: splądrowanie miasta przez Wandalów |
476 – | Rzym: obalenie ostatniego cesarza na Zachodzie – Romulusa Augustulusa przez germańskiego wodza Odoakera, koniec Cesarstwa zachodniorzymskiego |
