Benjamin Franklin
(ur. 1706 r., zm. 1790 r.)

Amerykański polityk i mąż stanu, publicysta, filozof, fizyk, wynalazca. Jeden z twórców niepodległych Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Benjamin Franklin urodził się 17 I 1706 r. w Bostonie (Massachusetts) w wielodzietnej rodzinie niezamożnego wytwórcy świec i mydła. W wieku 12 lat rozpoczął pracę w drukarni swego starszego brata. W 1723 r. wyjechał do Filadelfii, gdzie zatrudnił się jako drukarz. Po kilku latach intensywnej pracy (przez pewien czas przebywał także w Londynie) Franklin otworzył własną drukarnię. W 1730 r. ożenił się z Deborah Reade, która aż do swej śmierci (1774) była dla niego wielką podporą i wspierała go w wielu momentach życia.

Benjamin Franklin był właścicielem The Pennsylvania Gazette – uczynił z niej jedno z najpoczytniejszych i najbardziej dochodowych czasopism w koloniach. Od 1732 r. wydawał Poor Richard's Almanach, zawierający praktyczne porady z wielu dziedzin. Działalność wydawnicza przyniosła mu dużą popularność.

W 1748 r. Franklin porzucił drukarstwo i poświęcił się wszechstronnym badaniom naukowym. Między innymi badał nowo odkryte zjawisko elektryczności, odnosząc na tym polu wiele sukcesów (opublikowane wyniki jego badań dotyczące zjawisk elektrycznych przyniosły mu rozgłos w świecie naukowym). Badał również inne zjawiska przyrodnicze, zastanawiając się dlaczego podróż statków wypływających z Anglii do Ameryki trwa dwa tygodnie dłużej niż z powrotem, odkrył i opisał prąd zatokowy – Golfsztrom. Wynalazł także wiele użytecznych przedmiotów, takich jak: piorunochron (1752), płaski kondensator, nowoczesny piec bezdymny, dwuogniskowe okulary. Swoich wynalazków nigdy nie patentował, bowiem chciał, aby inni mogli z nich korzystać za darmo.

Benjamin Franklin aktywnie uczestniczył w życiu społecznym i politycznym. Zorganizował w Filadelfii pierwszą bibliotekę, założył skupiający wybitne umysły klub dyskusyjny, który z czasem przekształcił się w istniejące do dnia dzisiejszego Towarzystwo Filozoficzne.
    
Benjamin Franklin w swej pracowni naukowej 
  

Franklin początkowo opowiadał się za zacieśnianiem związków kolonii amerykańskich z Wielką Brytanią, działał także na rzecz zjednoczenia kolonii. W latach 1757–1775 jako przedstawiciel kolonii kilkakrotnie wyjeżdżał do Anglii, m.in. w 1773 r. bronił ich interesów w sporze z metropolią angielską, która od 1767 r. pobierała cła na wwóz do północnoamerykańskich kolonii artykułów codziennego użytku takich jak: herbata, szkło, papier.

Do Ameryki Franklin wrócił w 1775 r. Coraz większe napięcia między metropolią a koloniami amerykańskimi doprowadziły w tym samym roku do otwartego konfliktu zbrojnego, dając początek wojnie o niepodległość kolonii.

Benjamin Franklin obok  Jerzego Waszyngtona stał się jednym z głównych twórców niepodległego państwa amerykańskiego. Od czerwca 1776 r. był członkiem kierowanego przez Thomasa Jeffersona komitetu powołanego do opracowania deklaracji niepodległości kolonii amerykańskich. 4 VII 1776 r. II Kongres Kontynentalny w Filadelfii przyjął ostateczny tekst "Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych", która głosiła niepodległość kolonii północnoamerykańskich i całkowicie zrywała więzy łączące je z Wielką Brytanią.

W latach 1776–1785 Franklin przebywał w Paryżu, gdzie z wielkim zaangażowaniem krzewił ideę niepodległości kolonii amerykańskich. Zdołał przekonać Francuzów do zawarcia sojuszu z walczącymi z Anglią koloniami i udzielenia im pomocy finansowej i militarnej.  

Franklin na dworze króla Francji Ludwika XVI

W 1783 r. w Wersalu Franklin podpisał kończący wojnę o niepodległość traktat pokojowy z Wielką Brytanią, która musiała pogodzić się ze stratą  kolonii amerykańskich i uznać ich niepodległość. Traktat ten jest uznawany za jeden z największych triumfów dyplomacji amerykańskiej. Po powrocie do Ameryki (1785) został gubernatorem Pensylwanii.

W latach 1785–87 uczestniczył w pracach nad konstytucją Stanów Zjednoczonych, której ostateczny tekst został przyjęty we wrześniu 1787 r.

Powszechnie znany był negatywny stosunek Franklina do niewolnictwa. W 1790 r. zgłosił on wniosek o jego zniesienie.

Beniamin Franklin, genialny samouk, naukowiec i wynalazca, wybitny polityk i dyplomata, jeden z twórców niepodległych Stanów Zjednoczonych zmarł w Filadelfii 17 IV 1790 r.

Pomnik Benjamina Franklina w Waszyngtonie

WAŻNE DATY:

1752 – wynalezienie piorunochronu przez Benjamina Franklina 1775 – początek wojny o niepodległość kolonii amerykańskich 4 VII 1776 – przyjęcie przez II Kongres Kontynentalny "Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych", powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki 1776–1785 – pobyt i działalność dyplomatyczna Franklina we Francji 1783 – podpisanie traktatu pokojowego w Wersalu, zakończenie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych 1785 – objęcie przez Franklina urzędu gubernatora Pensylwanii 1787 – uchwalenie Konstytucji Stanów Zjednoczonych 1790 – śmierć Benjamina Franklina

powrót do początku strony