Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

OCHRONA ŚRODOWISKA na Świecie

OCHRONA ŚRODOWISKA
w Europie, w Polsce

WSPÓŁCZESNE ZAGROŻENIA
efekt cieplarniany   
dziura ozonowa   
kwaśne deszcze   
pustynnienie

DZIAŁANIA GLOBALNE
__________

WSPÓŁCZESNE ZAGROŻENIA

Efekt cieplarniany

Efekt cieplarniany

Promieniowanie słoneczne, jakie dochodzi do powierzchni Ziemi, jest przez nią pochłaniane. Następnie ogrzana Ziemia wysyła do atmosfery własne promieniowanie cieplne. Większa część z niego ulega rozproszeniu. Reszta zaś, po odbiciu się od warstwy koncentracji gazów cieplarnianych, wraca do powierzchni Ziemi. Jest to promieniowanie zwrotne, które powoduje dodatkowy wzrost temperatury powietrza.
Występowanie w atmosferze gazów cieplarnianych umożliwia życie na naszej planecie (bez nich temperatura spadłaby znacznie poniżej zera). Jednakże zbyt duża ich koncentracja – powstała np. w wyniku działalności człowieka – może prowadzić do katastrofalnego w skutkach ocieplenia. Pod wpływem wyższej temperatury nastąpiłoby nadmierne topnienie lądolodów, co z kolei spowodowałoby podniesienie się poziomu wód morskich i zalanie wielu gęsto zaludnionych obszarów. Zimy byłyby cieplejsze, a lata zdecydowanie bardziej upalne (wręcz niebezpieczne dla życia). W suchych rejonach Ziemi susze jeszcze zaostrzłyby się, a obszary deszczowe nawiedzałyby częste powodzie.
Jak narazie naukowcy odnotowali ocieplenie klimatu o około 0,8°C w ciągu ostatnich 100 lat. Jeżeli jednak emisja gazów cieplarnianych utrzyma się na obecnym poziomie, to za 50 lat globalna temperatura podniesie się średnio o 2°C. A to może już wywołać niebezpieczne skutki.

Dziura ozonowa

Dziura ozonowa

W atmosferze, na wysokości 25–50 km nad Ziemią, znajduje się warstwa ozonowa. Pełni ona rolę płaszcza ochronnego naszej planety. Tworzące ją trójatomowe cząsteczki tlenu (ozonu – O3) pochłaniają część promieniowania ultrafioletowego Słońca, które jest bardzo szkodliwe dla organizmów żywych.
Od kilkudziesięciu lat obserwuje się znaczny spadek zawartości ozonu w tej warstwie. Główną przyczyną tego zjawiska jest pojawienie się w atmosferze dużych ilości związków chlorofluorowęglowych (freonów) i związków azotu. Powodują one rozpad trójatomowych cząsteczek ozonu na dwuatomowe cząsteczki tlenu, co umożliwia docieranie do powierzchni Ziemi szerszego spektrum promieni ultrafioletowych.
Obecnie ocenia się, że człowiek zniszczył już około 5% całej warstwy ozonowej (największe ubytki notowane są nad obszarami polarnymi, co jest związane z ogólną cyrkulacją atmosfery). Konsekwencje tego mogą być bardzo groźne dla organizmów żyjących na Ziemi. Zwiększona ilość promieniowania ultrafioletowego niszczy chlorofil u roślin, powoduje zmiany klimatyczne, ogranicza rozwój fitoplanktonu w oceanach, przyczynia się do wzrostu liczby zachorowań na raka skóry i choroby oczu.

Kwaśne deszcze

Kwaśne deszcze

Przyczyną występowania kwaśnych opadów jest reakcja chemiczna, która zachodzi w atmosferze. W jej wyniku dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx) i para wodna (H2O) tworzą kwasy: siarkowy i azotowy. Opadając na ziemię – nie tylko w postaci deszczów, ale także jako śniegi i mgły – powodują one zakwaszenie gleb, niszczą faunę i florę, przyspieszają korozję metalowych konstrukcji urządzeń i budowli.
Na kwaśne opady najbardziej narażone są obszary leżące w sąsiedztwie źródeł zwiększonej emisji SO2 i NOx. Dotyczy to zwłaszcza rejonów elektrowni i elektrociepłowni opalanych zasiarczonym paliwem – węglem kamiennym i brunatnym. Często jednak opady te, niesione wiatrami, trafiają na obszary odległe od źródeł zanieczyszczeń atmosfery. Dlatego przeciwdziałanie kwaśnym deszczom stanowi problem międzynarodowy.

Pustynnienie

Pustynnienie

Zjawisko pustynnienia polega na degradacji ziemi na obszarach suchych, półsuchych i półwilgotnych. Spowodowane jest ono m.in. anomaliami klimatycznymi. Jednak duże znaczenie ma też działalność człowieka – wycinanie olbrzymich obszarów leśnych (szczególnie wilgotnych lasów równikowych), nadmierny wypas zwierząt hodowlanych, niewłaściwa uprawa ziemi, powodująca jej wyjałowienie, złe techniki nawadniania.
Zjawisko degradacji gleb dotyczy obecnie ponad jednej trzeciej wszystkich terenów rolniczych na Ziemi. Jest problemem globalnym, ale jego skutki najbardziej odczuwają słabo rozwinięte kraje “biednego Południa” (często przyczynia się tam do klęski głodu).
__________


DZIAŁANIA GLOBALNE

Większość państw na świecie ma swoje własne normy i przepisy prawne dotyczące ochrony przyrody. W związku z tym środowisko naturalne chronione jest w różnym stopniu na różnych obszarach (w zależności od np. lokalnych norm emisji zanieczyszczeń). Istotna jest też kwestia przestrzegania owych przepisów, ponieważ często bywają one bezkarnie łamane.

Intensywny rozwój gospodarczy w drugiej połowie XX wieku sprawił, że zagrożenie dalszą degradacją środowiska stawało się coraz większe i konieczne było podjęcie działań o zasięgu ponadpaństwowym – globalnym. Poniżej wymienionych zostało kilka przykładów takich działań:

- MAB“Man and Biosphere” (”Człowiek i Biosfera”) to program UNESCO (wyspecjalizowanej organizacji ONZ) powstały w 1971 roku; ma na celu objęcie dodatkową ochroną najcenniejszych obszarów i obiektów przyrodniczych; dotychczas utworzono 482 rezerwaty biosfery, których pełny wykaz (w języku angielskim, francuskim i hiszpańskim) można znaleźć pod adresem: http://www.unesco.org/mab/BRs/BRlist.shtml;
ponadto UNESCO utworzyło Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego, obejmującą obiekty o szczególnej wartości historycznej, w tym elementy środowiska naturalnego;

- Konwencja Ramsarska – porozumienie zawarte w 1971 roku w irańskim mieście Ramsar; zakłada objęcie dodatkową ochroną obszarów wodno-błotnych (wetlands), a w szczególności żyjącego tam ptactwa; listę obszarów chronionych Konwencją Ramsarską można znaleźć pod adresem http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-about-sites/main/ramsar/1-36-55_4000_0;

- Protokół z Kioto – umowa międzynarodowa zawarta w 1997 roku przez większość państw świata; jej sygnatariusze zobowiązali się do ograniczenia o 5% emisji gazów cieplarnianych do 2012 roku; protokół wszedł w życie 16 lutego 2005 roku, kiedy to Rosja, jako 141 państwo, dokonała jego ratyfikacji; niestety umowy tej nie chcą podpisać Stany Zjednoczone, które wytwarzają aż 40% wszystkich gazów cieplarnianych na świecie;

- Konwencja Wiedeńska (1985), Protokół Montrealski (1987) – umowy międzynarodowe dotyczące ochrony warstwy ozonowej; w latach 90-tych do Protokołu Montrealskiego wprowadzono liczne poprawki, które miały na celu dalsze ograniczenie emisji substancji chemicznych niszczących warstwę ozonową Ziemi;

- Szczyt Ziemi – Konferencja Narodów Zjednoczonych “Środowisko i Rozwój”, która odbyła się w 1992 roku w Rio de Janeiro; spotkali się wówczas szefowie 178 państw i podpisali szereg deklaracji, porozumień, konwencji i innych dokumentów określających ramy wspólnego działania w zakresie ochrony środowiska; oceną ich wdrażania oraz perspektywami dalszych działań miał zająć się m.in. Światowy Szczyt do spraw Zrównoważonego Rozwoju zorganizowany w Johannesburgu w 2002 roku; jednakże spotkanie to zostało powszechnie skrytykowane, gdyż nie przyniosło praktycznie żadnych wymiernych korzyści, a jedynie ogólne zalecenia (poza tym zwracano uwagę, że olbrzymie pieniądze wydane na organizację szczytu mogły być przeznaczone na działania bezpośrednio chroniące środowisko).
 
- Greenpeace – międzynarodowa organizacja ekologiczna przeprowadzająca spektakularne akcje na rzecz ochrony przyrody; jej działania mają na celu zwrócenie uwagi świata na konkretne przykłady niszczenia środowiska naturalnego; aktywiści Greenpeace często dopuszczają się czynów skrajnie niebezpiecznych, niejednokrotnie łamiąc prawo.

 powrót na początek strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia