Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

LITERATURA POLSKA – poezja

SKAMANDER – NAJBARDZIEJ WPŁYWOWA GRUPA MIĘDZYWOJNIA

Skamander to grupa poetycka działająca w okresie międzywojennym (od 1918 r.) Kształtowała się wokół pisma Pro Arte et Studio. Nazwa grupy pośrednio została zaczerpnięta ze starożytności (Skamander to rzeka opływająca Troję), a bezpośrednio z dramatu Stanisława Wyspiańskiego Akropolis. Skamandryci spotykali się w kawiarni Ziemiańska oraz Pod Picadorem. Współpracowali z Wiadomościami Literackimi, a także założyli własne pismo Skamander.

Najważniejsi poeci należący do tej grupy to tzw. Wielka Piątka, Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński, Jarosław Iwaszkiewicz, Antoni Słonimski, Jan Lechoń. Ze Skamandrytami związani byli też: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska oraz Władysław Broniewski. Duchowy patronat nad grupą sprawował Leopold Staff.

Cechy charakterystyczne Skamandra:

brak sztywno sformułowanego programu (mówili o sobie programowo bezprogramowi);

kult indywidualności, talentu, swobody twórczej;

tematyka codzienna;

nowy typ bohatera – zwykły człowiek, ktoś z tłumu;

zachwyt nad życiem, światem, teraźniejszością;

optymizm, spontaniczność, witalizm, pochwała młodości, dynamizm;

uwolnienie literatury od zadań narodowych, od walki o cokolwiek;

język potoczny;

antyromantyzm;

antymodernizm;

humor, ironia, elementy kabaretowe;

nawiązanie do tradycji starożytnej;

nowoczesność, ekspresja;

poeta to ktoś z tłumu;

zerwanie z metafizyką.


Wiersze programowe: Julian Tuwim – Wiosna, Poezja; Kazimierz Wierzyński – Manifest szalony, Śpiew dionizyjski; Antoni Słonimski – Czarna wiosna; Jarosław Iwaszkiewicz – Confiteor.

W latach trzydziestych założenia Skamandra zaczęły się zmieniać i każdy z poetów wyróżniał się czymś innym w swej poezji.

Julian Tuwim
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska 
Leopold Staff  
Władysław Broniewski 

AWANGARDA KRAKOWSKA

Słowo awangarda oznacza przednią straż, a w przenośni coś, co poprzedza, zapowiada, przeciera nowe szlaki. Awangarda Krakowska była, obok Skamandra, jedną z najważniejszych grup poetyckich dwudziestolecia. Jej twórcą był Tadeusz Peiper. W latach 1922–1923 formułowany był program grupy (na łamach pisma Zwrotnica). Przedstawiciele grupy to: Jalu Kurek, Jan Brzękowski, Julian Przyboś, Adam Ważyk. Tytuły artykułów programowych: Tędy, Nowe usta, Punkt wyjścia. W latach 1925–1927 program ostatecznie się ukształtował, natomiast w 1927 r. nastąpił rozpad grupy i zamknięcie Zwrotnicy. Potem jeszcze, w połowie lat trzydziestych, w piśmie Linia częściowo był realizowany program przez Jalu Kurka.

Program Awangardy Krakowskiej:

naczelne hasło: 3 x M – Miasto, Masa, Maszyna, czyli urbanizm, kult i uwielbienie miasta, odnowa sztuki przez opisywanie tłumu (masy), a nie jednostki, oraz zachłyśnięcie się technicyzacją życia, wiara w możliwość uszczęśliwienia człowieka przez technikę;

pochwała cywilizacji i teraźniejszości;

odwrócenie kanonów piękna, zerwanie z tradycją – nie jest piękne to, co od wieków uważano za piękne, lecz piękne są rzeczy zwykłe, np. guziki;

optymizm, wiara w przyszłość;

natura w służbie człowieka;

poezja jako szczególna organizacja języka;

oszczędność wypowiedzi, ozdobniki uważane są za zbędne, oszczędność środków stylistycznych;

utwór to świadoma konstrukcja;

poezja nie wypływa z natchnienia, poeta konstruuje wiersze, jest rzemieślnikiem;

pseudonimowanie (ekwiwalentyzacja uczuć) – nienazywanie rzeczy po imieniu, przekazywanie emocji nie wprost, a za pomocą metafor, konstrukcji słownych;

podstawową jednostką wiersza jest metafora, całe jej ciągi;

odejście od tradycji, odrzucenie tradycyjnej wersyfikacji, wiersz wolny (głównie);

antyrealizm;

antyromantyzm;

drugoplanowość rytmu;

typowe środki artystyczne to: peryfrazy (omówienia), antytezy, oksymorony, elipsy;

układ rozkwitania – rozwijanie treści wiersza przez powtarzanie końcowych wyrazów i dopowiadanie do nich nowych;

metafora nie jako obraz, a pojęcie abstrakcyjne;

posługiwanie się specjalistycznym językiem, np. astrologicznym;

antyekspresjonizm;

zasada minimum słów, maximum skojarzeń;

poezja jako tworzenie pięknych zdań, gra z możliwościami języka.


Julian Przyboś
Bolesław Leśmian

DRUGA AWANGARDA

Ta grupa poetycka powstała w wyniku polemiki skamandrytów z awangardzistami krakowskimi. Jej członkowie opowiedzieli się przeciw Skamandrowi, ale ponieważ część cech różniło ich również od Awangardy Krakowskiej – nazwali się Drugą Awangardą. Można w niej wyodrębnić dwie podgrupy:
Awangardę Wileńską – przedstawiciele: Czesław Miłosz, Jerzy Zagórski, Tadeusz Bujnicki, Jerzy Puttrament. Skupieni wokół pisma Żagary w latach 1931–1934.
Awangardę Lubelską – przedstawiciele: Józef Czechowicz, Józef Łobodowski. Pismo tego odłamu awangardy to Reflektor.

Cechy Drugiej Awangardy:

poezja wizjonerska;

ludowość, odrzucenie cywilizacji;

fantastyka;

nawiązanie do mitów, legend, Biblii;

katastrofizm, wizje apokaliptyczne;

antyprogramowość (brak ścisłego programu);

biologizm człowieka;

symbolizm;

fascynacja ziemią i nocą;

różnorodne środki artystyczne;

antyracjonalizm, rozluźnienie związków logicznych;

ludzie jako tłum;

nawiązanie do romantyzmu;

odrzucenie optymizmu, materializmu, realizmu;

język nie był najważniejszy, poezji się nie konstruuje, lecz tworzy pod wpływem natchnienia;

poetyka snu.


powrót do początku strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia