1918 – | początek walk polsko-ukraińskich o Lwów (XI); powołanie rządu Jędrzeja Moraczewskiego (XI) |
1918–19 – | powstanie wielkopolskie |
1919 – | zajęcie Śląska Cieszyńskiego przez wojska czechosłowackie (I); początek wojny polsko-bolszewickiej (II); podpisanie przez przedstawicieli Polski traktatu wersalskiego (VI); pierwsze powstanie śląskie (VIII) |
1920 – | sojusz polsko-ukraiński (z atamanem Petlurą), początek kampanii kijowskiej (IV); powołanie Rządu Jedności Narodowej (VII); bitwa warszawska – "cud nad Wisłą", rozbicie armii bolszewickiej (VIII); drugie powstanie śląskie (VIII); zajęcie Wilna przez gen. Żeligowskiego, utworzenie Litwy Środkowej (X); powołanie Wolnego Miasta Gdańsk (XI) |
1921 – | zawarcie polsko-francuskiego paktu wojskowego (II); uchwalenie Konstytucji marcowej (III); traktat w Rydze, ustalenie granicy polsko-radzieckiej (III); plebiscyt na Górnym Śląsku (III); trzecie powstanie śląskie (V–VI), bitwa o Górę św. Anny (V) |
1922 – | zamordowanie prezydenta Gabriela Narutowicza (XII) |
1924 – | reforma walutowa Władysława Grabskiego |
1925 – | początek "wojny celnej" z Niemcami |
1926 – | przewrót majowy Józefa Piłsudskiego, ustąpienie prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Wincentego Witosa (V) |
1929 – | początek wielkiego kryzysu gospodarczego |
1932 – | zakończenie procesu brzeskiego (I); polsko-radziecki pakt o nieagresji (VIII) |
1934 – | polsko-niemiecki pakt o nieagresji (I) |
1935 – | uchwalenie Konstytucji kwietniowej (IV); śmierć Józefa Piłsudskiego (V) |
1936 – | początek budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego |
1938 – | wkroczenie wojsk polskich na Zaolzie (X) |
1939 – | wypowiedzenie przez Niemcy paktu o nieagresji (IV); traktat niemiecko-radziecki (pakt Ribbentrop–Mołotow) (VIII); zawarcie sojuszu polsko-brytyjskiego (VIII); najazd Niemiec na Polskę – początek II wojny światowej (1 IX); obrona Westerplatte (1–7 IX); bitwa nad Bzurą (9–20 IX); agresja radziecka na Polskę (17 IX); obrona Lwowa przed agresorami niemieckimi i sowieckimi (12–22 IX); kapitulacja Warszawy (27 IX); umowa niemiecko-radziecka o podziale ziem polskich (28 IX); utworzenie rządu emigracyjnego we Francji (30 IX); kapitulacja Helu (2 X); bitwa pod Kockiem (2–5 X); utworzenie Generalnego Gubernatorstwa (12 X); utworzenie Związku Walki Zbrojnej (13 XI); zakładanie gett dla ludności żydowskiej (XI–XII) |
1940 – | początki masowych wywózek ludności polskiej w ZSRR na Wschód (II); wymordowanie przez radzieckie NKWD wziętych do niewoli polskich jeńców (głównie oficerów) (III-VI); masowe mordy dokonywane przez Niemców na ludności polskiej – egzekucje w Palmirach (VI); pierwszy transport więźniów do obozu w Oświęcimiu (VI); przeniesienie rządu RP do Wielkiej Brytanii (VI); udział Brygady Strzelców Podhalańskich w bitwie o Narwik 24 V – 4 VI); uczestnictwo polskiego lotnictwa w bitwie o Wielką Brytanię (VIII–X); utworzenie Batalionów Chłopskich (VIII) |
1941 – | podpisanie układu Sikorski-Majski; ogłoszenie przez władze ZSRR amnestii dla Polaków (VIII); udział Brygady Strzelców Karpackich w kampanii w Afryce Północnej (VIII 41 – II 42) |
1942 – | przekształcenie Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Armię Krajową (AK) (II); ewakuacja Armii Polskiej w ZSRR na Środkowy Wschód (III–VIII); początek wysiedleń Polaków z Zamojszczyzny (XI) |
1943 – | powstanie w getcie warszawskim (IV–V); zerwanie przez ZSRR stosunków dyplomatycznych z rządem polskim w Londynie (IV); śmierć gen. Sikorskiego w katastrofie lotniczej (VII); masowe mordy dokonywane przez Ukraińców na ludności polskiej na Wołyniu; bitwa pod Lenino (X); konferencja w Teheranie - wstępne porozumienie aliantów zachodnich ze Stalinem w sprawie przyszłych granic Polski, które odbyło się bez wiedzy przedstawicieli rządu polskiego (XI–XII) |
1944 – | zdobycie Monte Cassino przez 2. Korpus Polski (V); powołanie w Moskwie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN), ogłoszenie manifestu (22 VII); powstanie warszawskie (1 VIII – 2 X); przemianowanie przez Krajową Radę Narodową PKWN na Rząd Tymczasowy RP z Edwardem Osóbką-Morawskim na czele (31 XII) |
1945 – | postanowienia w sprawach Polski na konferencji w Jałcie (4–11 II); zakończenie w Moskwie procesu 16 przywódców polskiego podziemia (VI); utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (TRJN) (VI); uznanie przez państwa zachodnie TRJN; początek konspiracyjnej działalności organizacji Wolność i Niezawisłość (WiN) (IX) |
1946 – | dekret o nacjonalizacji przemysłu (I); referendum ludowe ("3 x tak") sfałszowane przez władze (VI); uchwalenie trzyletniego Planu Odbudowy Gospodarczej (IX); represje wobec Stanisława Mikołajczyka i PSL, legalnej partii opozycyjnej |
1947 – | wybory do Sejmy Ustawodawczego sfałszowane przez władze (I); objęcie urzędu prezydenta przez Bolesława Bieruta i urzędu premiera przez Józefa Cyrankiewicza (II); odrzucenie planu Marshalla przez Polskę (VII); wyjazd Stanisława Mikołajczyka z kraju (X) |
1948 – | potępienie Władysława Gomułki na plenum KC PPR; kongres zjednoczeniowy PPR i PPS, utworzenie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) (XII) |
1949 – | powstawanie Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR); dekret ograniczający publiczne uprawianie kultu religijnego (I); procesy polityczne i represje wobec działaczy niepodległościowych; utworzenie kontrolowanego przez komunistów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL) (XI) |
1950 – | początek budowy Nowej Huty (IV); uchwalenie planu sześcioletniego (VII); pierwsza wymiana pieniędzy w Polsce powojennej (przy niekorzystnym przeliczniku wiele osób poniosło duże straty) (X) |
1951 – | aresztowanie Władysława Gomułki oskarżonego o działalność frakcyjną w partii (VIII) |
1952 – | ogłoszenie Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) (VII); objęcie urzędu premiera rządu PRL przez Bolesława Bieruta (XI) |
1953 – | nasilenie represji wobec Kościoła katolickiego; śmierć Józefa Stalina, przemianowanie Katowic na Stalinogród (III); aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego (IX); ucieczka na Zachód funkcjonariusza UB Józefa Światły, emisja w radiu Wolna Europa audycji demaskujących kulisy działalności UB i partii |
1954 – | uwolnienie Władysława Gomułki z więzienia (XII) |
1955 – | podpisanie Układu Warszawskiego (V); otwarcie w Warszawie Pałacu Kultury i Nauki im. Stalina (VII) |
1956 – | śmierć Bolesława Bieruta w Moskwie po zakończeniu XX Zjazdu KC KPZR; strajki i demonstracje robotników w Poznaniu, krwawo stłumione przez wojsko i milicję (VI); plenum KC PZPR, ruchy wojsk radzieckich gotowych do interwencji w Polsce, przybycie delegacji radzieckiej do Warszawy (Chruszczow, Mołotow), objęcie przez Władysława Gomułkę funkcji I sekretarza KC PZPR (X); uwolnienie prymasa Stefana Wyszyńskiego (X) |
1957 – | popisanie polsko-radzieckiej umowy o repatriacji Polaków pozostających na Wschodzie (III); przedstawienie w ONZ tzw. planu Rapackiego (X) |
1960 – | zamieszki w Nowej Hucie po usunięciu przez władze krzyża z miejsca przeznaczonego na budowę kościoła (IV) |
1964 – | list 34 intelektualistów przeciw zaostrzeniu cenzury |
1965 – | pojednawcze orędzie biskupów polskich skierowane do biskupów niemieckich ("Przebaczamy i prosimy o wybaczenie") (XI), ataki w prasie władz na Kościół w związku z listem (XII) |
1966 – | kościelne obchody 1000-lecia państwa polskiego (IV-VI) |
1968 – | wystąpienia studenckie w Warszawie po zdjęciu ze sceny "Dziadów" Kazimierza Dejmka zakończone brutalną interwencją milicji i ORMO; demonstracje i wiece w innych, dużych ośrodkach akademickich (III); antysemickie przemówienia Władysława Gomułki (osoby pochodzenia żydowskiego pozostające w Polsce nazywał "piątą kolumną"), czystki w partii i na uczelniach, wzmocnienie pozycji Edwarda Gierka; interwencja wojsk Układu Warszawskiego z udziałem polskich dywizji w Czechosłowacji, tzw. "praska wiosna" (VIII) |
1970 – | podpisanie układu o normalizacji stosunków z RFN, usankcjonowanie granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej (XII); strajk w Stoczni Gdańskiej po ogłoszeniu przez władze podwyżek cen, zamieszki w mieście, masakra stoczniowców w Gdyni, zamieszki w innych miastach Wybrzeża (Szczecin, Słupsk, Elbląg) (XII); odsunięcie Władysłwa Gomułki, powołanie I sekretarza Edwarda Gierka, objęcie urzędu premiera przez Piotra Jaroszewicza, Józef Cyrankiewicz zostaje przewodniczącym Rady Państwa (XII) |
1971 – | strajk w Stoczni Szczecińskiej (I); strajk włókniarek łódzkich, cofnięcie grudniowych podwyżek cen (II) |
1974 – | uchwalenie nowego kodeksu pracy (m.in. zakazującego strajków) (VI) |
1975 – | nowy podział administracyjny kraju, w miejsce 17 wprowadzono 49 województw, likwidacja powiatów (VI); list 59 intelektualistów przeciw projektom zmian w konstytucji (XII) |
1976 – | przyjęcie przez sejm zmian w konstytucji PRL zawierających zapisy o przyjaźni z ZSRR i kierowniczej roli PZPR (II); ogłoszenie projektu podwyżek cen żywności (VI); strajki i zamieszki Radomiu, Ursusie i Płocku, represje władz wobec uczestników protestów (VI); wprowadzenie kartek na cukier (VIII); zawiązanie Komitetu Obrony Robotników (KOR) (IX); uruchomienie produkcji stali w Hucie Katowice (XII) |
1977 – | zawiązanie w Warszawie Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCIO) |
1978 – | uczestnictwo Mirosława Hermaszewskiego w locie kosmicznym radzieckiej rakiety Sojuz 30 (VI); wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża (Jan Paweł II) (16 X) |
1979 – | "zima stulecia" (XII 78/I 79); pierwsza pielgrzymka papieża Jana Pawła II do ojczyzny (VI) |
1980 – | podwyżka cen mięsa i wędlin (VII); początek strajku stoczniowców w Gdańsku, zawiązanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z Lechem Wałęsą na czele, strajki solidarnościowe w wielu ośrodkach w kraju, podpisanie porozumień w Szczecinie i Gdańsku (VIII); podpisanie porozumienia w Jastrzębiu (IX); ustąpienie Edwarda Gierka ze stanowiska I sekretarza KC PZPR i zastąpienie go przez Stanisława Kanię (IX); zarejestrowanie NSZZ "Solidarność" (XI) |
1981 – | objęcie urzędu premiera przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego (II); śmierć prymasa Stefana Wyszyńskiego (V), ustanowienie nowym prymasem Józefa Glempa (VII); manewry wojsk Układu Warszawskiego "Zapad 81", będące demonstracją siły (IX); I Zjazd Solidarności, "Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej" (IX); objęcie funkcji I sekretarza KC PZPR przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego (X); wprowadzenie stanu wojennego przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego (WRON); pacyfikacja strajku w kopalni "Wujek" w Katowicach (zabitych 9 górników) |
1982 – | rocznica podpisania porozumień sierpniowych, liczne demonstracje w kraju brutalnie tłumione przez milicję i SB (VIII) |
1983 – | druga wizyta papieża Jana Pawła II w Polsce (VI); formalne zniesienie stanu wojennego (VII) |
1984 – | uprowadzenie i zamordowanie księdza Jerzego Popiełuszki przez funkcjonariuszy SB (X) |
1986 – | zaoczne skazanie przez sąd wojskowy w Warszawie na karę śmierci płk. Ryszarda Kuklińskiego, który zbiegł jesienią 1981 r. do USA i ujawnił plany wprowadzenia w Polsce stanu wojennego (VI) |
1987 – | pielgrzymka Jana Pawła II do Polski (VI); ogólnopolskie referendum - nieudana próba uzyskania przez władze poparcia społeczeństwa dla swojej polityki (XI) |
1988 – | fala strajków w różnych gałęziach przemysłu (VI-VII); zawiązanie Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie (XII) |
1989 – | obrady Okrągłego Stołu zakończone podpisaniem porozumień (II-IV); pierwsza tura wyborów do parlamentu (sukces Solidarności) (VI); wybór przez Zgromadzenie Narodowe Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta PRL (VII); zmiany w konstytucji (XII) |
1990 – | XI, ostatni, Zjazd PZPR, rozwiązanie PZPR i utworzenie postkomunistycznej socjaldemokracji (SdRP) z Aleksandrem Kwaśniewskim na czele (I); objęcie urzędu prezydenta RP przez Lecha Wałęsę (XII) |
1991 – | pierwsze, w pełni wolne wybory do parlamentu (X); przyjęcie Polski do Rady Europy (XI); powołanie rządu Jana Olszewskiego (XII) |
1992 – | odwołanie przez sejm rządu Jana Olszewskiego (na tle tzw. sprawy lustracyjnej) |
1993 – | wycofanie z Polski ostatnich oddziałów armii byłego ZSRR (IX); sukces postkomunistów w wyborach (IX), po wcześniejszym przedterminowym rozwiązaniu parlamentu przez Lecha Wałęsę |
1994 – | złożenie przez Polskę wniosku o przyjęcie do Unii Europejskiej (IV) |
1995 – | zwycięstwo Aleksandra Kwaśniewskiego nad Lechem Wałęsą w II turze wyborów prezydenckich (XI); kryzys polityczny po oskarżeniu premiera Józefa Oleksego o współpracę z rosyjskim wywiadem (XII) |
1996 – | dymisja premiera Józefa Oleksego (I); przeprowadzenie referendum uwłaszczeniowego (nieważnego z powodu niskiej frekwencji - 33%) |
1997 – | referendum konstytucyjne (przy małej frekwencji, za przyjęciem 53%) (V) |
1998 – | ratyfikacja przez sejm konkordatu ze Stolicą Apostolską (I) |
1999– | przystąpienie Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO) (III) |
2000 – | udział ok. 50 tys. Polaków w jubileuszowej narodowej pielgrzymce do Rzymu |
2001 – | zwycięstwo SLD w wyborach parlamentarnych (IX); powołanie rządu Leszka Millera (X) |
2004 – | wstąpienie Polski do Unii Europejskiej (1 V); dymisja rządu Leszka Millera |
2005 – | śmierć papieża Jana Pawła II (2 IV); wybory parlamentarne, zwycięstwo Prawa i Sprawiedliwości (PiS) przed Platformą Obywatelską (PO) (IX); zwycięstwo Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich (X) |