Thomas Jefferson
(ur. 1743 R., zm. 1826 R.)

Amerykański polityk i mąż stanu, prawnik. Jeden z przywódców w okresie wojny o niepodległość. Prezydent USA w latach 1801–09.

Thomas Jefferson urodził się 13 IV 1743 r. w Shadwell w Wirginii w zamożnej rodzinie. Dzięki temu bez trudu zdobył świetne wykształcenie prawnicze. Jako bardzo zdolny adwokat szybko zdobył dużą popularność. Zajmował się także zarządzaniem rodzinnej posiadłości ziemskiej.

W latach 1774–75 Jefferson był delegatem Wirginii na pierwszy Kongres Kontynentalny w Filadelfii, podczas którego ostro krytykował angielską politykę kolonialną. Delegaci kongresu odrzucili brytyjskie ustawy celne i wezwali amerykańskich kolonistów do kontynuacji bojkotu angielskich towarów. Podważono także prawo brytyjskiego parlamentu do wprowadzania ustaw w koloniach północnoamerykańskich.

Stosunki kolonii z metropolią coraz bardziej się pogarszały, w końcu w 1775 r. doszło do wybuchu otwartego konfliktu zbrojnego, a tym samym zapoczątkowana została wojna o niepodległość kolonii amerykańskich.

Drugi Kongres Kontynentalny w Filadelfii (1775–1788) powierzył Thomasowi Jeffersonowi w czerwcu 1776 r. kierownictwo nad komitetem do opracowania deklaracji niepodległości kolonii amerykańskich. Jego współpracownikami byli m.in. Benjamin Franklin i John Adams.

4 VII 1776 r. II Kongres Kontynentalny przyjął ostateczną wersję "Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych", która głosiła niepodległość kolonii północnoamerykańskich i całkowicie zrywała więzy łączące je z Wielką Brytanią. 13 byłych kolonii brytyjskich stanowiło odtąd wolne i niezależne państwo, mające prawo do prowadzenia własnej polityki zagranicznej i podejmowania wszelkich działań, które mogły czynić z mocy prawa niepodległe państwa (4 VII jest dziś w USA świętem narodowym nazywanym Dniem Niepodległości).

Podpisanie "Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych"

W latach 1779–1782 Jefferson pełnił urząd gubernatora w rodzinnej Wirginii. W 1785 r. został ministrem do spraw Francji, zastępując na tym stanowisku Benjamina Franklina.

Thomas Jefferson powrócił do Ameryki w 1990 r. i został mianowany pierwszym sekretarzem stanu do spraw zagranicznych w administracji prezydenta Jerzego Waszyngtona. Po konflikcie z ministrem finansów Alexandrem Hamiltonem w 1793 r. podał się do dymisji. Hamilton był bowiem federalistą, dążącym do umacniania silnej administracji centralnej podczas gdy Jefferson jako republikanin opowiadał się za większą samodzielnością poszczególnych stanów i luźnym ich związkiem. Kolejnym powodem rezygnacji profrancusko nastawionego Jeffersona był konflikt wśród polityków amerykańskich w sprawie zaangażowania się USA w wojnę toczoną przez rewolucyjną Francję z Wielką Brytanią.

"Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych" opracowana
pod kierownictwem Thomasa Jeffersona

W 1801 r. Thomas Jefferson został wybrany na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych, który pełnił do 1809 r., po ponownym wyborze na drugą kadencję w 1805 r.

Za jego prezydentury USA odkupiły od Francji Luizjanę (1803), ogromne terytorium stanowiące ok. 1/4 dzisiejszego obszaru Stanów Zjednoczonych. W tym czasie została zahamowana również polityka centralizacji administracji i sądownictwa. W czasie drugiej kadencji Jefferson unikał wciągnięcia Ameryki w zbrojny konflikt między Francją a Wielką Brytanią, choć oba kraje o to usilnie zabiegały. By do tego nie dopuścić, prezydent wprowadził embargo na handel z Francją i Anglią, jednakże posunięcie to wywołało silny sprzeciw przemysłowców z północnych stanów.

W 1809 r. Jefferson wycofał się z życia politycznego i osiadł w swej posiadłości Monticello w Wirginii, poświęcając się innej działalności. W latach 1797–1815 był przewodniczącym Amerykańskiego Towarzystwa Filozoficznego, w 1819 r. założył Uniwersytet Wirginii.

Thomas Jefferson od czasu wybuchu rewolucji francuskiej był wielkim jej entuzjastą.
 

Pomnik Thomasa Jeffersona na terenie campusu Uniwersytetu Wirginii

 
Na podstawie jego działalności i licznych publikacji niektórzy badacze dopatrują się także związków Jeffersona z masonerią i, uznaną już wówczas za niezwykle groźną, grupą Iluminatów.

Thomas Jefferson zmarł 4 VII 1826 r. w Monticello w Wirginii.

WAŻNE DATY:

1775 – początek wojny o niepodległość kolonii amerykańskich 4 VII 1776 – przyjęcie deklaracji niepodległości opracowanej przez Jeffersona, początek Stanów Zjednoczonych Ameryki 1779–1782 – pełnienie przez Jeffersona urzędu gubernatora Wirginii 1783 – zakończenie wojny o niepodległość kolonii (pokój w Wersalu) 1785 – mianowanie Jeffersona ministrem ds. Francji 1787 – uchwalenie Konstytucji Stanów Zjednoczonych 1790–93 – pełnienie funkcji pierwszego sekretarza stanu do spraw zagranicznych w administracji Jerzego Waszyngtona 1801–09 – prezydentura Thomasa Jeffersona 1803 – odkupienie Luizjany od Francji przez rząd USA 1826 – śmierć Thomasa Jeffersona

powrót do początku strony