DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNENazwa i granice czasowe nowej epoki wynikają z siebie wzajemnie. Okres między dwoma wojnami (I i II wojną światową) określa się też jako międzywojnie lub okres międzywojenny. Początek epoki przypada na rok 1918 (zakończenie I wojny światowej), a jej koniec wyznacza wybuch II wojny światowej w roku 1939. W pierwszych dziesięcioleciach XX w. miała miejsce prawdziwa rewolucja kulturalna i naukowa. Jej podłoże miało charakter – nastąpił zmierzch demokracji mieszczańskiej; – pojawiły się trudności ekonomiczne (rozwinął się przemysł, w wyniku czego podaż była większa od popytu); – pojawiły się antagonizmy polityczne i narodowościowe; – w 1917 r. doszło do wybuchu rewolucji rosyjskiej i powstania Związku Radzieckiego; – pojawił się faszyzm, hitleryzm – nacjonalistyczne ideologie, w których nie liczy się jednostka, lecz masa, naród; – nastąpił wzrost potęgi militarnej państw.
– odkrycie innych układów słonecznych. • W cybernetyce: – rozwój teorii informacji; – budowa pierwszych mózgów elektronowych. • W psychologii (nowe kierunki):
Początki wieku XX to również kryzys wartości:
SZTUKA DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO Jej główne cechy to: – akceptacja kultur prymitywnych; – nowa koncepcja piękna (uznanie faktu, że istnieje wiele rodzajów piękna); – antynaturalizm (rozwijały się kierunki zrywające związki z rzeczywistością; ich celem było wywołanie szoku u odbiorcy); – rozbicie tradycyjnych struktur formalnych, takich jak bohater, fabuła, akcja; – nowa koncepcja teatru (Wielka Reforma Teatru – teatr autonomiczny, wielotworzywowy, duża rola reżysera); – malarstwo nieimitujące rzeczywistości; – muzyka absolutna (w założeniu miała nie nieść żadnych treści); pojawił się jazz; – powstanie kina. KINO W 1895 r. bracia Lumiere wynaleźli pierwszy projektor. Urządzenie to upowszechniło się na początku XX w., ściągając do kin i na projekcje objazdowe wielkie rzesze sympatyków dziesiątej muzy. Pierwsza publiczna projekcja wykonanego kinematografem filmu odbyła się Wśród pionierów kina nie brakowało też Polaków. Pierwszymi polskimi realizatorami filmowymi na przełomie XIX i XX w. byli: Kazimierz Prószyński – konstruktor i wynalazca pleografu (kamery i projektora nowocześniejszego niż kinematograf), filmujący krótkie scenki rodzajowe z życia codziennego Warszawy, np. Ślizgawka w Łazienkach, oraz Bolesław Matuszewski, który realizował krótkie filmy dokumentalne (m.in. z wizyty cesarza Wilhelma II w Peterhofie w 1897 r.), jako operator firmy Lumiere. W 1910 r. w Kownie Władysław Starewicz zrealizował pierwszy w świecie film lalkowy z animacją poklatkową pt. Piękna Lukanida (premiera w Moskwie w 1912 r.). Film rozwijał się we Włoszech, Danii, Rosji i w Stanach Zjednoczonych. Powstały pierwsze westerny, kryminały, komedie oraz pierwszy film science fiction pt. Podróż na Księżyc. W 1927 r. pokazano pierwszy film dźwiękowy – Śpiewak jazzbandu.
Kierunki w sztukach plastycznych i literaturze na początku XX w. |