Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

Józef Piłsudski

Józef Piłsudski

Józef Piłsudski (1867–1935), mąż stanu, polityk, działacz niepodległościowy, główny organizator niepodległego państwa polskiego, Naczelnik Państwa, Marszałek. J. Piłsudski urodził się w 1867 r. w Żułowie pod Wilnem w niezamożnej rodzinie ziemiańskiej, w której pielęgnowano tradycje patriotyczne i niepodległościowe. Po ukończeniu gimnazjum w Wilnie w 1885 r. podjął studia medyczne w Charkowie, gdzie związał się z ruchem socjalistycznym. Podejrzany o udział w przygotowaniu zamachu na cara został aresztowany i zesłany na Syberię, gdzie przebywał w latach 1888–1892. Po powrocie wstąpił w 1893 r. do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), został członkiem jej władz i redaktorem naczelnym pisma "Robotnik". W 1900 r. został ponownie aresztowany, w 1901 r. uciekł z więzienia i osiedlił się w Krakowie. W latach 1905–08 kierował Organizacją Bojową PPS, a w latach 1906–1914 przewodził PPS–Frakcji Rewolucyjnej. W latach 1908–1914 organizował w Galicji paramilitarne oddziały strzeleckie. W czasie I wojny światowej tworzył oddziały zbrojne – zalążek  przyszłej armii polskiej. Podporządkowawszy się Austrii utworzył Legiony Polskie i objął dowództwo nad ich I Brygadą (1914–16). Na terenach zaboru rosyjskiego powołał konspiracyjną Polską Organizację Wojskową (POW). Początkowo nadzieje na odzyskanie przez Polskę niepodległości Piłsudski wiązał z popieraniem Austro-Węgier, później Niemiec. W 1917 r., po odmowie złożenia przysięgi przez żołnierzy polskich na wierność Austrii i Niemcom (tzw. kryzys przysięgowy), Piłsudski został aresztowany i osadzony przez Niemców w twierdzy magdeburskiej, gdzie przebywał do XI 1918 r. Po klęsce Niemiec został zwolniony z więzienia i 10 XI 1918 r. przybył do Warszawy. W dniu 11 XI 1918 r. Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu władzę wojskową. 22 XI został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa, a w II 1919 r. został wybrany przez Sejm Ustawodawczy Naczelnikiem Państwa. Dążąc do odbudowy silnego państwa polskiego, jako Naczelny Wódz, toczył w latach 1919–20 wojnę z bolszewicką Rosją. W III 1920 r. mianowany został Marszałkiem Polski. Jako doskonały strateg, opracował plan i przeprowadził zwycięską bitwę warszawską (VIII 1920), która powstrzymała nawałę bolszewicką i zadecydowała o dalszych losach nie tylko Polski, ale także Europy. Wojna z Rosją Radziecką zakończyła się korzystnym dla Polski traktatem ryskim (1921). Piłsudskiemu nie udało się natomiast zrealizować, popieranej przez niego, koncepcji utworzenia federacji państw, obejmującej Polskę, Ukrainę i Białoruś. Po wyborze G. Narutowicza na prezydenta (XII 1922) Piłsudski złożył urząd Naczelnika Państwa, a wkrótce po zabójstwie prezydenta Narutowicza zrezygnował ze swych funkcji wojskowych i wycofał się z życia politycznego (1923). Zamieszkał w Sulejówku pod Warszawą. W swych publikacjach ostro krytykował sytuację polityczną w kraju, działalność kolejnych rządów, a zwłaszcza system parlamentarny, który uważał za szkodliwy dla interesów państwa. W V 1926 r. zaniepokojony pogarszającą się sytuacją polityczną i ekonomiczną państwa J. Piłsudski, cieszący się wielkim autorytetem w społeczeństwie, zażądał dymisji gabinetu W. Witosa. Kiedy postulat by utworzyć rząd z A. Skrzyńskim jako premierem został odrzucony przez prezydenta S. Wojciechowskiego, Piłsudski 12 V 1926 r. na czele wiernych sobie oddziałów wojskowych wkroczył do stolicy i po 3-dniowych walkach zmusił do ustąpienia zarówno Witosa, jak i prezydenta Wojciechowskiego. Zamach majowy stanowił początek okresu sanacji. Piłsudski odmówił przyjęcia proponowanej mu prezydentury, świadom ograniczonych kompetencji tego urzędu, poparł natomiast na to stanowisko I. Mościckiego, a sam objął urząd Ministra Spraw Wojskowych i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Dwukrotnie był premierem – w latach 1926–28 i w 1930 r. Dążył do naprawy sytuacji wewnętrznej w kraju, w sposób autokratyczny ograniczał postępującą anarchizację życia politycznego, zwalczał "partyjniactwo" i "sejmokrację", ograniczył uprawnienia sejmu. Zwalczał opozycję, w 1930 r. doprowadził do rozbicia Centrolewu, którego działaczom wytoczono tzw. proces brzeski, co umożliwiło w wyborach 1930 r. zwycięstwo sanacyjnego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). Uchwalona w 1935 r. Konstytucja kwietniowa zwiększała uprawnienia prezydenta, który miał sprawować "jednolitą i niepodzielną władzę państwową". Wobec rosnącego zagrożenia zewnętrznego J. Piłsudski szczególną uwagę przywiązywał do polityki zagranicznej. Był zwolennikiem równowagi sił między Związkiem Radzieckim i Niemcami. W 1932 r. doprowadził do podpisania paktu o nieagresji z ZSRR, a w 1934 r. z Niemcami. Śmierć J. Piłsudskiego 12 V 1935 r. była wstrząsem dla całego narodu, pogrzeb stał się wielką manifestacją narodową i patriotyczną. Jego ciało pochowane zostało w królewskiej krypcie św. Leonarda w katedrze wawelskiej a serce – zgodnie z ostatnią wolą zmarłego – spoczęło w grobie jego matki na cmentarzu na Rossie w Wilnie.  J. Piłsudski, mimo pewnej krytyki jego poczynań politycznych, cieszył się wielkim poważaniem i sympatią, był autorytetem dla znacznej części społeczeństwa polskiego. Pamięć o niestrudzonym i zwycięskim bojowniku o niepodległość Polski, który zawsze miał na celu dobro Ojczyzny, żywa jest do dziś wśród wielu Polaków w kraju, na dawnych Kresach Wschodnich i na emigracji.

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia